അഥ ക്രമകൃതപ്രവൃത്ത്യാ ജ്ഞാനസ്യ സര്വഗതത്വം ന സിദ്ധയതീതി നിശ്ചിനോതി —
ഉപജ്ജദി ജദി ണാണം കമസോ അട്ഠേ പഡുച്ച ണാണിസ്സ .
തം ണേവ ഹവദി ണിച്ചം ണ ഖാഇഗം ണേവ സവ്വഗദം ..൫൦..
ഉത്പദ്യതേ യദി ജ്ഞാനം ക്രമശോര്ഥാന് പ്രതീത്യ ജ്ഞാനിനഃ .
തന്നൈവ ഭവതി നിത്യം ന ക്ഷായികം നൈവ സര്വഗതമ് ..൫൦..
ജ്ഞേയഭൂതാനാം പരിച്ഛേദകാ ഗ്രാഹകാഃ . അഖണ്ഡൈകപ്രതിഭാസമയം യന്മഹാസാമാന്യം തത്സ്വഭാവമാത്മാനം യോസൌ
പ്രത്യക്ഷം ന ജാനാതി സ പുരുഷഃ പ്രതിഭാസമയേന മഹാസാമാന്യേന യേ വ്യാപ്താ അനന്തജ്ഞാനവിശേഷാസ്തേഷാം
വിഷയഭൂതാഃ യേനന്തദ്രവ്യപര്യായാസ്താന് കഥം ജാനാതി, ന കഥമപി . അഥ ഏതദായാതമ് — യഃ ആത്മാനം ന
ജാനാതി സ സര്വം ന ജാനാതീതി . തഥാ ചോക്തമ് --‘‘ഏകോ ഭാവഃ സര്വഭാവസ്വഭാവഃ സര്വേ ഭാവാ
ഏകഭാവസ്വഭാവാഃ . ഏകോ ഭാവസ്തത്ത്വതോ യേന ബുദ്ധഃ സര്വേ ഭാവാസ്തത്ത്വതസ്തേന ബുദ്ധാഃ ..’’ അത്രാഹ ശിഷ്യ : –
ആത്മപരിജ്ഞാനേ സതി സര്വപരിജ്ഞാനം ഭവതീത്യത്ര വ്യാഖ്യാതം, തത്ര തു പൂര്വസൂത്രേ ഭണിതം സര്വപരിജ്ഞാനേ
സത്യാത്മപരിജ്ഞാനം ഭവതീതി . യദ്യേവം തര്ഹി ഛദ്മസ്ഥാനാം സര്വപരിജ്ഞാനം നാസ്ത്യാത്മപരിജ്ഞാനം കഥം ഭവിഷ്യതി,
ആത്മപരിജ്ഞാനാഭാവേ ചാത്മഭാവനാ കഥം, തദഭാവേ കേവലജ്ഞാനോത്പത്തിര്നാസ്തീതി . പരിഹാരമാഹ —
പരോക്ഷപ്രമാണഭൂതശ്രുതജ്ഞാനേന സര്വപദാര്ഥാ ജ്ഞായന്തേ . കഥമിതി ചേത് --ലോകാലോകാദിപരിജ്ഞാനം വ്യാപ്തിജ്ഞാനരൂപേണ
ഛദ്മസ്ഥാനാമപി വിദ്യതേ, തച്ച വ്യാപ്തിജ്ഞാനം പരോക്ഷാകാരേണ കേവലജ്ഞാനവിഷയഗ്രാഹകം കഥംചിദാത്മൈവ ഭണ്യതേ .
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞാനതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൮൫
ഭാവാര്ഥ : — ൪൮ ഔര ൪൯വീം ഗാഥാമേം ഐസാ ബതായാ ഗയാ ഹൈ കി സബകോ നഹീം ജാനതാ
വഹ അപനേകോ നഹീം ജാനതാ, ഔര ജോ അപനേകോ നഹീം ജാനതാ വഹ സബകോ നഹീം ജാനതാ . അപനാ ജ്ഞാന
ഔര സബകാ ജ്ഞാന ഏക സാഥ ഹീ ഹോതാ ഹൈ . സ്വയം ഔര സര്വ — ഇന ദോമേംസേ ഏകകാ ജ്ഞാന ഹോ ഔര
ദൂസരേകാ ന ഹോ യഹ അസമ്ഭവ ഹൈ .
യഹ കഥന ഏകദേശ ജ്ഞാനകീ അപേക്ഷാസേ നഹീം കിന്തു പൂര്ണജ്ഞാനകീ (കേവലജ്ഞാനകീ) അപേക്ഷാസേ
ഹൈ ..൪൯..
അബ, ഐസാ നിശ്ചിത കരതേ ഹൈം കി ക്രമശഃ പ്രവര്തമാന ജ്ഞാനകീ സര്വഗതതാ സിദ്ധ നഹീം ഹോതീ : —
അന്വയാര്ഥ : — [യദി ] യദി [ജ്ഞാനിനഃ ജ്ഞാനം ] ആത്മാകാ ജ്ഞാന [ക്രമശഃ ] ക്രമശഃ
[അര്ഥാന് പ്രതീത്യ ] പദാര്ഥോംകാ അവലമ്ബന ലേകര [ഉത്പദ്യതേ ] ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹോ [തത് ] തോ വഹ
(ജ്ഞാന) [ ന ഏവ നിത്യം ഭവതി ] നിത്യ നഹീം ഹൈ, [ന ക്ഷായികം ] ക്ഷായിക നഹീം ഹൈ, [ന ഏവ
സര്വഗതമ് ] ഔര സര്വഗത നഹീം ഹൈ ..൫൦..
ജോ ജ്ഞാന ‘ജ്ഞാനീ’നു ഊപജേ ക്രമശഃ അരഥ അവലംബീനേ,
തോ നിത്യ നഹി, ക്ഷായിക നഹി നേ സര്വഗത നഹി ജ്ഞാന ഏ .൫൦.