ಪಾಣೇಹಿಂ ಚದುಹಿಂ ಜೀವದಿ ಜೀವಿಸ್ಸದಿ ಜೋ ಹಿ ಜೀವಿದೋ ಪುವ್ವಂ .
ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಜೀವತಿ ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ಜೀವಿತವಾಂಶ್ಚ ಪೂರ್ವಮಿತಿ ಜೀವಃ . ಏವಮನಾದಿ- ಸಂತಾನಪ್ರವರ್ತಮಾನತಯಾ ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥತ್ವಾತ್ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯಂ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವತ್ವಹೇತುರಸ್ತ್ಯೇವ . ತಥಾಪಿ ತನ್ನ ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವತ್ವಮವಾಪ್ನೋತಿ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾತ್ ..೧೪೭..
ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಣಃ ಪಞ್ಚವಿಧಃ, ತ್ರಿಧಾ ಬಲಪ್ರಾಣಃ, ಪುನಶ್ಚೈಕ ಆನಪಾನಪ್ರಾಣಃ, ಆಯುಃಪ್ರಾಣಶ್ಚೇತಿ ಭೇದೇನ ದಶ ಪ್ರಾಣಾಸ್ತೇಽಪಿ ಚಿದಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವಾತ್ಪರಮಾತ್ಮನೋ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಭಿನ್ನಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..“೧೨.. ಅಥ ಪ್ರಾಣಶಬ್ದವ್ಯುತ್ಪತ್ತ್ಯಾ ಜೀವಸ್ಯ ಜೀವತ್ವಂ ಪ್ರಾಣಾನಾಂ ಪುದ್ಗಲಸ್ವರೂಪತ್ವಂ ಚ ನಿರೂಪಯತಿ — ಪಾಣೇಹಿಂ ಚದುಹಿಂ ಜೀವದಿ ಯದ್ಯಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸತ್ತಾಚೈತನ್ಯಸುಖಬೋಧಾದಿಶುದ್ಧಭಾವಪ್ರಾಣೈರ್ಜೀವತಿ ತಥಾಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ವರ್ತಮಾನಕಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಭಾವ- ರೂಪೈಶ್ಚತುರ್ಭಿರಶುದ್ಧಪ್ರಾಣೈರ್ಜೀವತಿ ಜೀವಿಸ್ಸದಿ ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ಭಾವಿಕಾಲೇ ಜೋ ಹಿ ಜೀವಿದೋ ಯೋ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ ಜೀವಿತಃ ಪುವ್ವಂ ಪೂರ್ವಕಾಲೇ ಸೋ ಜೀವೋ ಸ ಜೀವೋ ಭವತಿ . ತೇ ಪಾಣಾ ತೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಾಃ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪೋಗ್ಗಲದವ್ವೇಹಿಂ ಣಿವ್ವತ್ತಾ ಉದಯಾಗತ- ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಣಾ ನಿರ್ವೃತ್ತಾ ನಿಷ್ಪನ್ನಾ ಇತಿ . ತತ ಏವ ಕಾರಣಾತ್ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯವಿಪರೀತಾದನನ್ತಜ್ಞಾನದರ್ಶನಸುಖ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯಃ ಹಿ ] ಜೋ [ಚತುರ್ಭಿಃ ಪ್ರಾಣೈಃ ] ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ [ಜೀವತಿ ] ಜೀತಾ ಹೈ, [ಜೀವಿಷ್ಯತಿ ] ಜಿಯೇಗಾ [ಜೀವಿತಃ ಪೂರ್ವಂ ] ಔರ ಪಹಲೇ ಜೀತಾ ಥಾ, [ಸಃ ಜೀವಃ ] ವಹ ಜೀವ ಹೈ . [ಪುನಃ ] ಫಿ ರ ಭೀ [ಪ್ರಾಣಾಃ ] ಪ್ರಾಣ ತೋ [ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೈಃ ನಿರ್ವೃತ್ತಾಃ ] ಪುದ್ಗಲ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ (ರಚಿತ) ಹೈಂ ..೧೪೭..
ಟೀಕಾ : — (ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಅನುಸಾರ) ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯಸೇ ಜೀತಾ ಹೈ, ಜಿಯೇಗಾ, ಔರ ಪಹಲೇ ಜೀತಾ ಥಾ, ವಹ ಜೀವ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ (ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯ) ಅನಾದಿ ಸಂತಾನರೂಪ (-ಪ್ರವಾಹರೂಪ)ಸೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಹೋನೇಸೇ (ಸಂಸಾರದಶಾಮೇಂ) ತ್ರಿಕಾಲ ಸ್ಥಾಯೀ ಹೋನೇಸೇ ಪ್ರಾಣಸಾಮಾನ್ಯ ಜೀವಕೇ ಜೀವತ್ವಕಾ ಹೇತು ಹೈ ಹೀ . ತಥಾಪಿ ವಹ (ಪ್ರಾಣ ಸಾಮಾನ್ಯ) ಜೀವಕಾ ಸ್ವಭಾವ ನಹೀಂ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ — ರಚಿತ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಯದ್ಯಪಿ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜೀವ ಸದಾ ಹೀ ಭಾವಪ್ರಾಣಸೇ ಜೀತಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಸಂಸಾರದಶಾಮೇಂ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಉಸೇ ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಜೀವಿತ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಐಸಾ
ಜೇ ಚಾರ ಪ್ರಾಣೇ ಜೀವತೋ ಪೂರ್ವೇ, ಜೀವೇ ಛೇ, ಜೀವಶೇ, ತೇ ಜೀವ ಛೇ; ಪಣ ಪ್ರಾಣ ತೋ ಪುದ್ಗಲದರವನಿಷ್ಪನ್ನ ಛೇ. ೧೪೭.