ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮಪರಿಣತಸ್ವಭಾವಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಮುದ್ವಹತಿ ತದಾ ನಿಃಪ್ರತ್ಯನೀಕಶಕ್ತಿತಯಾ ಸ್ವಕಾರ್ಯಕರಣಸಮರ್ಥಚಾರಿತ್ರಃ ಸಾಕ್ಷಾನ್ಮೋಕ್ಷಮವಾಪ್ನೋತಿ . ಯದಾ ತು ಧರ್ಮಪರಿಣತಸ್ವಭಾವೋಽಪಿ ಶುಭೋಪ- ಯೋಗಪರಿಣತ್ಯಾ ಸಂಗಚ್ಛತೇ ತದಾ ಸಪ್ರತ್ಯನೀಕಶಕ್ತಿತಯಾ ಸ್ವಕಾರ್ಯಕರಣಾಸಮರ್ಥಃ ಕಥಂಚಿದ್ವಿರುದ್ಧ- ಕಾರ್ಯಕಾರಿಚಾರಿತ್ರಃ ಶಿಖಿತಪ್ತಘೃತೋಪಸಿಕ್ತಪುರುಷೋ ದಾಹದುಃಖಮಿವ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಬನ್ಧಮವಾಪ್ನೋತಿ . ಅತಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಉಪಾದೇಯಃ ಶುಭೋಪಯೋಗೋ ಹೇಯಃ ..೧೧.. ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಪರಿಣಾಮಸಂಪರ್ಕಾಸಂಭವಾದತ್ಯನ್ತಹೇಯಸ್ಯಾಶುಭಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಫಲಮಾಲೋಚಯತಿ — ಅಸುಹೋದಏಣ ಆದಾ ಕುಣರೋ ತಿರಿಯೋ ಭವೀಯ ಣೇರಇಯೋ .
ದುಕ್ಖಸಹಸ್ಸೇಹಿಂ ಸದಾ ಅಭಿದ್ದುದೋ ಭಮದಿ ಅಚ್ಚಂತಂ ..೧೨.. ಚ ದ್ವಿಧಾ ಭವತಿ . ತತ್ರ ಯಚ್ಛುದ್ಧಸಂಪ್ರಯೋಗಶಬ್ದವಾಚ್ಯಂ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಸ್ವರೂಪಂ ವೀತರಾಗಚಾರಿತ್ರಂ ತೇನ ನಿರ್ವಾಣಂ ಲಭತೇ . ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿರೂಪಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಶಕ್ತ್ಯಭಾವೇ ಸತಿ ಯದಾ ಶುಭೋಪಯೋಗರೂಪಸರಾಗಚಾರಿತ್ರೇಣ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ
ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋತಾ ಹುಆ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ — ಬನಾಯೇ ರಖತಾ ಹೈ ತಬ, ಜೋ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿಸೇ ರಹಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅಪನಾ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಸಮರ್ಥ ಹೈ ಐಸಾ ಚಾರಿತ್ರವಾನ ಹೋನೇಸೇ, (ವಹ) ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಮೋಕ್ಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ; ಔರ ಜಬ ವಹ ಧರ್ಮಪರಿಣತ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕೇ ಸಾಥ ಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಜೋ ೧ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ಸಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ವಕಾರ್ಯ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೈ ಔರ ಕಥಂಚಿತ್ ವಿರುದ್ಧ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ, ಜೈಸೇ ಅಗ್ನಿಸೇ ಗರ್ಮ ಕಿಯಾ ಹುಆ ಘೀ ಕಿಸೀ ಮನುಷ್ಯ ಪರ ಡಾಲ ದಿಯಾ ಜಾವೇ ತೋ ವಹ ಉಸಕೀ ಜಲನಸೇ ದುಃಖೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವಹ ಸ್ವರ್ಗ ಸುಖಕೇ ಬನ್ಧಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ ಔರ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೇಯ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸೇ ಘೀ ಸ್ವಭಾವತಃ ಶೀತಲತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ ತಥಾಪಿ ಗರ್ಮ ಘೀ ಸೇ ಜಲ ಜಾತೇ ಹೈಂ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಚಾರಿತ್ರ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಮೋಕ್ಷ ದಾತಾ ಹೈ, ತಥಾಪಿ ಸರಾಗ ಚಾರಿತ್ರಸೇ ಬನ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ ಠಂಡಾ ಘೀ ಶೀತಲತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ವೀತರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಮೋಕ್ಷಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ..೧೧..
ಅಬ ಚಾರಿತ್ರ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಪರ್ಕ ರಹಿತ ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಅತ್ಯನ್ತ ಹೇಯ ಹೈ ಐಸೇ ಅಶುಭ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಫಲ ವಿಚಾರತೇ ಹೈಂ : —
ಅಶುಭೋದಯೇ ಆತ್ಮಾ ಕುನರ, ತಿರ್ಯಂಚ ನೇ ನಾರಕಪಣೇ ನಿತ್ಯೇ ಸಹಸ್ರ ದುಃಖೇ ಪೀಡಿತ, ಸಂಸಾರಮಾಂ ಅತಿ ಅತಿ ಭಮೇ.೧೨.
೧೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧. ದಾನ, ಪೂಜಾ, ಪಂಚ -ಮಹಾವ್ರತ, ದೇವಗುರುಧರ್ಮ ಪ್ರತಿ ರಾಗ ಇತ್ಯಾದಿರೂಪ ಜೋ ಶುಭೋಪಯೋಗ ಹೈ ವಹ ಚಾರಿತ್ರಕಾ ವಿರೋಧೀ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಸರಾಗ (ಶುಭೋಪಯೋಗವಾಲಾ) ಚಾರಿತ್ರ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ಸಹಿತ ಹೈ ಔರ ವೀತರಾಗ ಚಾರಿತ್ರ ವಿರೋಧೀ ಶಕ್ತಿ ರಹಿತ ಹೈ .