ഇഹ വിവിധലക്ഷണാനാം ലക്ഷണമേകം സദിതി സര്വഗതമ് .
ഉപദിശതാ ഖലു ധര്മം ജിനവരവൃഷഭേണ പ്രജ്ഞപ്തമ് ..൯൭..
ഇഹ കില പ്രപംചിതവൈചിത്ര്യേണ ദ്രവ്യാന്തരേഭ്യോ വ്യാവൃത്യ വൃത്തേന പ്രതിദ്രവ്യം സീമാനമാസൂത്രയതാ
വിശേഷലക്ഷണഭൂതേന ച സ്വരൂപാസ്തിത്വേന ലക്ഷ്യമാണാനാമപി സര്വദ്രവ്യാണാമസ്തമിതവൈചിത്ര്യപ്രപംച പ്രവൃത്യ
വൃത്തം പ്രതിദ്രവ്യമാസൂത്രിതം സീമാനം ഭിന്ദത്സദിതി സര്വഗതം സാമാന്യലക്ഷണഭൂതം സാദൃശ്യാസ്തിത്വമേകം
ഖല്വവബോധവ്യമ് . ഏവം സദിത്യഭിധാനം സദിതി പരിച്ഛേദനം ച സര്വാര്ഥപരാമര്ശി സ്യാത് . യദി
പുനരിദമേവം ന സ്യാത്തദാ കിംചിത്സദിതി കിംചിദസദിതി കിംചിത്സച്ചാസച്ചേതി കിംചിദവാച്യമിതി ച
സ്യാത് . തത്തു വിപ്രതിഷിദ്ധമേവ . പ്രസാധ്യം ചൈതദനോകഹവത് . യഥാ ഹി ബഹൂനാം ബഹുവിധാനാമനോ-
സമസ്തശേഷദ്രവ്യാണാമപി വ്യവസ്ഥാപനീയമിത്യര്ഥഃ ..൯൬.. അഥ സാദൃശ്യാസ്തിത്വശബ്ദാഭിധേയാം മഹാസത്താം
പ്രജ്ഞാപയതി — ഇഹ വിവിഹലക്ഖണാണം ഇഹ ലോകേ പ്രത്യേകസത്താഭിധാനേന സ്വരൂപാസ്തിത്വേന വിവിധലക്ഷണാനാം
ഭിന്നലക്ഷണാനാം ചേതനാചേതനമൂര്താമൂര്തപദാര്ഥാനാം ലക്ഖണമേഗം തു ഏകമഖണ്ഡലക്ഷണം ഭവതി . കിം കര്തൃ . സദിത്തി
സര്വം സദിതി മഹാസത്താരൂപമ് . കിംവിശിഷ്ടമ് . സവ്വഗയം സംകരവ്യതികരപരിഹാരരൂപസ്വജാത്യവിരോധേന
൧൮൦പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
അബ യഹ (നീചേ അനുസാര) സാദൃശ്യ -അസ്തിത്വകാ കഥന ഹൈ : —
അന്വയാര്ഥ : — [ധര്മം ] ധര്മകാ [ഖലു ] വാസ്തവമേം [ഉപദിശതാ ] ഉപദേശ കരതേ ഹുയേ
[ജിനവരവൃഷഭേണ ] ൧ജിനവരവൃഷഭനേ [ഇഹ ] ഇസ വിശ്വമേം [വിവിധലക്ഷണാനാം ] വിവിധ ലക്ഷണവാലേ
(ഭിന്ന ഭിന്ന സ്വരൂപാസ്തിത്വവാലേ സര്വ) ദ്രവ്യോംകാ [സത് ഇതി ] ‘സത്’ ഐസാ [സര്വഗതം ] ൨സര്വഗത
[ലക്ഷണം ] ലക്ഷണ (സാദൃശ്യാസ്തിത്വ) [ഏകം ] ഏക [പ്രജ്ഞപ്തമ് ] കഹാ ഹൈ ..൯൭..
ടീകാ : — ഇസ വിശ്വമേം, വിചിത്രതാകോ വിസ്താരിത കരതേ ഹുഏ (വിവിധതാ -അനേകതാകോ
ദിഖാതേ ഹുഏ), അന്യ ദ്രവ്യോംസേ ൩വ്യാവൃത്ത രഹകര പ്രവര്തമാന, ഔര പ്രത്യേക ദ്രവ്യകീ സീമാകോ ബാ
ധതേ
ഹുഏ ഐസേ വിശേഷലക്ഷണഭൂത സ്വരൂപാസ്തിത്വസേ (സമസ്ത ദ്രവ്യ) ലക്ഷിത ഹോതേ ഹൈം ഫി ര ഭീ സര്വ ദ്രവ്യോംകാ,
വിചിത്രതാകേ വിസ്താരകോ അസ്ത കരതാ ഹുആ, സര്വ ദ്രവ്യോംമേം പ്രവൃത്ത ഹോകര രഹനേവാലാ, ഔര പ്രത്യേക
ദ്രവ്യകീ ബ
ധീ ഹുഈ സീമാകീ അവഗണനാ കരതാ ഹുആ, ‘സത്’ ഐസാ ജോ സര്വഗത സാമാന്യലക്ഷണഭൂത
സാദൃശ്യാസ്തിത്വ ഹൈ വഹ വാസ്തവമേം ഏക ഹീ ജാനനാ ചാഹിഏ . ഇസപ്രകാര ‘സത്’ ഐസാ കഥന ഔര ‘സത്’
ഐസാ ജ്ഞാന സര്വ പദാര്ഥോംകാ ൪പരാമര്ശ കരനേവാലാ ഹൈ . യദി വഹ ഐസാ (സര്വപദാര്ഥപരാമര്ശീ) ന ഹോ
തോ കോഈ പദാര്ഥ സത്, (അസ്തിത്വവാലാ) കോഈ അസത് (അസ്തിത്വ രഹിത), കോഈ സത് തഥാ അസത്
ഔര കോഈ അവാച്യ ഹോനാ ചാഹിയേ; കിന്തു വഹ തോ വിരുദ്ധ ഹീ ഹൈ, ഔര യഹ (‘സത്’ ഐസാ കഥന
ഔര ജ്ഞാനകേ സര്വപദാര്ഥപരാമര്ശീ ഹോനേകീ ബാത) തോ സിദ്ധ ഹോ സകതീ ഹൈ, വൃക്ഷകീ ഭാ
തി .
൧. ജിനവരവൃഷഭ = ജിനവരോംമേം ശ്രേഷ്ഠ; തീര്ഥംകര .൨. സര്വഗത = സര്വമേം വ്യാപനേവാലാ .
൩. വ്യാവൃത്ത = പൃഥക്; അലഗ; ഭിന്ന .൪. പരാമര്ശ = സ്പര്ശ; വിചാര; ലക്ഷ; സ്മരണ .