അയമത്ര സിദ്ധാന്തോ യദ്ദിവ്യവൈക്രിയികത്വേപി ശരീരം ന ഖലു സുഖായ കല്പ്യേതേതീഷ്ടാനാമ- നിഷ്ടാനാം വാ വിഷയാണാം വശേന സുഖം വാ ദുഃഖം വാ സ്വയമേവാത്മാ സ്യാത് ..൬൬.. അഥാത്മനഃ സ്വയമേവ സുഖപരിണാമശക്തിയോഗിത്വാദ്വിഷയാണാമകിംചിത്കരത്വം ദ്യോതയതി — തിമിരഹരാ ജഇ ദിട്ഠീ ജണസ്സ ദീവേണ ണത്ഥി കായവ്വം .
തഹ സോക്ഖം സയമാദാ വിസയാ കിം തത്ഥ കുവ്വംതി ..൬൭.. പുനരചേതനത്വാത്സുഖം ന ഭവതീതി . അയമത്രാര്ഥഃ – കര്മാവൃതസംസാരിജീവാനാം യദിന്ദ്രിയസുഖം തത്രാപി ജീവ ഉപാദാനകാരണം, ന ച ദേഹഃ . ദേഹകര്മരഹിതമുക്താത്മനാം പുനര്യദനന്താതീന്ദ്രിയസുഖം തത്ര വിശേഷേണാത്മൈവ കാരണമിതി ..൬൫.. അഥ മനുഷ്യശരീരം മാ ഭവതു, ദേവശരീരം ദിവ്യം തത്കില സുഖകാരണം ഭവിഷ്യതീത്യാശങ്കാം നിരാകരോതി — ഏഗംതേണ ഹി ദേഹോ സുഹം ണ ദേഹിസ്സ കുണദി ഏകാന്തേന ഹി സ്ഫു ടം ദേഹഃ കര്താ സുഖം ന കരോതി . കസ്യ . ദേഹിനഃ സംസാരിജീവസ്യ . ക്വ . സഗ്ഗേ വാ ആസ്താം താവന്മനുഷ്യാണാം മനുഷ്യദേഹഃ സുഖം ന കരോതി, സ്വര്ഗേ
അന്വയാര്ഥ : — [ഏകാന്തേന ഹി ] ഏകാംതസേ അര്ഥാത് നിയമസേ [സ്വര്ഗേ വാ ] സ്വര്ഗമേം ഭീ [ദേഹഃ ] ശരീര [ദേഹിനഃ ] ശരീരീ (-ആത്മാകോ) [സുഖം ന കരോതി ] സുഖ നഹീം ദേതാ [വിഷയവശേന തു ] പരന്തു വിഷയോംകേ വശസേ [സൌഖ്യം ദുഃഖം വാ ] സുഖ അഥവാ ദുഃഖരൂപ [സ്വയം ആത്മാ ഭവതി ] സ്വയം ആത്മാ ഹോതാ ഹൈ ..൬൬..
ടീകാ : — യഹാ യഹ സിദ്ധാംത ഹൈ കി — ഭലേ ഹീ ദിവ്യ വൈക്രിയിക താ പ്രാപ്ത ഹോ തഥാപി ‘ശരീര സുഖ നഹീം ദേ സകതാ’; ഇസലിയേ, ആത്മാ സ്വയം ഹീ ഇഷ്ട അഥവാ അനിഷ്ട വിഷയോംകേ വശസേ സുഖ അഥവാ ദുഃഖരൂപ സ്വയം ഹീ ഹോതാ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ശരീര സുഖ -ദുഃഖ നഹീം ദേതാ . ദേവോംകാ ഉത്തമ വൈക്രിയിക ശരീര സുഖകാ കാരണ നഹീം ഹൈ ഔര നാരകിയോംകാ ശരീര ദുഃഖകാ കാരണ നഹീം ഹൈ . ആത്മാ സ്വയം ഹീ ഇഷ്ട -അനിഷ്ട വിഷയോംകേ വശ ഹോകര സുഖ -ദുഃഖകീ കല്പനാരൂപമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ ..൬൬..
അബ, ആത്മാ സ്വയം ഹീ സുഖപരിണാമകീ ശക്തിവാലാ ഹോനേസേ വിഷയോംകീ അകിംചിത്കരതാ ബതലാതേ ഹൈം : —
ജ്യാം ജീവ സ്വയം സുഖ പരിണമേ, വിഷയോ കരേ ഛേ ശും തഹീം ? .൬൭.