സംചേതയമാനോ മോഹരാഗദ്വേഷപരിണതത്വാത് ജ്ഞേയാര്ഥപരിണമനലക്ഷണയാ ക്രിയയാ യുജ്യതേ . തത ഏവ ച ക്രിയാഫലഭൂതം ബന്ധമനുഭവതി . അതോ മോഹോദയാത് ക്രിയാക്രിയാഫലേ, ന തു ജ്ഞാനാത് ..൪൩..
ജ്ഞാനാവരണാദിമൂലോത്തരകര്മപ്രകൃതിഭേദാഃ ജിനവരവൃഷഭൈര്നിയത്യാ സ്വഭാവേന ഭണിതാഃ, കിംതു സ്വകീയ- ശുഭാശുഭഫലം ദത്വാ ഗച്ഛന്തി, ന ച രാഗാദിപരിണാമരഹിതാഃ സന്തോ ബന്ധം കുര്വന്തി . തര്ഹി കഥം ബന്ധം കരോതി ജീവഃ ഇതി ചേത് . തേസു വിമൂഢോ രത്തോ ദുട്ഠോ വാ ബന്ധമണുഭവദി തേഷു ഉദയാഗതേഷു സത്സു കര്മാംശേഷു മോഹരാഗദ്വേഷവിലക്ഷണനിജശുദ്ധാത്മതത്ത്വഭാവനാരഹിതഃ സന് യോ വിശേഷേണ മൂഢോ രക്തോ ദുഷ്ടോ വാ ഭവതി സഃ കേവലജ്ഞാനാദ്യനന്തഗുണവ്യക്തിലക്ഷണമോക്ഷാദ്വിലക്ഷണം പ്രകൃതിസ്ഥിത്യനുഭാഗപ്രദേശഭേദഭിന്നം ബന്ധമനുഭവതി . തതഃ സ്ഥിതമേതത് ജ്ഞാനം ബന്ധകാരണം ന ഭവതി കര്മോദയോപി, കിംതു രാഗാദയോ ബന്ധകാരണമിതി ..൪൩.. അഥ കേവലിനാം രാഗാദ്യഭാവാദ്ധര്മോപദേശാദയോപി ബന്ധകാരണം ന ഭവന്തീതി കഥയതി ---ഠാണണിസേജ്ജവിഹാരാ ധമ്മുവദേസോ യ സ്ഥാനമൂര്ധ്വസ്ഥിതിര്നിഷദ്യാ ചാസനം ശ്രീവിഹാരോ ധര്മോപദേശശ്ച ണിയദയോ ഏതേ വ്യാപാരാ നിയതയഃ സ്വഭാവാ വഹ സംസാരീ, ഉന ഉദയഗത കര്മാംശോംകേ അസ്തിത്വമേം, ചേതതേ -ജാനതേ -അനുഭവ കരതേ ഹുഏ, മോഹ -രാഗ- ദ്വേഷമേം പരിണത ഹോനേസേ ജ്ഞേയ പദാര്ഥോംമേം പരിണമന ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസീ (ജ്ഞേയാര്ഥപരിണമനസ്വരൂപ) ക്രിയാകേ സാഥ യുക്ത ഹോതാ ഹൈ; ഔര ഇസീലിയേ ക്രിയാകേ ഫലഭൂത ബന്ധകാ അനുഭവ കരതാ ഹൈ . ഇസസേ (ഐസാ കഹാ ഹൈ കി) മോഹകേ ഉദയസേ ഹീ (മോഹകേ ഉദയമേം യുക്ത ഹോനേകേ കാരണസേ ഹീ) ക്രിയാ ഔര ക്രിയാഫല ഹോതാ ഹൈ, ജ്ഞാനസേ നഹീം .
ഭാവാര്ഥ : — സമസ്ത സംസാരീ ജീവോംകേ കര്മകാ ഉദയ ഹൈ, പരന്തു വഹ ഉദയ വന്ധകാ കാരണ നഹീം ഹൈ . യദി കര്മനിമിത്തക ഇഷ്ട -അനിഷ്ട ഭാവോംമേം ജീവ രാഗീ -ദ്വേഷീ -മോഹീ ഹോകര പരിണമന കരേ തോ ബന്ധ ഹോതാ ഹൈ . ഇസസേ യഹ ബാത സിദ്ധ ഹുഈ കി ജ്ഞാന, ഉദയ പ്രാപ്ത പൌദ്ഗലിക കര്മ യാ കര്മോദയസേ ഉത്പന്ന ദേഹാദികീ ക്രിയാഏ ബന്ധകാ കാരണ നഹീം ഹൈം, ബന്ധകേ കാരണ മാത്ര രാഗ -ദ്വേഷ -മോഹഭാവ ഹൈം . ഇസലിയേ വേ ഭാവ സര്വപ്രകാരസേ ത്യാഗനേ യോഗ്യ ഹൈ ..൪൩..
അബ, ഐസാ ഉപദേശ ദേതേ ഹൈം കി കേവലീഭഗവാനകേ ക്രിയാ ഭീ ക്രിയാഫല (-ബന്ധ) ഉത്പന്ന നഹീം കരതീ : —
വര്തേ സഹജ തേ കാലമാം, മായാചരണ ജ്യമ നാരീനേ . ൪൪.