ಯತೋ ನ ಖಲ್ವಿನ್ದ್ರಿಯಾಣ್ಯಾಲಮ್ಬ್ಯಾವಗ್ರಹೇಹಾವಾಯಪೂರ್ವಕಪ್ರಕ್ರಮೇಣ ಕೇವಲೀ ವಿಜಾನಾತಿ, ಸ್ವಯಮೇವ ಸಮಸ್ತಾವರಣಕ್ಷಯಕ್ಷಣ ಏವಾನಾದ್ಯನನ್ತಾಹೇತುಕಾಸಾಧಾರಣಭೂತಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಮೇವ ಕಾರಣತ್ವೇನೋಪಾದಾಯ ತದುಪರಿ ಪ್ರವಿಕ ಸತ್ಕೇವಲಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗೀಭೂಯ ವಿಪರಿಣಮತೇ, ತತೋಽಸ್ಯಾಕ್ರಮಸಮಾಕ್ರಾನ್ತಸಮಸ್ತದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲ- ಭಾವತಯಾ ಸಮಕ್ಷಸಂವೇದನಾಲಮ್ಬನಭೂತಾಃ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾ ಏವ ಭವನ್ತಿ ..೨೧.. ಕೇವಲಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಸರ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಭವತೀತಿ ಕಥನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಪರಿಣಮದೋ ಖಲು’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾದ್ವಯಮ್, ಅಥಾತ್ಮಜ್ಞಾನಯೋರ್ನಿಶ್ಚಯೇನಾಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶತ್ವೇಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಸರ್ವಗತತ್ವಂ ಭವತೀತ್ಯಾದಿಕಥನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಆದಾ ಣಾಣಪಮಾಣಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಮ್, ತತಃ ಪರಂ ಜ್ಞಾನಜ್ಞೇಯಯೋಃ ಪರಸ್ಪರಗಮನನಿರಾಕರಣಮುಖ್ಯತಯಾ ‘ಣಾಣೀ ಣಾಣಸಹಾವೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಮ್, ಅಥ ನಿಶ್ಚಯವ್ಯವಹಾರಕೇವಲಿಪ್ರತಿಪಾದನಾದಿಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಜೋ ಹಿ ಸುದೇಣ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರಚತುಷ್ಟಯಮ್, ಅಥ ವರ್ತಮಾನಜ್ಞಾನೇ ಕಾಲತ್ರಯಪರ್ಯಾಯಪರಿಚ್ಛಿತ್ತಿಕಥನಾದಿರೂಪೇಣ ‘ತಕ್ಕಾಲಿಗೇವ ಸವ್ವೇ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರಪಞ್ಚಕಮ್, ಅಥ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ಬನ್ಧಕಾರಣಂ ನ ಭವತಿ ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರಹಿತಂ ಛದ್ಮಸ್ಥಜ್ಞಾನಮಪಿ, ಕಿಂತು ರಾಗಾದಯೋ ಬನ್ಧಕಾರಣಮಿತ್ಯಾದಿನಿರೂಪಣಮುಖ್ಯತಯಾ ‘ಪರಿಣಮದಿ ಣೇಯಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಸೂತ್ರಪಞ್ಚಕಮ್, ಅಥ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ಸರ್ವಜ್ಞಾನಂ ಸರ್ವಜ್ಞತ್ವೇನ ಪ್ರತಿಪಾದಯತೀತ್ಯಾದಿವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ‘ಜಂ ತಕ್ಕಾಲಿಯಮಿದರಂ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಮ್, ಅಥ ಜ್ಞಾನಪ್ರಪಞ್ಚೋಪಸಂಹಾರಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ನಮಸ್ಕಾರಕಥನೇನ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ‘ಣವಿ ಪರಿಣಮದಿ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ಏವಂ ಜ್ಞಾನಪ್ರಪಞ್ಚಾಭಿಧಾನತೃತೀಯಾನ್ತರಾಧಿಕಾರೇ ತ್ರಯಸ್ತ್ರಿಂಶದ್ಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಾಷ್ಟಕೇನ ಸಮುದಾಯ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಖಲು ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಜ್ಞಾನಂ ಪರಿಣಮಮಾನಸ್ಯ ] ಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ (ಕೇವಲಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ)ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಕೇವಲೀಭಗವಾನಕೇ [ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಃ ] ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ [ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾಃ ] ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಹೈಂ; [ಸಃ ] ವೇ [ತಾನ್ ] ಉನ್ಹೇಂ [ಅವಗ್ರಹಪೂರ್ವಾಭಿಃ ಕ್ರಿಯಾಭಿಃ ] ಅವಗ್ರಹಾದಿ ಕ್ರಿಯಾಓಂಸೇ [ನೈವ ವಿಜಾನಾತಿ ] ನಹೀಂ ಜಾನತೇ ..೨೧..
ಟೀಕಾ : — ಕೇವಲೀಭಗವಾನ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಆಲಮ್ಬನಸೇ ಅವಗ್ರಹ -ಈಹಾ -ಅವಾಯ ಪೂರ್ವಕ ಕ್ರಮಸೇ ನಹೀಂ ಜಾನತೇ, (ಕಿನ್ತು) ಸ್ವಯಮೇವ ಸಮಸ್ತ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯಕೇ ಕ್ಷಣ ಹೀ, ಅನಾದಿ ಅನನ್ತ, ಅಹೇತುಕ ಔರ ಅಸಾಧಾರಣ ಜ್ಞಾನಸ್ವಭಾವಕೋ ಹೀ ಕಾರಣರೂಪ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇಸೇ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ಪ್ರಗಟ ಹೋನೇವಾಲೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗರೂಪ ಹೋಕರ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಉನಕೇ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯ, ಕ್ಷೇತ್ರ, ಕಾಲ ಔರ ಭಾವಕಾ ಅಕ್ರಮಿಕ ಗ್ರಹಣ ಹೋನೇಸೇ ಸಮಕ್ಷ ಸಂವೇದನಕೀ ( – ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಕೀ) ಆಲಮ್ಬನಭೂತ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಹೀ ಹೈಂ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಿಸಕಾ ನ ಆದಿ ಹೈ ಔರ ನ ಅಂತ ಹೈ, ತಥಾ ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಔರ ಜೋ ಅನ್ಯ ಕಿಸೀ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ನಹೀಂ ಹೈ, ಐಸೇ ಜ್ಞಾನ ಸ್ವಭಾವಕೋ ಹೀ ಉಪಾದೇಯ ಕರಕೇ, ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಬೀಜಭೂತ ಶುಕ್ಲಧ್ಯಾನ ನಾಮಕ ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನರೂಪಸೇ ಜಬ ಆತ್ಮಾ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