ರಾಗಪರಿಣಾಮ ಏವಾತ್ಮನಃ ಕರ್ಮ, ಸ ಏವ ಪುಣ್ಯಪಾಪದ್ವೈತಮ್ . ರಾಗಪರಿಣಾಮಸ್ಯೈವಾತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ, ತಸ್ಯೈವೋಪಾದಾತಾ ಹಾತಾ ಚೇತ್ಯೇಷ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಾತ್ಮಕೋ ನಿಶ್ಚಯನಯಃ . ಯಸ್ತು ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮನಃ ಕರ್ಮ, ಸ ಏವ ಪುಣ್ಯಪಾಪದ್ವೈತಂ . ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಸ್ಯಾತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ, ತಸ್ಯೋಪಾದಾತಾ ಹಾತಾ ಚೇತಿ ಸೋಽಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಾತ್ಮಕೋ ವ್ಯವಹಾರನಯಃ . ಉಭಾವಪ್ಯೇತೌ ಸ್ತಃ, ಶುದ್ಧಾಶುದ್ಧತ್ವೇನೋಭಯಥಾ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರತೀಯಮಾನತ್ವಾತ್ . ಕಿನ್ತ್ವತ್ರ ನಿಶ್ಚಯನಯಃ ಸಾಧಕತಮತ್ವಾದುಪಾತ್ತಃ, ಸಾಧ್ಯಸ್ಯ ಹಿ ಶುದ್ಧತ್ವೇನ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಕಷಾಯಿತಃ ಪರಿಣತೋ ರಞ್ಜಿತಃ . ಕೈಃ . ಮೋಹರಾಗದೋಸೇಹಿಂ ನಿರ್ಮೋಹಸ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಭಾವನಾಪ್ರತಿಬನ್ಧಿಭಿರ್ಮೋಹ- ರಾಗದ್ವೈಷೈಃ . ಪುನಶ್ಚ ಕಿಂರೂಪಃ . ಕಮ್ಮರಜೇಹಿಂ ಸಿಲಿಟ್ಠೋ ಕರ್ಮರಜೋಭಿಃ ಶ್ಲಿಷ್ಟಃ ಕರ್ಮವರ್ಗಣಾಯೋಗ್ಯಪುದ್ಗಲರಜೋಭಿಃ ಸಂಶ್ಲಿಷ್ಟೋ ಬದ್ಧಃ . ಬಂಧೋ ತ್ತಿ ಪರೂವಿದೋ ಅಭೇದೇನಾತ್ಮೈವ ಬನ್ಧ ಇತಿ ಪ್ರರೂಪಿತಃ. ಕ್ವ . ಸಮಯೇ ಪರಮಾಗಮೇ . ಅತ್ರೇದಂ ಭಣಿತಂ ಭವತಿ – ಯಥಾ ವಸ್ತ್ರಂ ಲೋಧ್ರಾದಿದ್ರವ್ಯೈಃ ಕಷಾಯಿತಂ ರಞ್ಜಿತಂ ಸನ್ಮಞ್ಜೀಷ್ಠಾದಿರಙ್ಗದ್ರವ್ಯೇಣ ರಞ್ಜಿತಂ ಸದಭೇದೇನ ರಕ್ತಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ ತಥಾ ವಸ್ತ್ರಸ್ಥಾನೀಯ ಆತ್ಮಾ ಲೋಧ್ರಾದಿದ್ರವ್ಯಸ್ಥಾನೀಯಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷೈಃ ಕಷಾಯಿತೋ ರಞ್ಜಿತಃ ಪರಿಣತೋ ಮಞ್ಜೀಷ್ಠಸ್ಥಾನೀಯಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೈಃ ಸಂಶ್ಲಿಷ್ಟಃ ಸಂಬದ್ಧಃ ಸನ್ ಭೇದೇಽಪ್ಯಭೇದೋಪಚಾರಲಕ್ಷಣೇನಾಸದ್ಭೂತವ್ಯವಹಾರೇಣ ಬನ್ಧ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಅಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಾರ್ಥವಿಷಯತ್ವಾದಸದ್ಭೂತವ್ಯವಹಾರನಯಸ್ಯೇತಿ ..೧೮೮.. ಅಥ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಯೋರವಿರೋಧಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಏಸೋ ಬಂಧಸಮಾಸೋ ಏಷ ಬನ್ಧಸಮಾಸಃ . ಏಷ ಬಹುಧಾ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ- ಪ್ರಕಾರೋ ರಾಗಾದಿಪರಿಣತಿರೂಪೋ ಬನ್ಧಸಂಕ್ಷೇಪಃ . ಕೇಷಾಂ ಸಂಬನ್ಧೀ . ಜೀವಾಣಂ ಜೀವಾನಾಮ್ . ಣಿಚ್ಛಯೇಣ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ಕಥಿತಃ . ಕೈಃ ಕರ್ತೃಭೂತೈಃ . ಅರಹಂತೇಹಿಂ ಅರ್ಹದ್ಭಿಃ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಭಿಃ . ಕೇಷಾಮ್ .
