ಯದಾಯಮಾತ್ಮಾ ಮನಾಗಪಿ ಧರ್ಮಪರಿಣತಿಮನಾಸಾದಯನ್ನಶುಭೋಪಯೋಗಪರಿಣತಿಮಾಲಮ್ಬತೇ ತದಾ ಕುಮನುಷ್ಯತಿರ್ಯಙ್ನಾರಕಭ್ರಮಣರೂಪಂ ದುಃಖಸಹಸ್ರಬನ್ಧಮನುಭವತಿ . ತತಶ್ಚಾರಿತ್ರಲವಸ್ಯಾಪ್ಯಭಾವಾದತ್ಯನ್ತಹೇಯ ಏವಾಯಮಶುಭೋಪಯೋಗ ಇತಿ ..೧೨..
ಏವಮಯಮಪಾಸ್ತಸಮಸ್ತಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಃ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾ- ಧಿಕಾರಮಾರಭತೇ . ತತ್ರ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಾತ್ಮನಃ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಾರ್ಥಮಭಿಷ್ಟೌತಿ — ಪೂರ್ವಮನಾಕುಲತ್ವಲಕ್ಷಣಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖವಿಪರೀತಮಾಕುಲತ್ವೋತ್ಪಾದಕಂ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಂ ಲಭತೇ . ಪಶ್ಚಾತ್ ಪರಮ- ಸಮಾಧಿಸಾಮಗ್ರೀಸದ್ಭಾವೇ ಮೋಕ್ಷಂ ಚ ಲಭತೇ ಇತಿ ಸೂತ್ರಾರ್ಥಃ ..೧೧.. ಅಥ ಚಾರಿತ್ರಪರಿಣಾಮಾಸಂಭವಾದತ್ಯನ್ತ- ಹೇಯಸ್ಯಾಶುಭೋಪಯೋಗಸ್ಯ ಫಲಂ ದರ್ಶಯತಿ ---ಅಸುಹೋದಏಣ ಅಶುಭೋದಯೇನ ಆದಾ ಆತ್ಮಾ ಕುಣರೋ ತಿರಿಯೋ ಭವೀಯ ಣೇರಇಯೋ ಕುನರಸ್ತಿರ್ಯಙ್ನಾರಕೋ ಭೂತ್ವಾ . ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ದುಕ್ಖಸಹಸ್ಸೇಹಿಂ ಸದಾ ಅಭಿದ್ದುದೋ ಭಮದಿ ಅಚ್ಚಂತಂ ದುಃಖಸಹಸ್ರೈಃ ಸದಾ ಸರ್ವಕಾಲಮಭಿದ್ರುತಃ ಕದರ್ಥಿತಃ ಪೀಡಿತಃ ಸನ್ ಸಂಸಾರೇ ಅತ್ಯನ್ತಂ ಭ್ರಮತೀತಿ . ತಥಾಹಿ ---ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮ- ತತ್ತ್ವರುಚಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಸ್ಯ ತತ್ರೈವ ಶುದ್ಧಾತ್ಮನ್ಯವಿಕ್ಷಿಪ್ತಚಿತ್ತವೃತ್ತಿರೂಪನಿಶ್ಚಯಚಾರಿತ್ರಸ್ಯ ಚ ವಿಲಕ್ಷಣೇನ ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಶಜನಕೇನ ದ್ರಷ್ಟಶ್ರುತಾನುಭೂತಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾಭಿಲಾಷತೀವ್ರಸಂಕ್ಲೇಶರೂಪೇಣ ಚಾಶುಭೋಪಯೋಗೇನ ಯದುಪಾರ್ಜಿತಂ ಪಾಪಕರ್ಮ ತದುದಯೇನಾಯಮಾತ್ಮಾ ಸಹಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾನನ್ದೈಕಲಕ್ಷಣಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖವಿಪರೀತೇನ ದುಃಖೇನ ದುಃಖಿತಃ ಸನ್ ಸ್ವಸ್ವಭಾವಭಾವನಾಚ್ಯುತೋ ಭೂತ್ವಾ ಸಂಸಾರೇಽತ್ಯನ್ತಂ ಭ್ರಮತೀತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಃ . ಏವಮುಪಯೋಗತ್ರಯ- ಫಲಕಥನರೂಪೇಣ ಚತುರ್ಥಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ ..೧೨.. ಅಥ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗದ್ವಯಂ ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ಹೇಯಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಾಧಿಕಾರಂ ಪ್ರಾರಭಮಾಣಃ, ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಃ ಸನ್ ಜೀವಸ್ಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಾರ್ಥಂ ಶುದ್ಧೋ- ಪಯೋಗಫಲಂ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ . ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನೀಕಾ --ಯದ್ಯಪಿ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಫಲಮಗ್ರೇ ಜ್ಞಾನಂ ಸುಖಂ ಚ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅಶುಭೋದಯೇನ ] ಅಶುಭ ಉದಯಸೇ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ [ಕುನರಃ ] ಕುಮನುಷ್ಯ [ತಿರ್ಯಗ್ ] ತಿರ್ಯಂಚ [ನೈರಯಿಕಃ ] ಔರ ನಾರಕೀ [ಭೂತ್ವಾ ] ಹೋಕರ [ದುಃಖಸಹಸ್ರೈಃ ] ಹಜಾರೋಂ ದುಃಖೋಂಸೇ [ಸದಾ ಅಭಿದ್ರುತಃ ] ಸದಾ ಪೀಡಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಅತ್ಯಂತಂ ಭ್ರಮತಿ ] (ಸಂಸಾರಮೇಂ) ಅತ್ಯನ್ತ ಭ್ರಮಣ ಕರತಾ ಹೈ ..೧೨..
ಟೀಕಾ : — ಜಬ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರ ಭೀ ಧರ್ಮಪರಿಣತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನ ಕರತಾ ಹುಆ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಪರಿಣತಿಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಕರತಾ ಹೈ, ತಬ ವಹ ಕುಮನುಷ್ಯ, ತಿರ್ಯಂಚ ಔರ ನಾರಕೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕರತಾ ಹುಆ (ತದ್ರೂಪ) ಹಜಾರೋಂ ದುಃಖೋಂಕೇ ಬನ್ಧನಕಾ ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಚಾರಿತ್ರಕೇ ಲೇಶಮಾತ್ರಕಾ ಭೀ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಯಹ ಅಶುಭೋಪಯೋಗ ಅತ್ಯನ್ತ ಹೇಯ ಹೀ ಹೈ ..೧೨..
ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಭಾವ (ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯ ದೇವ) ಸಮಸ್ತ ಶುಭಾಶುಭೋಪಯೋಗವೃತ್ತಿಕೋ (ಶುಭಉಪಯೋಗರೂಪ ಔರ ಅಶುಭ ಉಪಯೋಗರೂಪ ಪರಿಣತಿಕೋ) ✽ಅಪಾಸ್ತ ಕರ (ಹೇಯ ಮಾನಕರ, ತಿರಸ್ಕಾರ
✽ ಅಪಾಸ್ತ ಕರನಾ = ತಿರಸ್ಕಾರ ಕರನಾ; ಹೇಯ ಮಾನನಾ; ದೂರ ಕರನಾ; ಛೋಡ ದೇನಾ.