ഇന്ദ്രിയസുഖഭാജനേഷു ഹി പ്രധാനാ ദിവൌകസഃ . തേഷാമപി സ്വാഭാവികം ന ഖലു സുഖമസ്തി, പ്രത്യുത തേഷാം സ്വാഭാവികം ദുഃഖമേവാവലോക്യതേ, യതസ്തേ പംചേന്ദ്രിയാത്മകശരീരപിശാചപീഡയാ പരവശാ ഭൃഗുപ്രപാതസ്ഥാനീയാന് മനോജ്ഞവിഷയാനഭിപതന്തി ..൭൧..
അഥൈവമിന്ദ്രിയസുഖസ്യ ദുഃഖതായാം യുക്ത്യാവതാരിതായാമിന്ദ്രിയസുഖസാധനീഭൂതപുണ്യനിര്വര്തക- ശുഭോപയോഗസ്യ ദുഃഖസാധനീഭൂതപാപനിര്വര്തകാശുഭോപയോഗവിശേഷാദവിശേഷത്വമവതാരയതി — ണരണാരയതിരിയസുരാ ഭജംതി ജദി ദേഹസംഭവം ദുക്ഖം .
സ്ഥാനീയമഹാരണ്യേ മിഥ്യാത്വാദികുമാര്ഗേ നഷ്ടഃ സന് മൃത്യുസ്ഥാനീയഹസ്തിഭയേനായുഷ്കര്മസ്ഥാനീയേ സാടികവിശേഷേ
ശുക്ലകൃഷ്ണപക്ഷസ്ഥാനീയശുക്ലകൃഷ്ണമൂഷകദ്വയഛേദ്യമാനമൂലേ വ്യാധിസ്ഥാനീയമധുമക്ഷികാവേഷ്ടിതേ ലഗ്നസ്തേനൈവ
ടീകാ : — ഇന്ദ്രിയസുഖകേ ഭാജനോംമേം പ്രധാന ദേവ ഹൈം; ഉനകേ ഭീ വാസ്തവമേം സ്വാഭാവിക സുഖ നഹീം ഹൈ, ഉലടാ ഉനകേ സ്വാഭാവിക ദുഃഖ ഹീ ദേഖാ ജാതാ ഹൈ; ക്യോംകി വേ പംചേന്ദ്രിയാത്മക ശരീരരൂപീ പിശാചകീ പീഡാസേ പരവശ ഹോനേസേ ൧ഭൃഗുപ്രപാതകേ സമാന മനോജ്ഞ വിഷയോംകീ ഓര ദൌംഡതേ ഹൈ ..൭൧..
ഇസപ്രകാര യുക്തിപൂര്വക ഇന്ദ്രിയസുഖകോ ദുഃഖരൂപ പ്രഗട കരകേ, അബ ഇന്ദ്രിയസുഖകേ സാധനഭൂത പുണ്യകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലേ ശുഭോപയോഗകീ, ദുഃഖകേ സാധനഭൂത പാപകോ ഉത്പന്ന കരനേവാലേ അശുഭോപയോഗസേ അവിശേഷതാ പ്രഗട കരതേ ഹൈം : —
അന്വയാര്ഥ : – [നരനാരകതിര്യക്സുരാഃ ] മനുഷ്യ, നാരകീ, തിര്യംച ഔര ദേവ ( – സഭീ) [യദി ] യദി [ദേഹസംഭവം ] ദേഹോത്പന്ന [ദുഃഖം ] ദുഃഖകോ [ഭജംതി ] അനുഭവ കരതേ ഹൈം, [ജീവാനാം ] തോ ജീവോംകാ [സഃ ഉപയോഗഃ ] വഹ (ശുദ്ധോപയോഗസേ വിലക്ഷണ -അശുദ്ധ) ഉപയോഗ [ശുഭഃ വാ അശുഭഃ ] ശുഭ ഔര അശുഭ — ദോ പ്രകാരകാ [കഥം ഭവതി ] കൈസേ ഹൈ ? (അര്ഥാത് നഹീം ഹൈ )..൭൨..
തിര്യംച -നാരക -സുര -നരോ ജോ ദേഹഗത ദുഃഖ അനുഭവേ, തോ ജീവനോ ഉപയോഗ ഏ ശുഭ നേ അശുഭ കഈ രീത ഛേ ?. ൭൨.
൧. ഭൃഗുപ്രപാത = അത്യംത ദുഃഖസേ ഘബരാകര ആത്മഘാത കരനേകേ ലിയേ പര്വതകേ നിരാധാര ഉച്ച ശിഖരസേ ഗിരനാ . (ഭൃഗു = പര്വതകാ നിരാധാര ഉച്ചസ്ഥാന – ശിഖര; പ്രപാത = ഗിരനാ)