മൂഢോ ഭാവഃ സ ഖലു മോഹഃ . തേനാവച്ഛന്നാത്മരൂപഃ സന്നയമാത്മാ പരദ്രവ്യമാത്മദ്രവ്യത്വേന പരഗുണ- മാത്മഗുണതയാ പരപര്യായാനാത്മപര്യായഭാവേന പ്രതിപദ്യമാനഃ, പ്രരൂഢദൃഢതരസംസ്കാരതയാ പരദ്രവ്യ- മേവാഹരഹരുപാദദാനോ, ദഗ്ധേന്ദ്രിയാണാം രുചിവശേനാദ്വൈതേപി പ്രവര്തിതദ്വൈതോ, രുചിതാരുചിതേഷു വിഷയേഷു രാഗദ്വേഷാവുപശ്ലിഷ്യ, പ്രചുരതരാമ്ഭോഭാരരയാഹതഃ സേതുബന്ധ ഇവ ദ്വേധാ വിദാര്യമാണോ നിതരാം ക്ഷോഭമുപൈതി . അതോ മോഹരാഗദ്വേഷഭേദാത്ത്രിഭൂമികോ മോഹഃ ..൮൩.. ദാനസ്യ ച ഹി സ്ഫു ടം തേ തേ പൂര്വോക്തരത്നത്രയാധാരാഃ . ണമോ തേസിം നമസ്തേഭ്യ ഇതി നമസ്കാരസ്യാപി ത ഏവ യോഗ്യാഃ ..✽൭.. ഏവമാപ്താത്മസ്വരൂപവിഷയേ മൂഢത്വനിരാസാര്ഥം ഗാഥാസപ്തകേന ദ്വിതീയജ്ഞാന- കണ്ഡികാ ഗതാ . അഥ ശുദ്ധാത്മോപലമ്ഭപ്രതിപക്ഷഭൂതമോഹസ്യ സ്വരൂപം ഭേദാംശ്ച പ്രതിപാദയതി — ദവ്വാദിഏസു ശുദ്ധാത്മാദിദ്രവ്യേഷു, തേഷാം ദ്രവ്യാണാമനന്തജ്ഞാനാദ്യസ്തിത്വാദിവിശേഷസാമാന്യലക്ഷണഗുണേഷു, ശുദ്ധാത്മപരിണതി- ലക്ഷണസിദ്ധത്വാദിപര്യായേഷു ച യഥാസംഭവം പൂര്വോപവര്ണിതേഷു വക്ഷ്യമാണേഷു ച മൂഢോ ഭാവോ ഏതേഷു പൂര്വോക്തദ്രവ്യഗുണപര്യായേഷു വിപരീതാഭിനിവേശരൂപേണ തത്ത്വസംശയജനകോ മൂഢോ ഭാവഃ ജീവസ്സ ഹവദി മോഹോ ത്തി ഇത്ഥംഭൂതോ ഭാവോ ജീവസ്യ ദര്ശനമോഹ ഇതി ഭവതി . ഖുബ്ഭദി തേണുച്ഛണ്ണോ തേന ദര്ശനമോഹേനാവച്ഛന്നോ ഝമ്പിതഃ സന്നക്ഷുഭിതാത്മതത്ത്വവിപരീതേന ക്ഷോഭേണ ക്ഷോഭം സ്വരൂപചലനം വിപര്യയം ഗച്ഛതി . കിം കൃത്വാ . പപ്പാ രാഗം വ ദോസം വാ നിര്വികാരശുദ്ധാത്മനോ വിപരീതമിഷ്ടാനിഷ്ടേന്ദ്രിയവിഷയേഷു ഹര്ഷവിഷാദരൂപം ചാരിത്രമോഹസംജ്ഞം രാഗദ്വേഷം വാ പ്രാപ്യ ചേതി . അനേന കിമുക്തം ഭവതി . മോഹോ ദര്ശനമോഹോ രാഗദ്വേഷദ്വയം ചാരിത്രമോഹശ്ചേതി ത്രിഭൂമികോ മോഹ ഇതി ..൮൩.. അഥ ദുഃഖഹേതുഭൂതബന്ധസ്യ കാരണഭൂതാ രാഗദ്വേഷമോഹാ നിര്മൂലനീയാ ഇത്യാഘോഷയതി — പര്യായ ഹൈം ഉനമേം ഹോനേവാലാ ൧തത്ത്വ -അപ്രതിപത്തിലക്ഷണ മൂഢ ഭാവ വഹ വാസ്തവമേം മോഹ ഹൈ . ഉസ മോഹസേ നിജരൂപ ആച്ഛാദിത ഹോനേസേ യഹ ആത്മാ പരദ്രവ്യകോ സ്വദ്രവ്യരൂപസേ, പരഗുണകോ സ്വഗുണരൂപസേ, ഔര പര -പര്യായോംകോ സ്വപര്യായരൂപ സമഝകര -അംഗീകാര കരകേ, അതി രൂഢ – ദൃഢതര സംസ്കാരകേ കാരണ പരദ്രവ്യകോ ഹീ സദാ ഗ്രഹണ കരതാ ഹുആ, ൨ദഗ്ധ ഇന്ദ്രിയോംകീ രുചികേ വശസേ ൩അദ്വൈതമേം ഭീ ദ്വൈത പ്രവൃത്തി കരതാ ഹുആ, രുചികര -അരുചികര വിഷയോംമേം രാഗദ്വേഷ കരകേ അതി പ്രചുര ജലസമൂഹകേ വേഗസേ പ്രഹാരകോ പ്രാപ്ത സേതുബന്ധ (പുല) കീ ഭാ തി ദോ ഭാഗോംമേം ഖംഡിത ഹോതാ ഹുആ അത്യന്ത ക്ഷോഭകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ . ഇസസേ മോഹ, രാഗ ഔര ദ്വൈഷ — ഇന ഭേദോംകേ കാരണ മോഹ തീന പ്രകാരകാ ഹൈ ..൮൩..
൧. തത്ത്വ അപ്രതിപത്തിലക്ഷണ = തത്ത്വകീ അപ്രതിപത്തി (-അപ്രാപ്തി, അജ്ഞാന, അനിര്ണയ) ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ .
൨. ദഗ്ധ = ജലീ ഹുഈ; ഹലകീ; ശാപിത . (‘ദഗ്ധ’ തിരസ്കാരവാചക ശബ്ദ ഹൈ)
൩. ഇന്ദ്രിയവിഷയോംമേം – പദാര്ഥോംമേം ‘യഹ അച്ഛേ ഹൈം ഔര യഹ ബുരേ’ ഇസപ്രകാരകാ ദ്വൈത നഹീം ഹൈ; തഥാപി വഹാ ഭീ മോഹാച്ഛാദിത ജീവ അച്ഛേ – ബൂരേകാ ദ്വൈത ഉത്പന്ന കര ലേതേ ഹൈം .