ಸಂವೇದನಮಪ್ಯಾತ್ಮನೋಽಭಿನ್ನತ್ವಾತ್ ಕರ್ತ್ರಂಶೇನಾತ್ಮತಾಮಾಪನ್ನಂ ಕರಣಾಂಶೇನ ಜ್ಞಾನತಾಮಾಪನ್ನೇನ ಕಾರಣಭೂತಾ- ನಾಮರ್ಥಾನಾಂ ಕಾರ್ಯಭೂತಾನ್ ಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಾಕಾರಾನಭಿವ್ಯಾಪ್ಯ ವರ್ತಮಾನಂ, ಕಾರ್ಯ ಕಾರಣತ್ವೇನೋಪಚರ್ಯ ಜ್ಞಾನಮರ್ಥಾನ- ಭಿಭೂಯ ವರ್ತತ ಇತ್ಯುಚ್ಯಮಾನಂ ನ ವಿಪ್ರತಿಷಿಧ್ಯತೇ ..೩೦..
ಜದಿ ತೇ ಣ ಸಂತಿ ಅಟ್ಠಾ ಣಾಣೇ ಣಾಣಂ ಣ ಹೋದಿ ಸವ್ವಗಯಂ .
ಸವ್ವಗಯಂ ವಾ ಣಾಣಂ ಕಹಂ ಣ ಣಾಣಟ್ಠಿಯಾ ಅಟ್ಠಾ ..೩೧.. ಯುಗಪದೇವ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥೇಷು ಪರಿಚ್ಛಿತ್ತ್ಯಾಕಾರೇಣ ವರ್ತತೇ . ಅಯಮತ್ರ ಭಾವಾರ್ಥಃ ---ಕಾರಣಭೂತಾನಾಂ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಕಾರ್ಯಭೂತಾಃ ಪರಿಚ್ಛಿತ್ತ್ಯಾಕಾರಾ ಉಪಚಾರೇಣಾರ್ಥಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ, ತೇಷು ಚ ಜ್ಞಾನಂ ವರ್ತತ ಇತಿ ಭಣ್ಯಮಾನೇಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ದೋಷೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ..೩೦.. ಅಥ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇಣ ಭಣಿತಂ ಜ್ಞಾನಮರ್ಥೇಷು ವರ್ತತೇ ವ್ಯವಹಾರೇಣಾತ್ರ ಪುನರರ್ಥಾ ಜ್ಞಾನೇ ವರ್ತನ್ತ ಇತ್ಯುಪದಿಶತಿ – ಜಇ ಯದಿ ಚೇತ್ ತೇ ಅಟ್ಠಾ ಣ ಸಂತಿ ತೇ ಪದಾರ್ಥಾಃ ಸ್ವಕೀಯಪರಿಚ್ಛಿತ್ತ್ಯಾಕಾರಸಮರ್ಪಣದ್ವಾರೇಣಾದರ್ಶೇ ಬಿಮ್ಬವನ್ನ ಸನ್ತಿ . ಕ್ವ . ಣಾಣೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನೇ . ಣಾಣಂ ಣ ಹೋದಿ ಸವ್ವಗಯಂ ತದಾ ಜ್ಞಾನಂ ಸರ್ವಗತಂ ನ ಭವತಿ . ಸವ್ವಗಯಂ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ೧ಸಂವೇದನ(ಜ್ಞಾನ) ಭೀ ಆತ್ಮಾಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಹೋನೇಸೇ ಕರ್ತಾ – ಅಂಶಸೇ ಆತ್ಮತಾಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜ್ಞಾನರೂಪ ಕಾರಣ -ಅಂಶಕೇ ದ್ವಾರಾ ೨ಕಾರಣಭೂತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಕಾರ್ಯಭೂತ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರೋಂಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ ವರ್ತತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಕಾರ್ಯಮೇಂ ಕಾರಣಕಾ (-ಜ್ಞೇಯಾಕಾರೋಂಮೇಂ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ) ಉಪಚಾರ ಕರಕೇ ಯಹ ಕಹನೇಮೇಂ ವಿರೋಧ ನಹೀಂ ಆತಾ ಕಿ ‘ಜ್ಞಾನ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋಕರ ವರ್ತತಾ ಹೈ .’
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜೈಸೇ ದೂಧಸೇ ಭರೇ ಹುಏ ಪಾತ್ರಮೇಂ ಪಡಾ ಹುಆ ಇನ್ದ್ರನೀಲ ರತ್ನ (ನೀಲಮಣಿ) ಸಾರೇ ದೂಧಕೋ (ಅಪನೀ ಪ್ರಭಾಸೇ ನೀಲವರ್ಣ ಕರ ದೇತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ರತ್ನ ಔರ ರತ್ನಕೀ ಪ್ರಭಾ ಸಾರೇ ದೂಧಮೇಂ) ವ್ಯಾಪ್ತ ಕಹೀ ಜಾತೀ ಹೈ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞೇಯೋಂಸೇ ಭರೇ ಹುಏ ವಿಶ್ವಮೇಂ ರಹನೇವಾಲಾ ಆತ್ಮಾ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯೋಂಕೋ (ಲೋಕಾಲೋಕಕೋ) ಅಪನೀ ಜ್ಞಾನಪ್ರಭಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರತಾ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಾನತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಸರ್ವವ್ಯಾಪೀ ಕಹಲಾತಾ ಹೈ . (ಯದ್ಯಪಿ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ವೇ ಅಪನೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ, ಜ್ಞೇಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೋತೇ) ..೩೦..
ಅಬ, ಐಸಾ ವ್ಯಕ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಪದಾರ್ಥ ೩ಜ್ಞಾನಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಹೈಂ : —
ನವ ಹೋಯ ಅರ್ಥೋ ಜ್ಞಾನಮಾಂ, ತೋ ಜ್ಞಾನ ಸೌ -ಗತ ಪಣ ನಹೀಂ, ನೇ ಸರ್ವಗತ ಛೇ ಜ್ಞಾನ ತೋ ಕ್ಯಮ ಜ್ಞಾನಸ್ಥಿತ ಅರ್ಥೋ ನಹೀಂ ?.೩೧.
೧. ಪ್ರಮಾಣದೃಷ್ಟಿಸೇ ಸಂವೇದನ ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞಾನ ಕಹನೇ ಪರ ಅನನ್ತ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಪಿಂಡ ಸಮಝಮೇಂ ಆತಾ ಹೈ . ಉಸಮೇಂ ಯದಿ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ಆದಿ ಅಂಶ ಕಿಯೇ ಜಾಯೇಂ ತೋ ಕರ್ತಾ – ಅಂಶ ವಹ ಅಖಂಡ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯ ಹೈ ಔರ ಕರಣ -ಅಂಶ ವಹ ಜ್ಞಾನಗುಣ ಹೈ .
೨. ಪದಾರ್ಥ ಕಾರಣ ಹೈಂ ಔರ ಉನಕೇ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರ (ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯ) ಕಾರ್ಯ ಹೈಂ .
೩. ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಭೀ ‘ಜ್ಞಾನ’ ಶಬ್ದಸೇ ಅನನ್ತ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಪಿಂಡರೂಪ ಜ್ಞಾತೃದ್ರವ್ಯ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ .