അഥോത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാണാം പരസ്പരാവിനാഭാവം ദൃഢയതി —
ണ ഭവോ ഭംഗവിഹീണോ ഭംഗോ വാ ണത്ഥി സംഭവവിഹീണോ .
ഉപ്പാദോ വി യ ഭംഗോ ണ വിണാ ധോവ്വേണ അത്ഥേണ ..൧൦൦..
ന ഭവോ ഭങ്ഗവിഹീനോ ഭങ്ഗോ വാ നാസ്തി സംഭവവിഹീനഃ .
ഉത്പാദോപി ച ഭങ്ഗോ ന വിനാ ധ്രൌവ്യേണാര്ഥേന ..൧൦൦..
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞേയതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൧൮൯
യദ്യപി പര്യായാര്ഥികനയേന പരമാത്മദ്രവ്യം പരിണതം, തഥാപി ദ്രവ്യാര്ഥികനയേന സത്താലക്ഷണമേവ ഭവതി .
ത്രിലക്ഷണമപി സത്സത്താലക്ഷണം കഥം ഭണ്യത ഇതി ചേത് ‘‘ഉത്പാദവ്യയധൌവ്യയുക്തം സത്’’ ഇതി വചനാത് . യഥേദം
പരമാത്മദ്രവ്യമേകസമയേനോത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യൈഃ പരിണതമേവ സത്താലക്ഷണം ഭണ്യതേ തതാ സര്വദ്രവ്യാണീത്യര്ഥഃ ..൯൯..
ഏവം സ്വരൂപസത്താരൂപേണ പ്രഥമഗാഥാ, മഹാസത്താരൂപേണ ദ്വിതീയാ, യഥാ ദ്രവ്യം സ്വതഃസിദ്ധം തഥാ സത്താഗുണോപീതി
കഥനേന തൃതീയാ, ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യത്വേപി സത്തൈവ ദ്രവ്യം ഭണ്യത ഇതി കഥനേന ചതുര്ഥീതി ഗാഥാചതുഷ്ടയേന
ഭാവാര്ഥ : — പ്രത്യേക ദ്രവ്യ സദാ സ്വഭാവമേം രഹതാ ഹൈ ഇസലിയേ ‘സത്’ ഹൈ . വഹ സ്വഭാവ
ഉത്പാദ -വ്യയ -ധ്രൌവ്യസ്വരൂപ പരിണാമ ഹൈ . ജൈസേ ദ്രവ്യകേ വിസ്താരകാ ഛോടേസേ ഛോടാ അംശ വഹ പ്രദേശ
ഹൈ, ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യകേ പ്രവാഹകാ ഛോടേസേ ഛോടാ അംശ വഹ പരിണാമ ഹൈ . പ്രത്യേക പരിണാമ സ്വ -കാലമേം
അപനേ രൂപസേ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ, പൂര്വരൂപസേ നഷ്ട ഹോതാ ഹൈ ഔര സര്വ പരിണാമോംമേം ഏകപ്രവാഹപനാ ഹോനേസേ
പ്രത്യേക പരിണാമ ഉത്പാദ -വിനാശസേ രഹിത ഏകരൂപ – ധ്രുവ രഹതാ ഹൈ . ഔര ഉത്പാദ -വ്യയ -ധ്രൌവ്യമേം
സമയഭേദ നഹീം ഹൈ, തീനോം ഹീ ഏക ഹീ സമയമേം ഹൈം . ഐസേ ഉത്പാദ -വ്യയ -ധ്രൌവ്യാത്മക പരിണാമോംകീ
പരമ്പരാമേം ദ്രവ്യ സ്വഭാവസേ ഹീ സദാ രഹതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ദ്രവ്യ സ്വയം ഭീ, മോതിയോംകേ ഹാരകീ ഭാ
തി,
ഉത്പാദ -വ്യയ -ധ്രൌവ്യാത്മക ഹൈ ..൯൯..
അബ, ഉത്പാദ, വ്യയ ഔര ധ്രൌവ്യകാ പരസ്പര ൧അവിനാഭാവ ദൃഢ കരതേ ഹൈം : —
അന്വയാര്ഥ : — [ഭവഃ ] ഉത്പാദ [ഭങ്ഗവിഹീനഃ ] ൨ഭംഗ രഹിത [ന ] നഹീം ഹോതാ,
[വാ ] ഔര [ഭങ്ഗഃ ] ഭംഗ [സംഭവവിഹീനഃ ] വിനാ ഉത്പാദകേ [നാസ്തി ] നഹീം ഹോതാ; [ഉത്പാദഃ ]
ഉത്പാദ [അപി ച ] തഥാ [ഭങ്ഗഃ ] ഭംഗ [ധ്രൌവ്യേണ അര്ഥേന വിനാ ] ധ്രൌവ്യ പദാര്ഥകേ ബിനാ [ന ]
നഹീം ഹോതേ ..൧൦൦..
൧. അവിനാഭാവ = ഏകകേ ബിനാ ദൂസരേകാ നഹീം ഹോനാ വഹ; ഏക -ദൂസരേ ബിനാ ഹോ ഹീ നഹീം സകേ ഐസാ ഭാവ .
൨. ഭംഗ = വ്യയ; നാശ .
ഉത്പാദ ഭംഗ വിനാ നഹീം, സംഹാര സര്ഗ വിനാ നഹീം;
ഉത്പാദ തേമ ജ ഭംഗ, ധ്രൌവ്യ -പദാര്ഥ വിണ വര്തേ നഹീം. ൧൦൦.