ന ഖലു ദ്രവ്യൈര്ദ്രവ്യാന്തരാണാമാരമ്ഭഃ, സര്വദ്രവ്യാണാം സ്വഭാവസിദ്ധത്വാത് . സ്വഭാവസിദ്ധത്വം തു
തേഷാമനാദിനിധനത്വാത് . അനാദിനിധനം ഹി ന സാധനാന്തരമപേക്ഷതേ . ഗുണപര്യായാത്മാനമാത്മനഃ
സ്വഭാവമേവ മൂലസാധനമുപാദായ സ്വയമേവ സിദ്ധസിദ്ധിമദ്ഭൂതം വര്തതേ . യത്തു ദ്രവ്യൈരാരഭ്യതേ ന തദ്
ദ്രവ്യാന്തരം, കാദാചിത്കത്വാത് സ പര്യായഃ, ദ്വയണുകാദിവന്മനുഷ്യാദിവച്ച . ദ്രവ്യം പുനരനവധി
ത്രിസമയാവസ്ഥായി ന തഥാ സ്യാത് . അഥൈവം യഥാ സിദ്ധം സ്വഭാവത ഏവ ദ്രവ്യം, തഥാ സദിത്യപി
തത്സ്വഭാവത ഏവ സിദ്ധമിത്യവധാര്യതാമ്, സത്താത്മനാത്മനഃ സ്വഭാവേന നിഷ്പന്നനിഷ്പത്തിമദ്ഭാവ-
യുക്തത്വാത് . ന ച ദ്രവ്യാദര്ഥാന്തരഭൂതാ സത്തോപപത്തിമഭിപ്രപദ്യതേ, യതസ്തത്സമവായാത്തത്സദിതി സ്യാത് .
തത്സദപി സ്വഭാവത ഏവേത്യാഖ്യാതി — ദവ്വം സഹാവസിദ്ധം ദ്രവ്യം പരമാത്മദ്രവ്യം സ്വഭാവസിദ്ധം ഭവതി . കസ്മാത് .
അനാദ്യനന്തേന പരഹേതുനിരപേക്ഷേണ സ്വതഃ സിദ്ധേന കേവലജ്ഞാനാദിഗുണാധാരഭൂതേന സദാനന്ദൈകരൂപസുഖസുധാരസപരമ-
സമരസീഭാവപരിണതസര്വശുദ്ധാത്മപ്രദേശഭരിതാവസ്ഥേന ശുദ്ധോപാദാനഭൂതേന സ്വകീയസ്വഭാവേന നിഷ്പന്നത്വാത് .
യച്ച സ്വഭാവസിദ്ധം ന ഭവതി തദ്ദ്രവ്യമപി ന ഭവതി . ദ്വയണുകാദിപുദ്ഗലസ്കന്ധപര്യായവത്
മനുഷ്യാദിജീവപര്യായവച്ച . സദിതി യഥാ സ്വഭാവതഃ സിദ്ധം തദ്ദ്രവ്യം തഥാ സദിതി സത്താലക്ഷണമപി സ്വഭാവത
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞേയതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൧൮൩
ടീകാ : — വാസ്തവമേം ദ്രവ്യോംസേ ദ്രവ്യാന്തരോംകീ ഉത്പത്തി നഹീം ഹോതീ, ക്യോംകി സര്വ ദ്രവ്യ
സ്വഭാവസിദ്ധ ഹൈം . (ഉനകീ) സ്വഭാവസിദ്ധതാ തോ ഉനകീ അനാദിനിധനതാസേ ഹൈ; ക്യോംകി
൧അനാദിനിധന സാധനാന്തരകീ അപേക്ഷാ നഹീം രഖതാ . വഹ ഗുണപര്യായാത്മക ഐസേ അപനേ സ്വഭാവകോ
ഹീ — ജോ കി മൂല സാധന ഹൈ ഉസേ — ധാരണ കരകേ സ്വയമേവ സിദ്ധ ഹുആ വര്തതാ ഹൈ .
ജോ ദ്രവ്യോംസേ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ വഹ തോ ദ്രവ്യാന്തര നഹീം ഹൈ, ൨കാദാചിത്കപനേകേ കാരണ പര്യായ
ഹൈ; ജൈസേ – ദ്വിഅണുക ഇത്യാദി തഥാ മനുഷ്യ ഇത്യാദി . ദ്രവ്യ തോ അനവധി (മര്യാദാ രഹിത) ത്രിസമയ –
അവസ്ഥായീ (ത്രികാലസ്ഥായീ) ഹോനേസേ ഉത്പന്ന നഹീം ഹോതാ .
അബ ഇസപ്രകാര – ജൈസേ ദ്രവ്യ സ്വഭാവസേ ഹീ സിദ്ധ ഹൈ ഉസീപ്രകാര ‘(വഹ) സത് ഹൈ’ ഐസാ ഭീ
ഉസകേ സ്വഭാവസേ ഹീ സിദ്ധ ഹൈ, ഐസാ നിര്ണയ ഹോ; ക്യോംകി സത്താത്മക ഐസേ അപനേ സ്വഭാവസേ
നിഷ്പന്ന ഹുഏ ഭാവവാലാ ഹൈ ( – ദ്രവ്യകാ ‘സത് ഹൈ’ ഐസാ ഭാവ ദ്രവ്യകേ സത്താസ്വരൂപ സ്വഭാവകാ ഹീ
ബനാ ഹുആ ഹൈ) .
ദ്രവ്യസേ അര്ഥാന്തരഭൂത സത്താ ഉത്പന്ന നഹീം ഹൈ (-നഹീം ബന സകതീ, യോഗ്യ നഹീം ഹൈ) കി ജിസകേ
സമവായസേ വഹ (-ദ്രവ്യ) ‘സത്’ ഹോ . (ഇസീകോ സ്പഷ്ട സമഝാതേ ഹൈം ) : —
൧. അനാദിനിധന = ആദി ഔര അന്തസേ രഹിത . (ജോ അനാദിഅനന്ത ഹോ ഉസകീ സിദ്ധികേ ലിയേ അന്യ സാധനകീ
ആവശ്യകതാ നഹീം ഹൈ .)
൨. കാദാചിത്ക = കദാചിത് – കിസീസമയ ഹോ ഐസാ; അനിത്യ .