ವೇದಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಸ್ತ್ರೀಪುನ್ನಪುಂಸಕದ್ರವ್ಯಭಾವಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಾನಾಂ ಧರ್ಮಧ್ವಜಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ಬಹಿರಂಗಯತಿಲಿಂಗಾಭಾವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಗುಣೋ ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧೋ ಯಸ್ಯೇತಿ ಗುಣವಿಶೇಷಾನಾಲೀಢ- ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಪರ್ಯಾಯೋ ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧವಿಶೇಷೋ ಯಸ್ಯೇತಿ ಪರ್ಯಾಯವಿಶೇಷಾನಾಲೀಢ- ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯತ್ವಸ್ಯ . ನ ಲಿಂಗಂ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನಹೇತುರ್ಗ್ರಹಣಮರ್ಥಾವಬೋಧಸಾಮಾನ್ಯಂ ಯಸ್ಯೇತಿ ದ್ರವ್ಯಾನಾಲೀಢಶುದ್ಧ- ಪರ್ಯಾಯತ್ವಸ್ಯ ..೧೭೨..

ಅಥ ಕಥಮಮೂರ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷತ್ವಾಭಾವಾದ್ಬನ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಯತಿ — ಚ . ಅಲಿಙ್ಗಗ್ರಾಹ್ಯಮಿತಿ ವಕ್ತವ್ಯೇ ಯದಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣಮಿತ್ಯುಕ್ತಂ ತತ್ಕಿಮರ್ಥಮಿತಿ ಚೇತ್, ಬಹುತರಾರ್ಥಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯರ್ಥಮ್ . ತಥಾಹಿ — ಲಿಙ್ಗಮಿನ್ದ್ರಿಯಂ ತೇನಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ನ ಕರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣೋ ಭವತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಯಮೇವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಾಖಣ್ಡಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಲಿಙ್ಗಶಬ್ದವಾಚ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುರಾದೀನ್ದ್ರಿಯೇಣಾನ್ಯಜೀವಾನಾಂ ಯಸ್ಯ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ಕರ್ತುಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಉಚ್ಯತೇ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ನಿರ್ವಿಕಾರಾತೀನ್ದ್ರಿಯ- ಸ್ವಸಂವೇದನಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾತ್ . ಲಿಙ್ಗಂ ಧೂಮಾದಿ ತೇನ ಧೂಮಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾನುಮಾನೇನಾಗ್ನಿವದನುಮೇಯಭೂತಪರಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ನ ಕರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಯಮೇವಾಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾನುಮಾನೇನಾಗ್ನಿಗ್ರಹಣವತ್ ಪರಪುರುಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ತುಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗ- ಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಅಲಿಙ್ಗೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾತ್ . ಅಥವಾ ಲಿಙ್ಗಂ ಚಿಹ್ನಂ ಲಾಞ್ಛನಂ ಶಿಖಾಜಟಾಧಾರಣಾದಿ ತೇನಾರ್ಥಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ನ ಕ ರೋತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕ ಸ್ಮಾತ್ . ಸ್ವಾಭಾವಿಕಾಚಿಹ್ನೋದ್ಭವಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಸಹಿತತ್ವಾತ್ . ತೇನೈವ ಚಿಹ್ನೋದ್ಭವಜ್ಞಾನೇನ ಪರಪುರುಷಾಣಾಂ ಯಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ಗ್ರಹಣಂ ಪರಿಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ತೃಂ ನಾಯಾತಿ ತೇನಾಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣ ಇತಿ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ನಿರುಪರಾಗಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನಗಮ್ಯತ್ವಾದಿತಿ . ಪುರುಷ ಔರ ನಪುಂಸಕ ವೇದೋಂಕಾ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ತಥಾ ಭಾವಸೇ ಸ್ತ್ರೀ, ಪುರುಷ ತಥಾ ನಪುಂಸಕ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ (೧೭) ಲಿಂಗೋಕಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಧರ್ಮಚಿಹ್ನೋಂಕಾ ಗ್ರಹಣ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾಕೇ ಬಹಿರಂಗ ಯತಿಲಿಂಗೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ’ ಇಸ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೧೮) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧ (ಪದಾರ್ಥಜ್ಞಾನ) ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಸೋ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಗುಣವಿಶೇಷಸೇ ಆಲಿಂಗಿತ ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಐಸಾ ಶುದ್ಧ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೧೯) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರ್ಯಾಯ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ, ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧವಿಶೇಷ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಸೋ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ಪರ್ಯಾಯವಿಶೇಷಸೇ ಆಲಿಂಗಿತ ನ ಹೋನೇವಾಲಾ ಐಸಾ ಶುದ್ಧ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . (೨೦) ಲಿಂಗ ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನಕಾ ಕಾರಣ ಐಸಾ ಜೋ ಗ್ರಹಣ ಅರ್ಥಾತ್ ಅರ್ಥಾವಬೋಧ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಿಸಕೇ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹ ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಆತ್ಮಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ನಹೀಂ ಆಲಿಂಗಿತ ಐಸೀ ಶುದ್ಧ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅರ್ಥಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ ..೧೭೨..

ಅಬ, ಅಮೂರ್ತ ಐಸೇ ಆತ್ಮಾಕೇ, ಸ್ನಿಗ್ಧ – ರೂಕ್ಷತ್ವಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಬಂಧ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ? ಐಸಾ ಪೂರ್ವ ಪಕ್ಷ ಉಪಸ್ಥಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

೩೨೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-