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಏಷಃ ] ಯಹ (ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಪ್ರಕಾರಸೇ), [ಜೀವಾನಾಂ ] ಜೀವೋಂಕೇ [ಬಂಧಸಮಾಸಃ ] ಬಂಧಕಾ ಸಂಕ್ಷೇಪ [ನಿಶ್ಚಯೇನ ] ನಿಶ್ಚಯಸೇ [ಅರ್ಹದ್ಭಿಃ ] ಅರ್ಹನ್ತಭಗವಾನನೇ [ಯತೀನಾಂ ] ಯತಿಯೋಂಸೇ [ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ] ಕಹಾ ಹೈ; [ವ್ಯವಹಾರಃ ] ವ್ಯವಹಾರ [ಅನ್ಯಥಾ ] ಅನ್ಯಪ್ರಕಾರಸೇ [ಭಣಿತಃ ] ಕಹಾ ಹೈ ..೧೮೯..
ಟೀಕಾ : — ರಾಗಪರಿಣಾಮ ಹೀ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಹೈ, ವಹೀ ಪುಣ್ಯ – ಪಾಪರೂಪ ದ್ವೈತ ಹೈ, ಆತ್ಮಾ ರಾಗಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ, ಉಸೀಕಾ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ ಔರ ಉಸೀಕಾ ತ್ಯಾಗ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ; — ಯಹ, ✽ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕಾ ನಿರೂಪಣಸ್ವರೂಪ ನಿಶ್ಚಯನಯ ಹೈ . ಔರ ಜೋ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕರ್ಮ ಹೈ, ವಹೀ ಪುಣ್ಯ – ಪಾಪರೂಪ ದ್ವೈತ ಹೈ, ಆತ್ಮಾ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಕಾ ಕರ್ತಾ ಹೈ, ಉಸಕಾ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಔರ ಛೋಡನೇವಾಲಾ ಹೈ; — ಐಸಾ ಜೋ ನಯ ವಹ ✽ಅಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕೇ ನಿರೂಪಣಸ್ವರೂಪ ವ್ಯವಹಾರನಯ ಹೈ . ಯಹ ದೋನೋಂ
೩೫೦ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
✽ನಿಶ್ಚಯನಯ ಮಾತ್ರ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಕೇ ಪರಿಣಾಮಕೋ ಬತಲಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕಾ ಕಥನ ಕರನೇವಾಲಾ ಕಹಾ ಹೈ,
ಔರ ವ್ಯವಹಾರನಯ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಪರಿಣಾಮಕೋ ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮ ಬತಲಾತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ಅಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕಾ ಕಥನ
ಕರನೇವಾಲಾ ಕಹಾ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕಾ ಕಥನ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಾಶ್ರಿತ ಪರಿಣಾಮಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಜಾನನಾ ಚಾಹಿಯೇ, ಔರ
ಅಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕಾ ಕಥನ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಪರಿಣಾಮ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಆರೋಪಿತ ಕರನೇಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಜಾನನಾ ಚಾಹಿಯೇ .