ಯದಾಽಯಮಾತ್ಮಾ ಶುಭೇನಾಶುಭೇನ ವಾ ರಾಗಭಾವೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಜಪಾತಾಪಿಚ್ಛರಾಗ- ಪರಿಣತಸ್ಫ ಟಿಕವತ್ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಶುಭೋಽಶುಭಶ್ಚ ಭವತಿ . ಯದಾ ಪುನಃ ಶುದ್ಧೇನಾರಾಗಭಾವೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಶುದ್ಧಾರಾಗಪರಿಣತಸ್ಫ ಟಿಕವತ್ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಶುದ್ಧೋ ಭವತೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ ಜೀವಸ್ಯ ಶುಭಾಶುಭಶುದ್ಧತ್ವಮ್ ..೯.. ಪರಿಣಾಮಸಬ್ಭಾವೋ ಪರಿಣಾಮಸದ್ಭಾವಃ ಸನ್ನಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ --ಯಥಾ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿವಿಶೇಷೋ ನಿರ್ಮಲೋಽಪಿ ಜಪಾಪುಷ್ಪಾದಿ- ರಕ್ತಕೃಷ್ಣಶ್ವೇತೋಪಾಧಿವಶೇನ ರಕ್ತಕೃಷ್ಣಶ್ವೇತವರ್ಣೋ ಭವತಿ, ತಥಾಽಯಂ ಜೀವಃ ಸ್ವಭಾವೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವರೂಪೋಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಗೃಹಸ್ಥಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರಾಗಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪೂರ್ವಕದಾನಪೂಜಾದಿಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇನ, ತಪೋಧನಾಪೇಕ್ಷಯಾ ತು ಮೂಲೋತ್ತರಗುಣಾದಿಶುಭಾನುಷ್ಠಾನೇನ ಪರಿಣತಃ ಶುಭೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ . ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾವಿರತಿಪ್ರಮಾದಕಷಾಯಯೋಗಪಞ್ಚಪ್ರತ್ಯಯ- ರೂಪಾಶುಭೋಪಯೋಗೇನಾಶುಭೋ ವಿಜ್ಞೇಯಃ . ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕಶುದ್ಧೋಪಯೋಗೇನ ಪರಿಣತಃ ಶುದ್ಧೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ . ಕಿಂಚ ಜೀವಸ್ಯಾಸಂಖ್ಯೇಯಲೋಕಮಾತ್ರಪರಿಣಾಮಾಃ ಸಿದ್ಧಾನ್ತೇ ಮಧ್ಯಮಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯಾ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಯಾದಿಚತುರ್ದಶಗುಣಸ್ಥಾನರೂಪೇಣ ಕಥಿತಾಃ . ಅತ್ರ ಪ್ರಾಭೃತಶಾಸ್ತ್ರೇ ತಾನ್ಯೇವ ಗುಣಸ್ಥಾನಾನಿ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣಾಶುಭಶುಭಶುದ್ಧೋಪಯೋಗರೂಪೇಣ ಕಥಿತಾನಿ . ಕಥಮಿತಿ ಚೇತ್ ---ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಸಾಸಾದನಮಿಶ್ರಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನಾಶುಭೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಮಸಂಯತಸಮ್ಯಗ್ದ್ರಷ್ಟಿ- ದೇಶವಿರತಪ್ರಮತ್ತಸಂಯತಗುಣಸ್ಥಾನತ್ರಯೇ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುಭೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಮಪ್ರಮತ್ತಾದಿಕ್ಷೀಣಕಷಾಯಾನ್ತಗುಣಸ್ಥಾನ- ಷಟಕೇ ತಾರತಮ್ಯೇನ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಃ, ತದನನ್ತರಂ ಸಯೋಗ್ಯಯೋಗಿಜಿನಗುಣಸ್ಥಾನದ್ವಯೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಿತಿ

ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ರಾಗ ಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಜಪಾ ಕುಸುಮ ಯಾ ತಮಾಲ ಪುಷ್ಪಕೇ (ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲೇ) ರಂಗರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಸ್ಫ ಟಿಕಕೀ ಭಾಂತಿ, ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ (ಉಸ ಸಮಯ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುಭ ಯಾ ಅಶುಭ ಹೈ); ಔರ ಜಬ ವಹ ಶುದ್ಧ ಅರಾಗಭಾವಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಶುದ್ಧ ಅರಾಗಪರಿಣತ (ರಂಗ ರಹಿತ) ಸ್ಫ ಟಿಕಕೀ ಭಾಂತಿ, ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ . (ಉಸ ಸಮಯ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೈ) . ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕಾ ಶುಭತ್ವ, ಅಶುಭತ್ವ ಔರ ಶುದ್ಧತ್ವ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವಥಾ ಕೂಟಸ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಸ್ಥಿರ ರಹಕರ ಪರಿಣಮನ ಕರನಾ ಉಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಜೈಸೇ ಜೈಸೇ ಭಾವೋಂಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ವೈಸಾ ವೈಸಾ ಹೀ ವಹ ಸ್ವಯಂ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ಸ್ವಭಾವಸೇ ನಿರ್ಮಲ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಜಬ ವಹ ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲೇ ಫೂ ಲಕೇ ಸಂಯೋಗ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಲಾಲ ಯಾ ಕಾಲಾ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಶುದ್ಧ- ಬುದ್ಧ -ಏಕಸ್ವರೂಪೀ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಜಬ ಗೃಹಸ್ಥದಶಾಮೇಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವ ಪೂರ್ವಕ ದಾನಪೂಜಾದಿ ಶುಭ ಅನುಷ್ಠಾನರೂಪ ಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಔರ ಮುನಿದಶಾಮೇಂ ಮೂಲಗುಣ ತಥಾ ಉತ್ತರಗುಣ ಇತ್ಯಾದಿ ಶುಭ ಅನುಷ್ಠಾನರೂಪ ಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ, ಔರ ಜಬ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾದಿ ಪಾಂಚ ಪ್ರತ್ಯಯರೂಪ ಅಶುಭೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಅಶುಭ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಜೈಸೇ ಸ್ಫ ಟಿಕಮಣಿ ಅಪನೇ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ನಿರ್ಮಲ ರಂಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಭೀ ಜಬ ನಿಶ್ಚಯ ರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಮೇಂ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಶುದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ

೧೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-