യഥോദിതലക്ഷണസ്യ ഗ്രാഹ്യഗ്രാഹകസംബന്ധസ്യാസംഭവതഃ പരിച്ഛേത്തും ന ശക്നുവന്തി ..൪൦..
അഥാതീന്ദ്രിയജ്ഞാനസ്യ തു യദ്യദുച്യതേ തത്തത്സംഭവതീതി സംഭാവയതി —
അപദേസം സപദേസം മുത്തമമുത്തം ച പജ്ജയമജാദം .
പലയം ഗദം ച ജാണദി തം ണാണമദിംദിയം ഭണിയം ..൪൧..
അപ്രദേശം സപ്രദേശം മൂര്തമമൂര്തം ച പര്യയമജാതമ് .
പ്രലയം ഗതം ച ജാനാതി തജ്ജ്ഞാനമതീന്ദ്രിയം ഭണിതമ് ..൪൧..
ഇന്ദ്രിയജ്ഞാനം നാമ ഉപദേശാന്തഃകരണേന്ദ്രിയാദീനി വിരൂപകാരണത്വേനോപലബ്ധിസംസ്കാരാദീന്
പദാര്ഥേഷു കാലാന്തരിതരാമരാവണാദിഷു സ്വഭാവാന്തരിതഭൂതാദിഷു തഥൈവാതിസൂക്ഷ്മേഷു പരചേതോവൃത്തി-
പുദ്ഗലപരമാണ്വാദിഷു ച ന പ്രവര്തതേ . കസ്മാദിതി ചേത് . ഇന്ദ്രിയാണാം സ്ഥൂലവിഷയത്വാത്, തഥൈവ
മൂര്തവിഷയത്വാച്ച . തതഃ കാരണാദിന്ദ്രിയജ്ഞാനേന സര്വജ്ഞോ ന ഭവതി . തത ഏവ ചാതീന്ദ്രിയജ്ഞാനോത്പത്തികാരണം
രാഗാദിവികല്പരഹിതം സ്വസംവേദനജ്ഞാനം വിഹായ പഞ്ചേന്ദ്രിയസുഖസാധനഭൂതേന്ദ്രിയജ്ഞാനേ നാനാമനോരഥവികല്പ-
ജാലരൂപേ മാനസജ്ഞാനേ ച യേ രതിം കുര്വന്തി തേ സര്വജ്ഞപദം ന ലഭന്തേ ഇതി സൂത്രാഭിപ്രായഃ ..൪൦..
൧. ഇന്ദ്രിയഗോചര പദാര്ഥ ഗ്രാഹ്യ ഹൈ ഔര ഇന്ദ്രിയാ
ഗ്രാഹക ഹൈം .
ജേ ജാണതും അപ്രദേശനേ, സപ്രദേശ, മൂര്ത, അമൂര്തനേ,
പര്യായ നഷ്ട -അജാതനേ, ഭാഖ്യും അതീംദ്രിയ ജ്ഞാന തേ . ൪൧.
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞാനതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൬൯
ലക്ഷണ (-യഥോക്തസ്വരൂപ, ഊ പര കഹാ ഗയാ ജൈസാ) ൧ഗ്രാഹ്യഗ്രാഹകസമ്ബന്ധകാ അസംഭവ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ഇന്ദ്രിയോംകേ സാഥ പദാര്ഥകാ (അര്ഥാത് വിഷയീകേ സാഥ വിഷയകാ) സന്നികര്ഷ
സമ്ബന്ധ ഹോ തഭീ (അവഗ്രഹ -ഈഹാ -അവായ -ധാരണാരൂപ ക്രമസേ) ഇന്ദ്രിയ ജ്ഞാന പദാര്ഥകോ ജാന സകതാ
ഹൈ . നഷ്ട ഔര അനുത്പന്ന പദാര്ഥോംകേ സാഥ ഇന്ദ്രിയോംകാ സന്നികര്ഷ -സമ്ബന്ധ ന ഹോനേസേ ഇന്ദ്രിയ ജ്ഞാന ഉന്ഹേം
നഹീം ജാന സകതാ . ഇസലിയേ ഇന്ദ്രിയജ്ഞാന ഹീന ഹൈ, ഹേയ ഹൈ ..൪൦..
അബ, ഐസാ സ്പഷ്ട കരതേ ഹൈം കി അതീന്ദ്രിയ ജ്ഞാനകേ ലിയേ ജോ ജോ കഹാ ജാതാ ഹൈ വഹ (സബ)
സംഭവ ഹൈ : —
അന്വയാര്ഥ : — [അപ്രദേശം ] ജോ ജ്ഞാന അപ്രദേശകോ, [സപ്രദേശം ] സപ്രദേശകോ, [മൂര്തം ]
മൂര്തകോ, [അമൂര്തഃ ച ] ഔര അമൂര്തകോ തഥാ [അജാതം ] അനുത്പന്ന [ച ] ഔര [പ്രലയംഗതം ] നഷ്ട
[പര്യായം ] പര്യായകോ [ജാനാതി ] ജാനതാ ഹൈ, [തത് ജ്ഞാനം ] വഹ ജ്ഞാന [അതീന്ദ്രിയം ] അതീന്ദ്രിയ
[ഭണിതമ് ] കഹാ ഗയാ ഹൈ ..൪൧..
ടീകാ : — ഇന്ദ്രിയജ്ഞാന ഉപദേശ, അന്തഃകരണ ഔര ഇന്ദ്രിയ ഇത്യാദികോ