ദാഹ്യമദഹന് സമസ്തദാഹ്യഹേതുകസമസ്തദാഹ്യാകാരപര്യായപരിണതസകലൈകദഹനാകാരമാത്മാനം ദഹന ഇവ
സമസ്തജ്ഞേയഹേതുകസമസ്തജ്ഞേയാകാരപര്യായപരിണതസകലൈകജ്ഞാനാകാരമാത്മാനം ചേതനത്വാത് സ്വാനുഭവ-
പ്രത്യക്ഷത്വേപി ന പരിണമതി . ഏവമേതദായാതി യഃ സര്വം ന ജാനാതി സ ആത്മാനം ന ജാനാതി ..൪൮..
ജ്ഞേയദ്രവ്യമ് . കിംവിശിഷ്ടമ് . സപജ്ജയം അനന്തപര്യായസഹിതമ് . കതിസംഖ്യോപേതമ് . ഏഗം വാ ഏകമപീതി . തഥാ
ഹി ---ആകാശദ്രവ്യം താവദേകം, ധര്മദ്രവ്യമേകം, തഥൈവാധര്മദ്രവ്യം ച, ലോകാകാശപ്രമിതാസംഖ്യേയകാലദ്രവ്യാണി,
തതോനന്തഗുണാനി ജീവദ്രവ്യാണി, തേഭ്യോപ്യനന്തഗുണാനി പുദ്ഗലദ്രവ്യാണി . തഥൈവ സര്വേഷാം പ്രത്യേകമനന്ത-
പര്യായാഃ, ഏതത്സര്വം ജ്ഞേയം താവത്തത്രൈകം വിവക്ഷിതം ജീവദ്രവ്യം ജ്ഞാതൃ ഭവതി . ഏവം താവദ്വസ്തുസ്വഭാവഃ . തത്ര യഥാ
ദഹനഃ സമസ്തം ദാഹ്യം ദഹന് സന് സമസ്തദാഹ്യഹേതുകസമസ്തദാഹ്യാകാരപര്യായപരിണതസകലൈകദഹനസ്വരൂപമുഷ്ണ-
പരിണതതൃണപര്ണാദ്യാകാരമാത്മാനം (സ്വകീയസ്വഭാവം) പരിണമതി, തഥായമാത്മാ സമസ്തം ജ്ഞേയം ജാനന് സന്
സമസ്തജ്ഞേയഹേതുകസമസ്തജ്ഞേയാകാരപര്യായപരിണതസകലൈകാഖണ്ഡജ്ഞാനരൂപം സ്വകീയമാത്മാനം പരിണമതി ജാനാതി
പരിച്ഛിനത്തി . യഥൈവ ച സ ഏവ ദഹനഃ പൂര്വോക്ത ലക്ഷണം ദാഹ്യമദഹന് സന് തദാകാരേണ ന പരിണമതി,
തഥാത്മാപി പൂര്വോക്തലക്ഷണം സമസ്തം ജ്ഞേയമജാനന് പൂര്വോക്തലക്ഷണമേവ സകലൈകാഖണ്ഡജ്ഞാനാകാരം
സ്വകീയമാത്മാനം ന പരിണമതി ന ജാനാതി ന പരിച്ഛിനത്തി . അപരമപ്യുദാഹരണം ദീയതേ ---യഥാ കോപ്യന്ധക
ആദിത്യപ്രകാശ്യാന് പദാര്ഥാനപശ്യന്നാദിത്യമിവ, പ്രദീപപ്രകാശ്യാന് പദാര്ഥാനപശ്യന് പ്രദീപമിവ, ദര്പണസ്ഥ-
ബിമ്ബാന്യപശ്യന് ദര്പണമിവ, സ്വകീയദൃഷ്ടിപ്രകാശ്യാന് പദാര്ഥാനപശ്യന് ഹസ്തപാദാദ്യവയവപരിണതം സ്വകീയ-
ദേഹാകാരമാത്മാനം സ്വകീയദൃഷ്ടയാ ന പശ്യതി, തഥായം വിവക്ഷിതാത്മാപി കേവലജ്ഞാനപ്രകാശ്യാന് പദാര്ഥാനജാനന്
൮൨പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
സമസ്തദാഹ്യാകാരപര്യായരൂപ പരിണമിത സകല ഏക ദഹന ജിസകാ ആകാര ഹൈ ഐസേ അപനേ രൂപമേം
പരിണമിത നഹീം ഹോതാ ഉസീപ്രകാര സമസ്തജ്ഞേയഹേതുക സമസ്തജ്ഞേയാകാരപര്യായരൂപ പരിണമിത സകല ഏക
ജ്ഞാന ജിസകാ ആകാര ഹൈ ഐസേ അപനേ രൂപമേം — സ്വയം ചേതനാകേ കാരണ സ്വാനുഭവപ്രത്യക്ഷ ഹോനേ പര ഭീ
പരിണമിത നഹീം ഹോതാ, (അപനേകോ പരിപൂര്ണ തയാ അനുഭവ നഹീം കരതാ — നഹീം ജാനതാ) ഇസ പ്രകാര
യഹ ഫലിത ഹോതാ ഹൈ കി ജോ സബകോ നഹീം ജാനതാ വഹ അപനേകോ (-ആത്മാകോ) നഹീം ജാനതാ .
ഭാവാര്ഥ : — ജോ അഗ്നി കാഷ്ഠ, തൃണ, പത്തേ ഇത്യാദി സമസ്ത ദാഹ്യപദാര്ഥോംകോ നഹീം ജലാതാ,
ഉസകാ ദഹനസ്വഭാവ (കാഷ്ഠാദിക സമസ്ത ദാഹ്യ ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസാ) സമസ്ത
ദാഹ്യാകാരപര്യായരൂപ പരിണമിത ന ഹോനേസേ അപൂര്ണരൂപസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ — പരിപൂര്ണരൂപസേ പരിണമിത
നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ പരിപൂര്ണ ഏക ദഹന ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസീ വഹ അഗ്നി അപനേ രൂപ ഹീ പൂര്ണ
രീതിസേ പരിണമിത നഹീം ഹോതീ; ഉസീ പ്രകാര യഹ ആത്മാ സമസ്ത ദ്രവ്യ -പര്യായരൂപ സമസ്ത ജ്ഞേയകോ നഹീം
ജാനതാ, ഉസകാ ജ്ഞാന (സമസ്ത ജ്ഞേയ ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസേ) സമസ്തജ്ഞേയാകാരപര്യായരൂപ പരിണമിത
ന ഹോനേസേ അപൂര്ണരൂപസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ – പരിപൂര്ണ രൂപസേ പരിണമിത നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ പരിപൂര്ണ
ഏക ജ്ഞാന ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസാ വഹ ആത്മാ അപനേ രൂപസേ ഹീ പൂര്ണ രീതിസേ പരിണമിത നഹീം ഹോതാ
അര്ഥാത് നിജകോ ഹീ പൂര്ണ രീതിസേ അനുഭവ നഹീം കരതാ — നഹീം ജാനതാ . ഇസപ്രകാര സിദ്ധ ഹുആ കി
ജോ സബകോ നഹീം ജാനതാ വഹ ഏകകോ — അപനേകോ (പൂര്ണ രീതിസേ) നഹീം ജാനതാ ..൪൮..