ಯತೋ ಹಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಪರಿಣತೈರ್ಬಾದರಪರಿಣತೈಶ್ಚಾನತಿಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಸ್ಥೂಲತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮತ್ವಪರಿಣಮನಶಕ್ತಿ- ಯೋಗಿಭಿರತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಥೂಲತಯಾ ತದಯೋಗಿಭಿಶ್ಚಾವಗಾಹವಿಶಿಷ್ಟತ್ವೇನ ಪರಸ್ಪರಮಬಾಧಮಾನೈಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಸರ್ವತ ಏವ ಪುದ್ಗಲಕಾಯೈರ್ಗಾಢಂ ನಿಚಿತೋ ಲೋಕಃ, ತತೋಽವಧಾರ್ಯತೇ ನ ಪುದ್ಗಲಪಿಣ್ಡಾನಾಮಾನೇತಾ ಪುರುಷೋಽಸ್ತಿ ..೧೬೮..
ಅಥಾತ್ಮನಃ ಪುದ್ಗಲಪಿಣ್ಡಾನಾಂ ಕರ್ಮತ್ವಕರ್ತೃತ್ವಾಭಾವಮವಧಾರಯತಿ —
ಯೋಗ್ಯೈರ್ಬಾದರೈಶ್ಚ . ಪುನಶ್ಚ ಕಥಂಭೂತೈಃ . ಅಪ್ಪಾಓಗ್ಗೇಹಿಂ ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಥೂಲತ್ವೇನ ಕರ್ಮವರ್ಗಣಾಯೋಗ್ಯತಾರಹಿತೈಃ . ಪುನಶ್ಚ ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟೈಃ . ಜೋಗ್ಗೇಹಿಂ ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಥೂಲತ್ವಾಭಾವಾತ್ಕರ್ಮವರ್ಗಣಾಯೋಗ್ಯೈರಿತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ನಿಶ್ಚಯೇನ ಶುದ್ಧ- ಸ್ವರೂಪೈರಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಕರ್ಮೋದಯಾಧೀನತಯಾ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿಪಞ್ಚಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಥಾವರತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ತೈರ್ಜೀವೈರ್ಯಥಾ ಲೋಕೋ ನಿರನ್ತರಂ ಭೃತಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ತಥಾ ಪುದ್ಗಲೈರಪಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ಯತ್ರೈವ ಶರೀರಾವಗಾಢಕ್ಷೇತ್ರೇ ಜೀವಸ್ತಿಷ್ಠತಿ ಬನ್ಧಯೋಗ್ಯಪುದ್ಗಲಾ ಅಪಿ
ಟೀಕಾ : — ಸೂಕ್ಷ್ಮತಯಾ ಪರಿಣತ ತಥಾ ಬಾದರರೂಪ ಪರಿಣತ, ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಥವಾ ಅತಿ ಸ್ಥೂಲ ನ ಹೋನೇಸೇ ಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಕೀ ಶಕ್ತಿವಾಲೇ ತಥಾ ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಥವಾ ಅತಿ ಸ್ಥೂಲ ಹೋನೇಸೇ ಕರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಕೀ ಶಕ್ತಿಸೇ ರಹಿತ — ಐಸೇ ಪುದ್ಗಲಕಾರ್ಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ, ಅವಗಾಹಕೀ ವಿಶಿಷ್ಟತಾಕೇ ಕಾರಣ ಪರಸ್ಪರ ಬಾಧಾ ಕಿಯೇ ವಿನಾ, ಸ್ವಯಮೇವ ಸರ್ವತಃ (ಸರ್ವ ಪ್ರದೇಶೋಂಸೇ) ಲೋಕ ಗಾಢ ಭರಾ ಹುಆ ಹೈ . ಇಸಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ಪುದ್ಗಲಪಿಣ್ಡೋಂಕಾ ಲಾನೇವಾಲಾ ಆತ್ಮಾ ನಹೀಂ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಇಸ ಲೋಕಮೇಂ ಸರ್ವತ್ರ ಜೀವ ಹೈಂ ಔರ ಕರ್ಮಬಂಧಕೇ ಯೋಗ್ಯ ಪುದ್ಗಲವರ್ಗಣಾ ಭೀ ಸರ್ವತ್ರ ಹೈ . ಜೀವಕೇ ಜೈಸೇ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಉಸೀಪ್ರಕಾರಕಾ ಜೀವಕೋ ಕರ್ಮಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ . ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿ ಆತ್ಮಾ ಕಿಸೀ ಬಾಹರಕೇ ಸ್ಥಾನಸೇ ಕರ್ಮಯೋಗ್ಯ ಪುದ್ಗಲ ಲಾಕರ ಬಂಧ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೬೮..
ಅಬ ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಆತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲಪಿಣ್ಡೋಂಕೋ ಕರ್ಮರೂಪ ನಹೀಂ ಕರತಾ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಕರ್ಮತ್ವಪ್ರಾಯೋಗ್ಯಾಃ ಸ್ಕಂಧಾಃ ] ಕರ್ಮತ್ವಕೇ ಯೋಗ್ಯ ಸ್ಕಂಧ [ಜೀವಸ್ಯಪರಿಣತಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ] ಜೀವಕೀ ಪರಿಣತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ [ಕರ್ಮಭಾವಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ] ಕರ್ಮಭಾವಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ; [ನ ಹಿ ತೇ ಜೀವೇನ ಪರಿಣಮಿತಾಃ ] ಜೀವ ಉನಕೋ ನಹೀಂ ಪರಿಣಮಾತಾ ..೧೬೯..
ಕರ್ಮತ್ವನೇ ಪಾಮೇ; ನಹಿ ಜೀವ ಪರಿಣಮಾವೇ ತೇಮನೇ. ೧೬೯.