ಸ್ವರೂಪೇ ಚರಣಂ ಚಾರಿತ್ರಂ, ಸ್ವಸಮಯಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ . ತದೇವ ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವತ್ವಾದ್ಧರ್ಮಃ . ಶುದ್ಧ- ಚೈತನ್ಯಪ್ರಕಾಶನಮಿತ್ಯರ್ಥಃ . ತದೇವ ಚ ಯಥಾವಸ್ಥಿತಾತ್ಮಗುಣತ್ವಾತ್ಸಾಮ್ಯಮ್ . ಸಾಮ್ಯಂ ತು ದರ್ಶನಚಾರಿತ್ರ – ಮೋಹನೀಯೋದಯಾಪಾದಿತಸಮಸ್ತಮೋಹಕ್ಷೋಭಾಭಾವಾದತ್ಯನ್ತನಿರ್ವಿಕಾರೋ ಜೀವಸ್ಯ ಪರಿಣಾಮಃ ..೭.. ವಸ್ಥಾನಂ ತಲ್ಲಕ್ಷಣನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಾಜ್ಜೀವಸ್ಯ ಸಮುತ್ಪದ್ಯತೇ . ಕಿಮ್ . ಪರಾಧೀನೇನ್ದ್ರಿಯಜನಿತಜ್ಞಾನಸುಖವಿಲಕ್ಷಣಂ, ಸ್ವಾಧೀನಾತೀನ್ದ್ರಿಯರೂಪಪರಮಜ್ಞಾನಸುಖಲಕ್ಷಣಂ ನಿರ್ವಾಣಮ್ . ಸರಾಗಚಾರಿತ್ರಾತ್ಪುನರ್ದೇವಾಸುರಮನುಷ್ಯರಾಜವಿಭೂತಿಜನಕೋ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ವಿಶಿಷ್ಟಪುಣ್ಯಬನ್ಧೋ ಭವತಿ, ಪರಮ್ಪರಯಾ ನಿರ್ವಾಣಂ ಚೇತಿ . ಅಸುರೇಷು ಮಧ್ಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದೃಷ್ಟಿಃ ಕಥಮುತ್ಪದ್ಯತೇ ಇತಿ ಚೇತ್ – ನಿದಾನಬನ್ಧೇನ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವವಿರಾಧನಾಂ ಕೃತ್ವಾ ತತ್ರೋತ್ಪದ್ಯತ ಇತಿ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ . ಅತ್ರ ನಿಶ್ಚಯೇನ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಮುಪಾದೇಯಂ ಸರಾಗಂ ಹೇಯಮಿತಿ ಭಾವಾರ್ಥಃ ..೬.. ಅಥ ನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ಪರ್ಯಾಯನಾಮಾನಿ ಕಥಯಾಮೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಂ ಮನಸಿ ಸಂಪ್ರಧಾರ್ಯ ಸೂತ್ರಮಿಂದ ನಿರೂಪಯತಿ, ಏವಮಗ್ರೇಽಪಿ ವಿವಕ್ಷಿತಸೂತ್ರಾರ್ಥಂ ಮನಸಿ ಧೃತ್ವಾಥವಾಸ್ಯ ಸೂತ್ರಸ್ಯಾಗ್ರೇ ಸೂತ್ರಮಿದಮುಚಿತಂ ಭವತ್ಯೇವಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಸೂತ್ರಮಿದಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತಿ ಪಾತನಿಕಾಲಕ್ಷಣಂ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರ್ವತ್ರ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ --ಚಾರಿತ್ತಂ ಚಾರಿತ್ರಂ ಕರ್ತೃ ಖಲು ಧಮ್ಮೋ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ಧರ್ಮೋ ಭವತಿ . ಧಮ್ಮೋ ಜೋ ಸೋ ಸಮೋ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಧರ್ಮೋ ಯಃ ಸ ತು ಶಮ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ . ಸಮೋ ಯಸ್ತು ಶಮಃ ಸಃ ಮೋಹಕ್ಖೋಹವಿಹೀಣೋ ಪರಿಣಾಮೋ ಅಪ್ಪಣೋ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಚಾರಿತ್ರಂ ] ಚಾರಿತ್ರ [ಖಲು ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಧರ್ಮಃ ] ಧರ್ಮ ಹೈ . [ಯಃ ಧರ್ಮಃ ] ಜೋ ಧರ್ಮ ಹೈ [ತತ್ ಸಾಮ್ಯಮ್ ] ವಹ ಸಾಮ್ಯ ಹೈ [ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಮ್ ] ಐಸಾ (ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂ) ಕಹಾ ಹೈ . [ಸಾಮ್ಯಂ ಹಿ ] ಸಾಮ್ಯ [ಮೋಹಕ್ಷೋಭವಿಹೀನಃ ] ಮೋಕ್ಷಕ್ಷೋಭರಹಿತ ಐಸಾ [ಆತ್ಮನಃಪರಿಣಾಮಃ ] ಆತ್ಮಾಕಾ ಪರಿಣಾಮ (ಭಾವ) ಹೈ ..೭..
ಟೀಕಾ : — ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ಚರಣ ಕರನಾ ( – ರಮನಾ) ಸೋ ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ . ಸ್ವಸಮಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರನಾ (ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರನಾ) ಐಸಾ ಇಸಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ . ಯಹೀ ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಧರ್ಮ ಹೈ . ಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯಕಾ ಪ್ರಕಾಶ ಕರನಾ ಯಹ ಇಸಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ . ವಹೀ ಯಥಾವಸ್ಥಿತ ಆತ್ಮಗುಣ ಹೋನೇಸೇ (ವಿಷಮತಾರಹಿತ ಸುಸ್ಥಿತ ಆತ್ಮಾಕಾ ಗುಣ ಹೋನೇಸೇ) ಸಾಮ್ಯ ಹೈ . ಔರ ಸಾಮ್ಯ, ದರ್ಶನಮೋಹನೀಯ ತಥಾ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹನೀಯಕೇ ಉದಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಸಮಸ್ತ ಮೋಹ ಔರ ಕ್ಷೋಭಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಅತ್ಯನ್ತ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಐಸಾ ಜೀವಕಾ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೇ ಶ್ರದ್ಧಾನರೂಪ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸೇ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವ (ಮಿಥ್ಯಾತ್ವ) ವಹ ಮೋಹ ಹೈ ಔರ ನಿರ್ವಿಕಾರ ನಿಶ್ಚಲ ಚೈತನ್ಯಪರಿಣತಿರೂಪ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ವಿರುದ್ಧ ಭಾವ (ಅಸ್ಥಿರತಾ) ವಹ ಕ್ಷೋಭ ಹೈ . ಮೋಹ ಔರ ಕ್ಷೋಭ ರಹಿತ ಪರಿಣಾಮ, ಸಾಮ್ಯ, ಧರ್ಮ ಔರ ಚಾರಿತ್ರ ಯಹ ಸಬ ಪರ್ಯಾಯವಾಚೀ ಹೈಂ ..೭..