ಯತ್ಖಲು ದ್ರವ್ಯಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಯೇನ ಭಾವೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತತ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಕಾಲೇ ಕಿಲೌಷ್ಣ್ಯ- ಪರಿಣತಾಯಃಪಿಣ್ಡವತ್ತನ್ಮಯಂ ಭವತಿ . ತತೋಽಯಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮೇಣ ಪರಿಣತೋ ಧರ್ಮ ಏವ ಭವತೀತಿ ಸಿದ್ಧಮಾತ್ಮನಶ್ಚಾರಿತ್ರತ್ವಮ್ ..೮.. ಅಥ ಜೀವಸ್ಯ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧತ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ — ಜೀವೋ ಪರಿಣಮದಿ ಜದಾ ಸುಹೇಣ ಅಸುಹೇಣ ವಾ ಸುಹೋ ಅಸುಹೋ .
ಸಂಕ್ಷೇಪಸೂಚನರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಂ ಗತಮ್ ..೮.. ಅಥ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗತ್ರಯೇಣ ಪರಿಣತೋ ಜೀವಃ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪೋ ಭವತೀತ್ಯುಪದಿಶತಿ ---ಜೀವೋ ಪರಿಣಮದಿ ಜದಾ ಸುಹೇಣ ಅಸುಹೇಣ ವಾ ಜೀವಃ ಕರ್ತಾ ಯದಾ ಪರಿಣಮತಿ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇನ ಸುಹೋ ಅಸುಹೋ ಹವದಿ ತದಾ ಶುಭೇನ ಶುಭೋ ಭವತಿ, ಅಶುಭೇನ ವಾಽಶುಭೋ ಭವತಿ . ಸುದ್ಧೇಣ ತದಾ ಸುದ್ಧೋ ಹಿ ಶುದ್ಧೇನ ಯದಾ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಶುದ್ಧೋ ಭವತಿ, ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ .
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜೋ ದ್ರವ್ಯ ಜಿಸ ಸಮಯ ಜಿಸ ಭಾವರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ, ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಉಸ ಸಮಯ ಉಷ್ಣತಾರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಲೋಹೇಕೇ ಗೋಲೇಕೀ ಭಾಂತಿ ಉಸ ಮಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಧರ್ಮರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇ ಸೇ ಧರ್ಮ ಹೀ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾಕೀ ಚಾರಿತ್ರತಾ ಸಿದ್ಧ ಹುಈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಸಾತವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಕಿ ಚಾರಿತ್ರ ಆತ್ಮಾಕಾ ಹೀ ಭಾವ ಹೈ . ಔರ ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಅಭೇದನಯಸೇ ಯಹ ಕಹಾ ಹೈ ಕಿ ಜೈಸೇ ಉಷ್ಣತಾರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಲೋಹೇಕಾ ಗೋಲಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಉಷ್ಣತಾ ಹೈ — ಲೋಹೇಕಾ ಗೋಲಾ ಔರ ಉಷ್ಣತಾ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಚಾರಿತ್ರಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ ..೮..
ಅಬ ಯಹಾಂ ಜೀವಕಾ ಶುಭ, ಅಶುಭ ಔರ ಶುದ್ಧತ್ವ (ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹ ಜೀವ ಹೀ ಶುಭ, ಅಶುಭ ಔರ ಶುದ್ಧ ಹೈ ಐಸಾ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ .
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಜೀವಃ ] ಜೀವ [ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ] ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವೀ ಹೋನೇಸೇ [ಯದಾ ] ಜಬ [ಶುಭೇನ ವಾ ಅಶುಭೇನ] ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ಭಾವರೂಪ [ಪರಿಣಮತಿ ] ಪರಿಣಮನ ಕರತಾ ಹೈ [ಶುಭಃ ಅಶುಭಃ ] ತಬ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ (ಸ್ವಯಂ ಹೀ) ಹೋತಾ ಹೈ, [ಶುದ್ಧೇನ ] ಔರ ಜಬ ಶುದ್ಧಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ [ತದಾ ಶುದ್ಧಃ ಹಿ ಭವತಿ ] ತಬ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ..೯..
ಶುಭ ಕೇ ಅಶುಭಮಾಂ ಪ್ರಣಮತಾಂ ಶುಭ ಕೇ ಅಶುಭ ಆತ್ಮಾ ಬನೇ, ಶುದ್ಧೇ ಪ್ರಣಮತಾಂ ಶುದ್ಧ, ಪರಿಣಾಮ ಸ್ವಭಾವೀ ಹೋಈನೇ . ೯.