പത്തേപി ന ഗൃഹ്യന്തേ, തഥാവിധക്ഷയോപശമനശക്തേരസംഭവാത് . ഇന്ദ്രിയാണാം ഹി ക്ഷയോപശമസംജ്ഞികായാഃ പരിച്ഛേത്ര്യാഃ ശക്തേരന്തരംഗായാഃ കാകാക്ഷിതാരകവത് ക്രമപ്രവൃത്തിവശാദനേകതഃ പ്രകാശയിതുമസമര്ഥത്വാ- ത്സത്സ്വപി ദ്രവ്യേന്ദ്രിയദ്വാരേഷു ന യൌഗപദ്യേന നിഖിലേന്ദ്രിയാര്ഥാവബോധഃ സിദ്ധയേത്, പരോക്ഷത്വാത് ..൫൬.. നിശ്ചിനോതി — ഫാസോ രസോ യ ഗംധോ വണ്ണോ സദ്ദോ യ പോഗ്ഗലാ ഹോംതി സ്പര്ശരസഗന്ധവര്ണശബ്ദാഃ പുദ്ഗലാ മൂര്താ ഭവന്തി . തേ ച വിഷയാഃ . കേഷാമ് . അക്ഖാണം സ്പര്ശനാദീന്ദ്രിയാണാം . തേ അക്ഖാ താന്യക്ഷാണീന്ദ്രിയാണീ കര്തൃണി ജുഗവം തേ ണേവ ഗേണ്ഹംതി യുഗപത്താന് സ്വകീയവിഷയാനപി ന ഗൃഹ്ണന്തി ന ജാനന്തീതി . അയമത്രാഭിപ്രായഃ — യഥാ സര്വപ്രകാരോപാദേയഭൂതസ്യാനന്തസുഖസ്യോപാദാനകാരണഭൂതം കേ വലജ്ഞാനം യുഗപത്സമസ്തം വസ്തു ജാനത്സത് ജീവസ്യ സുഖകാരണം ഭവതി, തഥേദമിന്ദ്രിയജ്ഞാനം സ്വകീയവിഷയേപി യുഗപത്പരിജ്ഞാനാഭാവാത്സുഖകാരണം ന ഭവതി ......൫൬...... ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ ഗ്രഹണ ഹോനേ യോഗ്യ (-ജ്ഞാത ഹോനേ യോഗ്യ), ഹൈം . (കിന്തു) ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ വേ ഭീ യുഗപദ് (ഏക സാഥ) ഗ്രഹണ നഹീം ഹോതേ (-ജാനനേമേം നഹീം ആതേ) ക്യോംകി ക്ഷയോപശമകീ ഉസപ്രകാരകീ ശക്തി നഹീം ഹൈ . ഇന്ദ്രിയോംകേ ജോ ക്ഷയോപശമ നാമകീ അന്തരംഗ ജ്ഞാതൃശക്തി ഹൈ വഹ കൌവേകീ ആ ഖകീ പുതലീകീ ഭാ തി ക്രമിക പ്രവൃത്തിവാലീ ഹോനേസേ അനേകതഃ പ്രകാശകേ ലിയേ (-ഏക ഹീ സാഥ അനേക വിഷയോംകോ ജാനനേകേ ലിയേ) അസമര്ഥ ഹൈ, ഇസലിയേ ദ്രവ്യേന്ദ്രിയദ്വാരോംകേ വിദ്യമാന ഹോനേ പര ഭീ സമസ്ത ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംകാ (-വിഷയഭൂത പദാര്ഥോംകാ) ജ്ഞാന ഏക ഹീ സാഥ നഹീം ഹോതാ, ക്യോംകി ഇന്ദ്രിയ ജ്ഞാന പരോക്ഷ ഹൈ .

ഭാവാര്ഥ : — കൌവേകീ ദോ ആ ഖേം ഹോതീ ഹൈം കിന്തു പുതലീ ഏക ഹീ ഹോതീ ഹൈ . കൌവേകോ ജിസ ആ ഖസേ ദേഖനാ ഹോ ഉസ ആ ഖമേം പുതലീ ആ ജാതീ ഹൈ; ഉസ സമയ വഹ ദൂസരീ ആ ഖസേ നഹീം ദേഖ സകതാ . ഐസാ ഹോനേ പര ഭീ വഹ പുതലീ ഇതനീ ജല്ദീ ദോനോം ആ ഖോംമേം ആതീജാതീ ഹൈ കി ലോഗോംകോ ഐസാ മാലൂമ ഹോതാ ഹൈ കി ദോനോം ആ ഖോംമേം ദോ ഭിന്ന -ഭിന്ന പുതലിയാ ഹൈം; കിന്തു വാസ്തവമേം വഹ ഏക ഹീ ഹോതീ ഹൈ . ഐസീ ഹീ ദശാ ക്ഷായോപശമിക ജ്ഞാനകീ ഹൈ . ദ്രവ്യ -ഇന്ദ്രിയരൂപീ ദ്വാര തോ പാ ച ഹൈം, കിന്തു ക്ഷായോപശമിക ജ്ഞാന ഏക സമയ ഏക ഇന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ഹീ ജാന സകതാ ഹൈ; ഉസ സമയ ദൂസരീ ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ കാര്യ നഹീം ഹോതാ . ജബ ക്ഷായോപശമിക ജ്ഞാന നേത്രകേ ദ്വാരാ വര്ണകോ ദേഖനേകാ കാര്യ കരതാ ഹൈ തബ വഹ ശബ്ദ, ഗംധ, രസ യാ സ്പര്ശകോ നഹീം ജാന സകതാ; അര്ഥാത് ജബ ഉസ ജ്ഞാനകാ ഉപയോഗ നേത്രകേ ദ്വാരാ വര്ണകേ ദേഖനേമേം ലഗാ ഹോതാ ഹൈ തബ കാനമേം കൌനസേ ശബ്ദ പഡതേ ഹൈം യാ നാകമേം കൈസീ ഗന്ധ ആതീ ഹൈ ഇത്യാദി ഖ്യാല നഹീം രഹതാ . യദ്യപി ജ്ഞാനകാ ഉപയോഗ ഏക വിഷയമേംസേ ദൂസരേമേം അത്യന്ത ശീഘ്രതാസേ ബദലതാ ഹൈ, ഇസലിയേ സ്ഥൂലദൃഷ്ടിസേ ദേഖനേമേം ഐസാ ലഗതാ ഹൈ കി മാനോം സഭീ വിഷയ ഏക ഹീ സാഥ ജ്ഞാത ഹോതേ ഹോം, തഥാപി സൂക്ഷ്മ ദൃഷ്ടിസേ ദേഖനേ പര ക്ഷായോപശമിക ജ്ഞാന ഏക സമയമേം ഏക ഹീ ഇന്ദ്രിയകേ ദ്വാരാ പ്രവര്തമാന ഹോതാ ഹുആ സ്പഷ്ടതയാ ഭാസിത ഹോതാ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഇന്ദ്രിയാ അപനേ വിഷയോംമേം ഭീ ക്രമശഃ പ്രവര്തമാന ഹോനേസേ പരോക്ഷഭൂത ഇന്ദ്രിയജ്ഞാന ഹേയ ഹൈ ..൫൬..

൯൮പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-