ಆತ್ಮನೋ ಹಿ ರಸರೂಪಗನ್ಧಗುಣಾಭಾವಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ಸ್ಪರ್ಶಗುಣವ್ಯಕ್ತ್ಯಭಾವಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ ಶಬ್ದ- ಪರ್ಯಾಯಾಭಾವಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ತಥಾ ತನ್ಮೂಲಾದಲಿಂಗಗ್ರಾಹ್ಯತ್ವಾತ್ಸರ್ವಸಂಸ್ಥಾನಾಭಾವಸ್ವಭಾವತ್ವಾಚ್ಚ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯ- ವಿಭಾಗಸಾಧನಮರಸತ್ವಮರೂಪತ್ವಮಗನ್ಧತ್ವಮವ್ಯಕ್ತ ತ್ವಮಶಬ್ದತ್ವಮಲಿಂಗಗ್ರಾಹ್ಯತ್ವಮಸಂಸ್ಥಾನತ್ವಂ ಚಾಸ್ತಿ . ಸಕಲ- ಪುದ್ಗಲಾಪುದ್ಗಲಾಜೀವದ್ರವ್ಯವಿಭಾಗಸಾಧನಂ ತು ಚೇತನಾಗುಣತ್ವಮಸ್ತಿ . ತದೇವ ಚ ತಸ್ಯ ಸ್ವಜೀವ- ದ್ರವ್ಯಮಾತ್ರಾಶ್ರಿತತ್ವೇನ ಸ್ವಲಕ್ಷಣತಾಂ ಬಿಭ್ರಾಣಂ ಶೇಷದ್ರವ್ಯಾನ್ತರವಿಭಾಗಂ ಸಾಧಯತಿ . ಅಲಿಂಗಗ್ರಾಹ್ಯ ಇತಿ ವಕ್ತವ್ಯೇ ಯದಲಿಂಗಗ್ರಹಣಮಿತ್ಯುಕ್ತಂ ತದ್ಬಹುತರಾರ್ಥಪ್ರತಿಪತ್ತಯೇ . ತಥಾ ಹಿ — ನ ಲಿಂಗೈರಿನ್ದ್ರಿಯೈರ್ಗ್ರಾಹಕತಾಮಾ- ಮುಖ್ಯತಯಾ ದ್ವಿತೀಯವಿಶೇಷಾನ್ತರಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ . ಅಥೈಕೋನವಿಂಶತಿಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಜೀವಸ್ಯ ಪುದ್ಗಲೇನ ಸಹ ಬನ್ಧ- ಮುಖ್ಯತಯಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕರೋತಿ, ತತ್ರ ಷಟ್ಸ್ಥಲಾನಿ ಭವನ್ತಿ . ತೇಷ್ವಾದೌ ‘ಅರಸಮರೂವಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಶುದ್ಧಜೀವ- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇನ ಗಾಥೈಕಾ, ‘ಮುತ್ತೋ ರೂವಾದಿ’ ಇತ್ಯಾದಿಪೂರ್ವಪಕ್ಷಪರಿಹಾರಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾದ್ವಯಮಿತಿ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ಭಾವಬನ್ಧಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಉವಓಗಮಓ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಅಥ ಪರಸ್ಪರಂ ದ್ವಯೋಃ ಪುದ್ಗಲಯೋಃ ಬನ್ಧೋ, ಜೀವಸ್ಯ ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮೇನ ಸಹ ಬನ್ಧೋ, ಜೀವಪುದ್ಗಲಯೋರ್ಬನ್ಧಶ್ಚೇತಿ ತ್ರಿವಿಧಬನ್ಧಮುಖ್ಯತ್ವೇನ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಮ್ ] ಜೀವಕೋ [ಅರಸಮ್ ] ಅರಸ, [ಅರೂಪಮ್ ] ಅರೂಪ [ಅಗಂಧಮ್ ] ಅಗಂಧ, [ಅವ್ಯಕ್ತಮ್ ] ಅವ್ಯಕ್ತ, [ಚೇತನಾಗುಣಮ್ ] ಚೇತನಾಗುಣಯುಕ್ತ, [ಅಶಬ್ದಮ್ ] ಅಶಬ್ದ, [ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣಮ್ ] ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ (ಲಿಂಗ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ನ ಹೋನೇ ಯೋಗ್ಯ) ಔರ [ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಸಂಸ್ಥಾನಮ್ ] ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಸಂಸ್ಥಾನ ನಹೀಂ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಐಸಾ [ಜಾನೀಹಿ ] ಜಾನೋ ..೧೭೨..
ಟೀಕಾ : — ಆತ್ಮಾ (೧) ರಸಗುಣಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, (೨) ರೂಪಗುಣಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, (೩) ಗಂಧಗುಣಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, (೪) ಸ್ಪರ್ಶಗುಣರೂಪ ವ್ಯಕ್ತತಾಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, (೫) ಶಬ್ದಪರ್ಯಾಯಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, ತಥಾ (೬) ಇನ ಸಬಕೇ ಕಾರಣ (ಅರ್ಥಾತ್ ರಸ – ರೂಪ – ಗಂಧ ಇತ್ಯಾದಿಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ) ಲಿಂಗಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅಗ್ರಾಹ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಓರ (೭) ಸರ್ವ ಸಂಸ್ಥಾನೋಂಕೇ ಅಭಾವರೂಪ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, ಆತ್ಮಾಕೋ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಸೇ ವಿಭಾಗಕಾ ಸಾಧನಭೂತ (೧) ಅರಸಪನಾ, (೨) ಅರೂಪಪನಾ, (೩) ಅಗಂಧಪನಾ, (೪) ಅವ್ಯಕ್ತಪನಾ, (೫) ಅಶಬ್ದಪನಾ, (೬) ಅಲಿಂಗಗ್ರಾಹ್ಯಪನಾ ಔರ (೭) ಅಸಂಸ್ಥಾನಪನಾ ಹೈ . ಪುದ್ಗಲ ತಥಾ ಅಪುದ್ಗಲ ಐಸೇ ಸಮಸ್ತ ಅಜೀವ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ವಿಭಾಗಕಾ ಸಾಧನ ತೋ ಚೇತನಾಗುಣಮಯಪನಾ ಹೈ; ಔರ ವಹೀ, ಮಾತ್ರ ಸ್ವಜೀವದ್ರವ್ಯಾಶ್ರಿತ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ವಲಕ್ಷಣಪನೇಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹುಆ, ಆತ್ಮಾಕಾ ಶೇಷ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ವಿಭಾಗ (ಭೇದ) ಸಿದ್ಧ ಕರತಾ ಹೈ .
ಜಹಾಂ ‘ಅಲಿಂಗಗ್ರಾಹ್ಯ’ ಕರನಾ ಹೈ ವಹಾಂ ಜೋ ‘ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ’ ಕಹಾ ಹೈ, ವಹ ಬಹುತಸೇ ಅರ್ಥೋಂಕೀ