സ്വപരവികല്പാന്തഃപാതി പ്രേക്ഷത ഏവ . തസ്യ ഖല്വമൂര്തേഷു ധര്മാധര്മാദിഷു, മൂര്തേഷ്വപ്യതീന്ദ്രിയേഷു
പരമാണ്വാദിഷു, ദ്രവ്യപ്രച്ഛന്നേഷു കാലാദിഷു, ക്ഷേത്രപ്രച്ഛന്നേഷ്വലോകാകാശപ്രദേശാദിഷു, കാലപ്രച്ഛന്നേഷ്വ-
സാംപ്രതികപര്യായേഷു, ഭാവപ്രച്ഛന്നേഷു സ്ഥൂലപര്യായാന്തര്ലീനസൂക്ഷ്മപര്യായേഷു സര്വേഷ്വപി സ്വപരവ്യവസ്ഥാ-
വ്യവസ്ഥിതേഷ്വസ്തി ദ്രഷ്ടൃത്വം, പ്രത്യക്ഷത്വാത് . പ്രത്യക്ഷം ഹി ജ്ഞാനമുദ്ഭിന്നാനന്തശുദ്ധിസന്നിധാനമനാദി-
സിദ്ധചൈതന്യസാമാന്യസംബന്ധമേകമേവാക്ഷനാമാനമാത്മാനം പ്രതി നിയതമിതരാം സാമഗ്രീമമൃഗയമാണ-
മനന്തശക്തിസദ്ഭാവതോനന്തതാമുപഗതം ദഹനസ്യേവ ദാഹ്യാകാരാണാം ജ്ഞാനസ്യ ജ്ഞേയാകാരാണാമന-
ര്ഭൂതാഃ പ്രതിസമയപ്രവര്തമാനഷട്പ്രകാരപ്രവൃദ്ധിഹാനിരൂപാ അര്ഥപര്യായാ ഭാവപ്രച്ഛന്നാ ഭണ്യന്തേ . സയലം തത്പൂര്വോക്തം
സമസ്തം ജ്ഞേയം ദ്വിധാ ഭവതി . കഥമിതി ചേത് . സഗം ച ഇദരം കിമപി യഥാസംഭവം സ്വദ്രവ്യഗതം ഇതരത്പരദ്രവ്യഗതം
ച . തദുഭയം യതഃ കാരണാജ്ജാനാതി തേന കാരണേന തം ണാണം തത്പൂര്വോക്തജ്ഞാനം ഹവദി ഭവതി . കഥംഭൂതമ് . പച്ചക്ഖം
പ്രത്യക്ഷമിതി . അത്രാഹം ശിഷ്യഃ — ജ്ഞാനപ്രപഞ്ചാധികാരഃ പൂര്വമേവ ഗതഃ, അസ്മിന് സുഖപ്രപഞ്ചാധികാരേ സുഖമേവ
കഥനീയമിതി . പരിഹാരമാഹ — യദതീന്ദ്രിയം ജ്ഞാനം പൂര്വം ഭണിതം തദേവാഭേദനയേന സുഖം ഭവതീതി ജ്ഞാപനാര്ഥം,
അഥവാ ജ്ഞാനസ്യ മുഖ്യവൃത്ത്യാ തത്ര ഹേയോപാദേയചിന്താ നാസ്തീതി ജ്ഞാപനാര്ഥം വാ . ഏവമതീന്ദ്രിയജ്ഞാനമുപാദേയമിതി
൧. അസാംപ്രതിക = അതാത്കാലിക ; വര്തമാനകാലീന നഹി ഐസാ; അതീത – അനാഗത.
൨. അന്തര്ലീന = അന്ദര ലീന ഹുഏ; അന്തര്മഗ്ന .
