യത്കില ക്രമേണൈകൈകമര്ഥമാലമ്ബ്യ പ്രവര്തതേ ജ്ഞാനം തദേകാര്ഥാലമ്ബനാദുത്പന്നമന്യാര്ഥാലമ്ബനാത് പ്രലീയമാനം നിത്യമസത്തഥാ കര്മോദയാദേകാം വ്യക്തിം പ്രതിപന്നം പുനര്വ്യക്ത്യന്തരം പ്രതിപദ്യമാനം ക്ഷായിക- മപ്യസദനന്തദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവാനാക്രാന്തുമശക്തത്വാത് സര്വഗതം ന സ്യാത് ..൫൦..
അഥവാ സ്വസംവേദനജ്ഞാനേനാത്മാ ജ്ഞായതേ, തതശ്ച ഭാവനാ ക്രിയതേ, തയാ രാഗാദിവികല്പരഹിതസ്വ- സംവേദനജ്ഞാനഭാവനയാ കേവലജ്ഞാനം ച ജായതേ . ഇതി നാസ്തി ദോഷഃ ..൪൯.. അഥ ക്രമപ്രവൃത്തജ്ഞാനേന സര്വജ്ഞോ ന ഭവതീതി വ്യവസ്ഥാപയതി — ഉപ്പജ്ജദി ജദി ണാണം ഉത്പദ്യതേ ജ്ഞാനം യദി ചേത് . കമസോ ക്രമശഃ സകാശാത് . കിംകിം
ടീകാ : — ജോ ജ്ഞാന ക്രമശഃ ഏക ഏക പദാര്ഥകാ അവലമ്ബന ലേകര പ്രവൃത്തി കരതാ ഹൈ വഹ (ജ്ഞാന) ഏക പദാര്ഥകേ അവലമ്ബനസേ ഉത്പന്ന ഹോകര ദൂസരേ പദാര്ഥകേ അവലമ്ബനസേ നഷ്ട ഹോ ജാനേസേ നിത്യ നഹീം ഹോതാ തഥാ കര്മോദയകേ കാരണ ഏക ൧വ്യക്തികോ പ്രാപ്ത കരകേ ഫി ര അന്യ വ്യക്തികോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ ക്ഷായിക ഭീ ന ഹോതാ ഹുആ, വഹ അനന്ത ദ്രവ്യ -ക്ഷേത്ര -കാല -ഭാവകോ പ്രാപ്ത ഹോനേ മേം (-ജാനനേ മേം ) അസമര്ഥ ഹോനേകേ കാരണ സര്വഗത നഹീം ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ക്രമശഃ പ്രവര്തമാന ജ്ഞാന അനിത്യ ഹൈ, ക്ഷായോപശമിക ഹൈ; ഐസാ ക്രമിക ജ്ഞാനവാലാ പുരുഷ സര്വജ്ഞ നഹീം ഹോ സകതാ ..൫൦..
അബ ഐസാ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി യുഗപത് പ്രവൃത്തികേ ദ്വാരാ ഹീ ജ്ഞാനകാ സര്വഗതത്വ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് അക്രമസേ പ്രവര്തമാന ജ്ഞാന ഹീ സര്വഗത ഹോ സകതാ ഹൈ ) : —
അന്വയാര്ഥ : — [ത്രൈകാല്യനിത്യവിഷമം ] തീനോം കാലമേം സദാ വിഷമ (അസമാന ജാതികേ), [സര്വത്ര സംഭവം ] സര്വ ക്ഷേത്രകേ [ചിത്രം ] അനേക പ്രകാരകേ [സകലം ] സമസ്ത പദാര്ഥോംകോ [ജൈനം ] ജിനദേവകാ ജ്ഞാന [യുഗപത് ജാനാതി ] ഏക സാഥ ജാനതാ ഹൈ [അഹോ ഹി ] അഹോ ! [ജ്ഞാനസ്യ മാഹാത്മ്യമ് ] ജ്ഞാനകാ മാഹാത്മ്യ ! ..൫൧..
നിത്യേ വിഷമ, വിധവിധ, സകല പദാര്ഥഗണ സര്വത്രനോ, ജിനജ്ഞാന ജാണേ യുഗപദേ, മഹിമാ അഹോ ഏ ജ്ഞാനനോ ! .൫൧.
൮൬പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
൧. വ്യക്തി = പ്രഗടതാ; വിശേഷ, ഭേദ .