ಪನ್ನಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತ್ಯತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಮಯತ್ವಸ್ಯ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಃ . ನ ಲಿಂಗೈರಿನ್ದ್ರಿಯೈರ್ಗ್ರಾಹ್ಯತಾಮಾಪನ್ನಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತೀನ್ದ್ರಿಯಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾವಿಷಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾದಿನ್ದ್ರಿಯಗಮ್ಯಾದ್ಧೂಮಾದಗ್ನೇರಿವ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತೀನ್ದ್ರಿಯ- ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಪೂರ್ವಕಾನುಮಾನಾವಿಷಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾದೇವ ಪರೈಃ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತ್ಯನುಮೇಯಮಾತ್ರತ್ವಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾದೇವ ಪರೇಷಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತ್ಯನುಮಾತೃಮಾತ್ರತ್ವಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾತ್ಸ್ವಭಾವೇನ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜ್ಞಾತೃತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗೇನೋಪಯೋಗಾಖ್ಯಲಕ್ಷಣೇನ ಗ್ರಹಣಂ ಜ್ಞೇಯಾರ್ಥಾಲಮ್ಬನಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಬಹಿರರ್ಥಾಲಮ್ಬನ- ಜ್ಞಾನಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಸ್ಯೋಪಯೋಗಾಖ್ಯಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಸ್ವಯಮಾಹರಣಂ ಯಸ್ಯೇತ್ಯನಾಹಾರ್ಯಜ್ಞಾನತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಸ್ಯೋಪಯೋಗಾಖ್ಯಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಪರೇಣ ಹರಣಂ ಯಸ್ಯೇತ್ಯಹಾರ್ಯಜ್ಞಾನತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗೇ ‘ಫಾಸೇಹಿ ಪೋಗ್ಗಲಾಣಂ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೂತ್ರದ್ವಯಮ್ . ತತಃ ಪರಂ ನಿಶ್ಚಯೇನ ದ್ರವ್ಯಬನ್ಧಕಾರಣತ್ವಾದ್ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮ ಏವ ಬನ್ಧ ಇತಿ ಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ‘ರತ್ತೋ ಬಂಧದಿ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾತ್ರಯಮ್ . ಅಥ ಭೇದಭಾವನಾಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಭಣಿದಾ ಪುಢವೀ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸೂತ್ರದ್ವಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ಜೀವೋ ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮಾನಾಮೇವ ಕರ್ತಾ, ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಾಮಿತಿ ಕಥನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ (ಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಪ್ರತಿಪಾದನ) ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಹೈ . ವಹ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಹೈ : — (೧) ಗ್ರಾಹಕ (-ಜ್ಞಾಯಕ) ಜಿಸಕೇ ಲಿಂಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ (-ಜಾನನಾ) ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಮಯ’ ಹೈ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೨) ಗ್ರಾಹ್ಯ (ಜ್ಞೇಯ) ಜಿಸಕಾ ಲಿಂಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ (-ಜಾನನಾ) ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಕಾ ವಿಷಯ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೩) ಜೈಸೇ ಧುಂಏಂಸೇ ಅಗ್ನಿಕಾ ಗ್ರಹಣ (ಜ್ಞಾನ) ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಲಿಂಗ ದ್ವಾರಾ, ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಗಮ್ಯ (-ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಜಾನನೇ ಯೋಗ್ಯ ಚಿಹ್ನ) ದ್ವಾರಾ ಜಿಸಕಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಪೂರ್ವಕ ಅನುಮಾನಕಾ ವಿಷಯ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೪) ದೂಸರೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ – ಮಾತ್ರ ಲಿಂಗ ದ್ವಾರಾ ಹೀ ಜಿಸಕಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಅನುಮೇಯ ಮಾತ್ರ (ಕೇವಲ ಅನುಮಾನಸೇ ಹೀ ಜ್ಞಾತ ಹೋನೇ ಯೋಗ್ಯ) ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೫) ಜಿಸಕೇ ಲಿಂಗಸೇ ಹೀ ಪರಕಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಅನುಮಾತಾಮಾತ್ರ (ಕೇವಲ ಅನುಮಾನ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೋ) ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೬) ಜಿಸಕೇ ಲಿಂಗಕೇ ದ್ವಾರಾ ನಹೀಂ ಕಿನ್ತು ಸ್ವಭಾವಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ಹೋತಾ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾತಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೭) ಜಿಸಕೇ ಲಿಂಗ ದ್ವಾರಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಉಪಯೋಗನಾಮಕ ಲಕ್ಷಣ ದ್ವಾರಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞೇಯ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಆಲಮ್ಬನ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾಕೇ ಬಾಹ್ಯ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಆಲಮ್ಬನವಾಲಾ ಜ್ಞಾನ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೮) ಜೋ ಲಿಂಗಕೋ ಅರ್ಥಾತ್ ಉಪಯೋಗ ನಾಮಕ ಲಕ್ಷಣಕೋ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಕರತಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಯಂ (ಕಹೀಂ ಬಾಹರಸೇ) ನಹೀಂ ಲಾತಾ ಸೋ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಜೋ ಕಹೀಂಸೇ ನಹೀಂ ಲಾಯಾ ಜಾತಾ ಐಸೇ ಜ್ಞಾನವಾಲಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೯) ಜಿಸೇ ಲಿಂಗಕಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಉಪಯೋಗನಾಮಕ ಲಕ್ಷಣಕಾ ಗ್ರಹಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಸೇ ಹರಣ

೩೨೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-