൩. അക്ഷ = ആത്മാകാ നാമ ‘അക്ഷ’ ഭീ ഹൈ . (ഇന്ദ്രിയജ്ഞാന അക്ഷ = അര്ഥാത് ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ ജാനതാ ഹൈ; അതീന്ദ്രിയ
പ്രത്യക്ഷ ജ്ഞാന അക്ഷ അര്ഥാത് ആത്മാകേ ദ്വാരാ ഹീ ജാനതാ ഹൈ .)
൪. ജ്ഞേയാകാര ജ്ഞാനകോ പാര നഹീം കര സകതേ — ജ്ഞാനകീ ഹദ ബാഹര ജാ നഹീം സകതേ, ജ്ഞാനമേം ജാന ഹീ ലേതേ ഹൈ .
൯൪പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
ഹൈ . അമൂര്ത ധര്മാസ്തികായ, അധര്മാസ്തികായ ഇത്യാദി, മൂര്ത പദാര്ഥോംമേം ഭീ അതീന്ദ്രിയ പരമാണു ഇത്യാദി,
തഥാ ദ്രവ്യമേം പ്രച്ഛന്ന കാല ഇത്യാദി (-ദ്രവ്യ അപേക്ഷാസേ ഗുപ്ത ഐസേ ജോ കാല ധര്മാസ്തികായ വഗൈരഹ),
ക്ഷേത്രമേം പ്രച്ഛന്ന അലോകാകാശകേ പ്രദേശ ഇത്യാദി, കാലമേം പ്രച്ഛന്ന ൧അസാമ്പ്രതിക (അതീത -അനാഗത)
പര്യായേം തഥാ ഭാവ -പ്രച്ഛന്ന സ്ഥൂല പര്യായോംമേം ൨അന്തര്ലീന സൂക്ഷ്മ പര്യായേം ഹൈം, ഉന സബകാ — ജോ കി സ്വ
ഔര പരകേ ഭേദസേ വിഭക്ത ഹൈം ഉനകാ വാസ്തവമേം ഉസ അതീന്ദ്രിയ ജ്ഞാനകേ ദൃഷ്ടാപന ഹൈ; (അര്ഥാത് ഉന
സബകോ വഹ അതീന്ദ്രിയ ജ്ഞാന ദേഖതാ ഹൈ) ക്യോംകി വഹ (അതീന്ദ്രിയ ജ്ഞാന) പ്രത്യക്ഷ ഹൈ . ജിസേ അനന്ത
ശുദ്ധികാ സദ്ഭാവ പ്രഗട ഹുആ ഹൈ, ഐസേ ചൈതന്യസാമാന്യകേ സാഥ അനാദിസിദ്ധ സമ്ബന്ധവാലേ ഏക ഹീ
൩‘അക്ഷ’ നാമക ആത്മാകേ പ്രതി ജോ നിയത ഹൈ (അര്ഥാത് ജോ ജ്ഞാന ആത്മാകേ സാഥ ഹീ ലഗാ ഹുആ ഹൈ —
ആത്മാകേ ദ്വാരാ സീധാ പ്രവൃത്തി കരതാ ഹൈ), ജോ (ഇന്ദ്രിയാദിക) അന്യ സാമഗ്രീകോ നഹീം ഢൂ
ഢതാ ഔര ജോ
അനന്തശക്തികേ സദ്ഭാവകേ കാരണ അനന്തതാകോ (-ബേഹദതാകോ) പ്രാപ്ത ഹൈ, ഐസേ ഉസ പ്രത്യക്ഷ ജ്ഞാനകോ —
ജൈസേ ദാഹ്യാകാര ദഹനകാ അതിക്രമണ നഹീം കരതേ ഉസീപ്രകാര ജ്ഞേയാകാര ജ്ഞാനകാ ൪അതിക്രമ (ഉല്ലംഘന)
ന കരനേസേ — യഥോക്ത പ്രഭാവകാ അനുഭവ കരതേ ഹുഏ (-ഉപര്യുക്ത പദാര്ഥോംകോ ജാനതേ ഹുഏ) കൌന രോക