അഥ ജിനോദിതാര്ഥശ്രദ്ധാനമന്തരേണ ധര്മലാഭോ ന ഭവതീതി പ്രതര്കയതി —
സത്താസംബദ്ധേദേ സവിസേസേ ജോ ഹി ണേവ സാമണ്ണേ .
സദ്ദഹദി ണ സോ സമണോ തത്തോ ധമ്മോ ണ സംഭവദി ..൯൧..
സത്താസംബദ്ധാനേതാന് സവിശേഷാന് യോ ഹി നൈവ ശ്രാമണ്യേ .
ശ്രദ്ദധാതി ന സ ശ്രമണഃ തതോ ധര്മോ ന സംഭവതി ..൯൧..
യോ ഹി നാമൈതാനി സാദൃശ്യാസ്തിത്വേന സാമാന്യമനുവ്രജന്ത്യപി സ്വരൂപാസ്തിത്വേനാശ്ലിഷ്ട-
വിശേഷാണി ദ്രവ്യാണി സ്വപരാവച്ഛേദേനാപരിച്ഛിന്ദന്നശ്രദ്ദധാനോ വാ ഏവമേവ ശ്രാമണ്യേനാത്മാനം ദമയതി
തസ്മാച്ഛുദ്ധോപയോഗലക്ഷണധര്മോപി ന സംഭവതീതി നിശ്ചിനോതി – സത്താസംബദ്ധേ മഹാസത്താസംബന്ധേന സഹിതാന് ഏദേ
ഏതാന് പൂര്വോക്തശുദ്ധജീവാദിപദാര്ഥാന് . പുനരപി കിംവിശിഷ്ടാന് . സവിസേസേ വിശേഷസത്താവാന്തരസത്താ സ്വകീയ-
സ്വകീയസ്വരൂപസത്താ തയാ സഹിതാന് ജോ ഹി ണേവ സാമണ്ണേ സദ്ദഹദി യഃ കര്താ ദ്രവ്യശ്രാമണ്യേ സ്ഥിതോപി ന ശ്രദ്ധത്തേ
൧൫൬പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
അബ, ന്യായപൂര്വക ഐസാ വിചാര കരതേ ഹൈം കി – ജിനേന്ദ്രോക്ത അര്ഥോംകേ ശ്രദ്ധാന ബിനാ ധര്മലാഭ
(ശുദ്ധാത്മഅനുഭവരൂപ ധര്മപ്രാപ്തി) നഹീം ഹോതാ —
അന്വയാര്ഥ : — [യഃ ഹി ] ജോ (ജീവ) [ശ്രാമണ്യേ ] ശ്രമണാവസ്ഥാമേം [ഏതാന് സത്താ-
സംബദ്ധാന് സവിശേഷതാന് ] ഇന ൧സത്താസംയുക്ത ൨സവിശേഷ പദാര്ഥോംകീ [ന ഏവ ശ്രദ്ദധാതി ] ശ്രദ്ധാ നഹീം
കരതാ, [സഃ ] വഹ [ശ്രമണഃ ന ] ശ്രമണ നഹീം ഹൈ; [തതഃ ധര്മഃ ന സംഭവതി ] ഉസസേ ധര്മകാ ഉദ്ഭവ
നഹീം ഹോതാ (അര്ഥാത് ഉസ ശ്രമണാഭാസകേ ധര്മ നഹീം ഹോതാ .) ..൯൧..
ടീകാ : — ജോ (ജീവ) ഇന ദ്രവ്യോംകോ — കി ജോ (ദ്രവ്യ) ൩സാദൃശ്യ -അസ്തിത്വകേ ദ്വാരാ
സമാനതാകോ ധാരണ കരതേ ഹുഏ സ്വരൂപ – അസ്തിത്വകേ ദ്വാരാ വിശേഷയുക്ത ഹൈം ഉന്ഹേം — സ്വ -പരകേ
ഭേദപൂര്വക ന ജാനതാ ഹുആ ഔര ശ്രദ്ധാ ന കരതാ ഹുആ യോം ഹീ (ജ്ഞാന -ശ്രദ്ധാകേ ബിനാ) മാത്ര ശ്രമണതാസേ
(ദ്രവ്യമുനിത്വസേ) ആത്മാകാ ദമന കരതാ ഹൈ വഹ വാസ്തവമേം ശ്രമണ നഹീം ഹൈ; ഇസലിയേ, ജൈസേ ജിസേ
൧. സത്താസംയുക്ത = അസ്തിത്വവാലേ .
൨. സവിശേഷ = വിശേഷസഹിത; ഭേദവാലേ; ഭിന്ന -ഭിന്ന .
൩. അസ്തിത്വ ദോ പ്രകാരകാ ഹൈ : — സാദൃശ്യ – അസ്തിത്വ ഔര സ്വരൂപ – അസ്തിത്വ . സാദൃശ്യ -അസ്തിത്വകീ അപേക്ഷാസേ
സര്വ ദ്രവ്യോംമേം സമാനതാ ഹൈ, ഔര സ്വരൂപ -അസ്തിത്വകീ അപേക്ഷാസേ സമസ്ത ദ്രവ്യോംമേം വിശേഷതാ ഹൈ
ശ്രാമണ്യമാം സത്താമയീ സവിശേഷ ആ ദ്രവ്യോ തണീ
ശ്രദ്ധാ നഹി, തേ ശ്രമണ നാ; തേമാംഥീ ധര്മോദ്ഭവ നഹീം. ൯൧.