ಯಥಾ ಹಿ ಚಕ್ಷೂ ರೂಪಿದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಸ್ವಪ್ರದೇಶೈರಸಂಸ್ಪೃಶದಪ್ರವಿಷ್ಟಂ ಪರಿಚ್ಛೇದ್ಯಮಾಕಾರಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವನ್ನ ಚಾಪ್ರವಿಷ್ಟಂ ಜಾನಾತಿ ಪಶ್ಯತಿ ಚ, ಏವಮಾತ್ಮಾಪ್ಯಕ್ಷಾತೀತತ್ವಾತ್ಪ್ರಾಪ್ಯಕಾರಿತಾವಿಚಾರಗೋಚರದೂರತಾಮವಾಪ್ತೋ ಜ್ಞೇಯತಾಮಾಪನ್ನಾನಿ ಸಮಸ್ತವಸ್ತೂನಿ ಸ್ವಪ್ರದೇಶೈರಸಂಸ್ಪೃಶನ್ನ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ಶಕ್ತಿವೈಚಿತ್ರ್ಯವಶತೋ ವಸ್ತುವರ್ತಿನಃ ಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಾಕಾರಾನುನ್ಮೂಲ್ಯ ಇವ ಕ ವಲಯನ್ನ ಚಾಪ್ರವಿಷ್ಟೋ ಜಾನಾತಿ ಪಶ್ಯತಿ ಚ . ಏವಮಸ್ಯ ವಿಚಿತ್ರಶಕ್ತಿ ಯೋಗಿನೋ ಜ್ಞಾನಿನೋಽರ್ಥೇಷ್ವಪ್ರವೇಶ ಇವ ಪ್ರವೇಶೋಽಪಿ ಸಿದ್ಧಿಮವತರತಿ ..೨೯.. ಜಗದಶೇಷಮಿತಿ . ತಥಾ ಹಿ ---ಯಥಾ ಲೋಚನಂ ಕರ್ತೃ ರೂಪಿದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಯದ್ಯಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ನ ಸ್ಪೃಶತಿ ತಥಾಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಸ್ಪೃಶತೀತಿ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಲೋಕೇ . ತಥಾಯಮಾತ್ಮಾ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವರಾಗಾದ್ಯಾಸ್ರವಾಣಾಮಾತ್ಮನಶ್ಚ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯತ್ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾತ್ಪೂರ್ವಂ ವಿಶಿಷ್ಟಭೇದಜ್ಞಾನಂ ತೇನೋತ್ಪನ್ನಂ ಯತ್ಕೇವಲಜ್ಞಾನದರ್ಶನದ್ವಯಂ ತೇನ ಜಗತ್ತ್ರಯಕಾಲತ್ರಯವರ್ತಿಪದಾರ್ಥಾನ್ನಿಶ್ಚಯೇನಾಸ್ಪೃಶನ್ನಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಸ್ಪೃಶತಿ, ತಥಾ ಸ್ಪೃಶನ್ನಿವ ಜ್ಞಾನೇನ ಜಾನಾತಿ ದರ್ಶನೇನ ಪಶ್ಯತಿ ಚ . ಕಥಂಭೂತಸ್ಸನ್ . ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಸುಖಾಸ್ವಾದಪರಿಣತಃ ಸನ್ನಕ್ಷಾತೀತ ಇತಿ . ತತೋ ಜ್ಞಾಯತೇ ನಿಶ್ಚಯೇನಾಪ್ರವೇಶ ಇವ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಜ್ಞೇಯಪದಾರ್ಥೇಷು
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಚಕ್ಷುಃ ರೂಪಂ ಇವ ] ಜೈಸೇ ಚಕ್ಷು ರೂಪಕೋ (ಜ್ಞೇಯೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ರಹಕರ ತಥಾ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ನ ರಹಕರ ಜಾನತೀ -ದೇಖತೀ ಹೈ) ಉಸೀಪ್ರಕಾರ [ಜ್ಞಾನೀ ] ಆತ್ಮಾ [ಅಕ್ಷಾತೀತಃ ] ಇನ್ದ್ರಿಯಾತೀತ ಹೋತಾ ಹುಆ [ಅಶೇಷಂ ಜಗತ್ ] ಅಶೇಷ ಜಗತಕೋ (-ಸಮಸ್ತ ಲೋಕಾಲೋಕಕೋ) [ಜ್ಞೇಯೇಷು ] ಜ್ಞೇಯೋಮಾಂ [ನ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ] ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ರಹಕರ [ನ ಅವಿಷ್ಟಃ ] ತಥಾ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ನ ರಹಕರ [ನಿಯತಂ ] ನಿರನ್ತರ [ಜಾನಾತಿ ಪಶ್ಯತಿ ] ಜಾನತಾ -ದೇಖತಾ ಹೈ ..೨೯..
ಟೀಕಾ : — ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಚಕ್ಷು ರೂಪೀ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಸ್ವಪ್ರದೇಶೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅಸ್ಪರ್ಶ ಕರತಾ ಹುಆ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ರಹಕರ (ಜಾನತಾ -ದೇಖತಾ ಹೈ) ತಥಾ ಜ್ಞೇಯ ಆಕಾರೋಂಕೋ ಆತ್ಮಸಾತ್ (-ನಿಜರೂಪ) ಕರತಾ ಹುಆ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ನ ರಹಕರ ಜಾನತಾ -ದೇಖತಾ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾ ಭೀ ಇನ್ದ್ರಿಯಾತೀತತಾಕೇ ಕಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ರಹಕರ (ಜಾನತಾ -ದೇಖತಾ ಹೈ) ತಥಾ ಶಕ್ತಿ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಕೇ ಕಾರಣ ವಸ್ತುಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರೋಂಕೋ ಮಾನೋಂ ಮೂಲಮೇಂಸೇ ಉಖಾಡಕರ ಗ್ರಾಸ ಕರ ಲೇನೇಸೇ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ನ ರಹಕರ ಜಾನತಾ- ದೇಖತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಇಸ ವಿಚಿತ್ರ ಶಕ್ತಿವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರವೇಶಕೀ ಭಾಂತಿ ಪ್ರವೇಶ ಭೀ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಯದ್ಯಪಿ ಆಂಖ ಅಪನೇ ಪ್ರದೇಶೋಂಸೇ ರೂಪೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಸ್ಪರ್ಶ ನಹೀಂ ಕರತೀ ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜ್ಞೇಯೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರವಿಷ್ಟ ಹೈ ತಥಾಪಿ ವಹ ರೂಪೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನತೀ -ದೇಖತೀ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವ್ಯವಹಾರಸೇ
ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಪ್ರಾಪ್ಯಕಾರಿತಾಕೇ ವಿಚಾರಕಾ ಭೀ ಅವಕಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ) . પ્ર. ૭
೧ಪ್ರಾಪ್ಯಕಾರಿತಾಕೀ ವಿಚಾರಗೋಚರತಾಸೇ ದೂರ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜ್ಞೇಯಭೂತ ಸಮಸ್ತ ವಸ್ತುಓಂಕೋ ಸ್ವಪ್ರದೇಶೋಂಸೇ ಅಸ್ಪರ್ಶ
೧. ಪ್ರಾಪ್ಯಕಾರಿತಾ = ಜ್ಞೇಯ ವಿಷಯೋಂಕೋ ಸ್ಪರ್ಶ ಕರಕೇ ಹೀ ಕಾರ್ಯ ಕರ ಸಕನಾ — ಜಾನ ಸಕನಾ . (ಇನ್ದ್ರಿಯಾತೀತ ಹುಏ