ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ನೈವಂ ಪ್ರತಿನಿಯತಚೇತನಾಚೇತನತ್ವಸ್ವಭಾವೇನ ಜೀವಪುದ್ಗಲಯೋಃ ಸ್ವಪರವಿಭಾಗಂ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಏವಾಹಮಿದಂ ಮಮೇದಮಿತ್ಯಾತ್ಮಾತ್ಮೀಯತ್ವೇನ ಪರದ್ರವ್ಯಮಧ್ಯವಸ್ಯತಿ ಮೋಹಾನ್ನಾನ್ಯಃ . ಅತೋ ಜೀವಸ್ಯ ಪರದ್ರವ್ಯ- ಪ್ರವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಸ್ವಪರಪರಿಚ್ಛೇದಾಭಾವಮಾತ್ರಮೇವ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ಸ್ವದ್ರವ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ತದಭಾವಃ ..೧೮೩..
ಅಥಾತ್ಮನಃ ಕಿಂ ಕರ್ಮೇತಿ ನಿರೂಪಯತಿ —
ಅಥೈತದೇವ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರೇಣ ದ್ರಢಯತಿ – ಜೋ ಣವಿ ಜಾಣದಿ ಏವಂ ಯಃ ಕರ್ತಾ ನೈವ ಜಾನಾತ್ಯೇವಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ . ಕಮ್ . ಪರಂ ಷಡ್ಜೀವನಿಕಾಯಾದಿಪರದ್ರವ್ಯಂ, ಅಪ್ಪಾಣಂ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯರೂಪಂ ನಿಜಾತ್ಮಾನಮ್ . ಕಿಂ ಕೃತ್ವಾ . ಸಹಾವಮಾಸೇಜ್ಜ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣನಿಜಶುದ್ಧಸ್ವಭಾವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ . ಕೀರದಿ ಅಜ್ಝವಸಾಣಂ ಸ ಪುರುಷಃ ಕರೋತ್ಯಧ್ಯವಸಾನಂ ಪರಿಣಾಮಮ್ . ಕೇನ ರೂಪೇಣ . ಅಹಂ ಮಮೇದಂ ತಿ ಅಹಂ ಮಮೇದಮಿತಿ . ಮಮಕಾರಾಹಂಕಾರಾದಿರಹಿತ- ಪರಮಾತ್ಮಭಾವನಾಚ್ಯುತೋ ಭೂತ್ವಾ ಪರದ್ರವ್ಯಂ ರಾಗಾದಿಕಮಹಮಿತಿ ದೇಹಾದಿಕಂ ಮಮೇತಿರೂಪೇಣ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಮೋಹಾದೋ ಮೋಹಾಧೀನತ್ವಾದಿತಿ . ತತಃ ಸ್ಥಿತಮೇತತ್ಸ್ವಪರಭೇದವಿಜ್ಞಾನಬಲೇನ ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನೀ ಜೀವಃ ಸ್ವದ್ರವ್ಯೇ ರತಿಂ ಪರದ್ರವ್ಯೇ ಹೈ’ [ಇತಿ ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಅಧ್ಯವಸಾನಂ ] ಅಧ್ಯವಸಾನ [ಕುರುತೇ ] ಕರತಾ ಹೈ ..೧೮೩..
ಟೀಕಾ : — ಜೋ ಆತ್ಮಾ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕೇ (ಅಪನೇ – ಅಪನೇ) ನಿಶ್ಚಿತ ಚೇತನತ್ವ ಔರ ಅಚೇತನತ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸ್ವ – ಪರಕೇ ವಿಭಾಗಕೋ ನಹೀಂ ದೇಖತಾ, ವಹೀ ಆತ್ಮಾ ‘ಯಹ ಮೈಂ ಹೂಂ, ಯಹ ಮೇರಾ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೋಹಸೇ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಪನೇಪನಕಾ ಅಧ್ಯವಸಾನ ಕರತಾ ಹೈ, ದೂಸರಾ ನಹೀಂ . ಇಸಸೇ (ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಹುಆ ಕಿ) ಜೀವಕೋ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಸ್ವಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ಅಭಾವಮಾತ್ರ ಹೀ ಹೈ ಔರ (ಕಹೇ ವಿನಾ ಭೀ) ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸೇ (ಯಹ ನಿಶ್ಚಿತ ಹುಆ ಕಿ) ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ೧ಉಸಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಿಸೇ ಸ್ವ – ಪರಕಾ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನ ನಹೀಂ ಹೈ ವಹೀ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಹಂಕಾರ – ಮಮಕಾರ ಕರತಾ ಹೈ, ಭೇದವಿಜ್ಞಾನೀ ನಹೀಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಪರದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನಕಾ ಅಭಾವ ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ ಭೇದವಿಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೈ ..೧೮೩..
ಅಬ ಯಹ ನಿರೂಪಣ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಕ್ಯಾ ಹೈ : —
ಪಣ ತೇ ನಥೀ ಕರ್ತಾ ಸಕಲ ಪುದ್ಗಲದರವಮಯ ಭಾವನೋ. ೧೮೪.
೧. ಉಸಕಾ ಅಭಾವ = ಸ್ವ -ಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕೇ ಅಭಾವಕಾ ಅಭಾವ; ಸ್ವ – ಪರಕೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ಸದ್ಭಾವ .