അഥ ജ്ഞേയാര്ഥപരിണമനലക്ഷണാ ക്രിയാ ജ്ഞാനാന്ന ഭവതീതി ശ്രദ്ദധാതി —
പരിണമദി ണേയമട്ഠം ണാദാ ജദി ണേവ ഖാഇഗം തസ്സ .
ണാണം തി തം ജിണിംദാ ഖവയംതം കമ്മമേവുത്താ ..൪൨..
പരിണമതി ജ്ഞേയമര്ഥം ജ്ഞാതാ യദി നൈവ ക്ഷായികം തസ്യ .
ജ്ഞാനമിതി തം ജിനേന്ദ്രാഃ ക്ഷപയന്തം കര്മൈവോക്തവന്തഃ ..൪൨..
പരിച്ഛേത്താ ഹി യത്പരിച്ഛേദ്യമര്ഥം പരിണമതി തന്ന തസ്യ സകലകര്മകക്ഷക്ഷയപ്രവൃത്തസ്വാഭാവിക-
പരിച്ഛേദനിദാനമഥവാ ജ്ഞാനമേവ നാസ്തി തസ്യ; യതഃ പ്രത്യര്ഥപരിണതിദ്വാരേണ മൃഗതൃഷ്ണാമ്ഭോഭാര-
സംഭാവനാകരണമാനസഃ സുദുഃസഹം കര്മഭാരമേവോപഭുംജാനഃ സ ജിനേന്ദ്രൈരുദ്ഗീതഃ ..൪൨..
ബൌദ്ധമതനിരാകരണമുഖ്യത്വേന ഗാഥാത്രയം, തദനന്തരമിന്ദ്രിയജ്ഞാനേന സര്വജ്ഞോ ന ഭവത്യതീന്ദ്രിയജ്ഞാനേന ഭവതീതി
നൈയായികമതാനുസാരിശിഷ്യസംബോധനാര്ഥം ച ഗാഥാദ്വയമിതി സമുദായേന പഞ്ചമസ്ഥലേ ഗാഥാപഞ്ചകം ഗതമ് ..
അഥ രാഗദ്വേഷമോഹാഃ ബന്ധകാരണം, ന ച ജ്ഞാനമിത്യാദികഥനരൂപേണ ഗാഥാപഞ്ചകപര്യന്തം വ്യാഖ്യാനം കരോതി .
തദ്യഥാ --യസ്യേഷ്ടാനിഷ്ടവികല്പരൂപേണ കര്മബന്ധകാരണഭൂതേന ജ്ഞേയവിഷയേ പരിണമനമസ്തി തസ്യ ക്ഷായികജ്ഞാനം
നാസ്തീത്യാവേദയതി ---പരിണമദി ണേയമട്ഠം ണാദാ ജദി നീലമിദം പീതമിദമിത്യാദിവികല്പരൂപേണ യദി ജ്ഞേയാര്ഥം
പരിണമതി ജ്ഞാതാത്മാ ണേവ ഖാഇഗം തസ്സ ണാണം തി തസ്യാത്മനഃ ക്ഷായികജ്ഞാനം നൈവാസ്തി . അഥവാ ജ്ഞാനമേവ
നാസ്തി . കസ്മാന്നാസ്തി . തം ജിണിംദാ ഖവയംതം കമ്മമേവുത്താ തം പുരുഷം കര്മതാപന്നം ജിനേന്ദ്രാഃ കര്താരഃ ഉക്തവംതഃ .
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞാനതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൭൧
അബ, ഐസീ ശ്രദ്ധാ വ്യക്ത കരതേ ഹൈം കി ജ്ഞേയ പദാര്ഥരൂപ പരിണമന ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസീ
(ജ്ഞേയാര്ഥപരിണമനസ്വരൂപ) ക്രിയാ ജ്ഞാനമേംസേ ഉത്പന്ന നഹീം ഹോതീ : —
അന്വയാര്ഥ : — [ജ്ഞാതാ ] ജ്ഞാതാ [യദി ] യദി [ജ്ഞേയം അര്ഥം ] ജ്ഞേയ പദാര്ഥരൂപ [പരിണമതി ]
പരിണമിത ഹോതാ ഹോ തോ [തസ്യ ] ഉസകേ [ക്ഷായികം ജ്ഞാനം ] ക്ഷായിക ജ്ഞാന [ന ഏവ ഇതി ] ഹോതാ ഹീ
നഹീം . [ജിനേന്ദ്രാ:] ജിനേന്ദ്രദേവോംനേ [തം ] ഉസേ [കര്മ ഏവ ] കര്മകോ ഹീ [ക്ഷപയന്തം ] അനുഭവ
കരനേവാലാ [ഉക്തവന്തഃ ] കഹാ ഹൈ ..൪൨..
ടീകാ : – യദി ജ്ഞാതാ ജ്ഞേയ പദാര്ഥരൂപ പരിണമിത ഹോതാ ഹോ , തോ ഉസേ സകല കര്മവനകേ
ക്ഷയസേ പ്രവര്തമാന സ്വാഭാവിക ജാനപനേകാ കാരണ (ക്ഷായിക ജ്ഞാന) നഹീം ഹൈ; അഥവാ ഉസേ ജ്ഞാന ഹീ
നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി പ്രത്യേക പദാര്ഥരൂപസേ പരിണതികേ ദ്വാരാ മൃഗതൃഷ്ണാമേം ജലസമൂഹകീ കല്പനാ കരനേകീ
ഭാവനാവാലാ വഹ (ആത്മാ) അത്യന്ത ദുഃസഹ കര്മഭാരകോ ഹീ ഭോഗതാ ഹൈ ഐസാ ജിനേന്ദ്രോംനേ കഹാ ഹൈ .
ജോ ജ്ഞേയ അര്ഥേ പരിണമേ ജ്ഞാതാ, ന ക്ഷായിക ജ്ഞാന ഛേ;
തേ കര്മനേ ജ അനുഭവേ ഛേ ഏമ ജിനദേവോ കഹേ .൪൨.