പൃഥഗ്ഭവത്സത്താമന്തരേണാത്മാനം ധാരയത്താവന്മാത്രപ്രയോജനാം സത്താമേവാസ്തം ഗമയേത് . സ്വരൂപതസ്തു-
സദ്ഭവദ് ധ്ര്രൌവ്യസ്യ സംഭവാദാത്മാനം ധാരയദ്ദ്രവ്യമുദ്ഗച്ഛേത്; സത്താതോപൃഥഗ്ഭൂത്വാ ചാത്മാനം ധാരയത്താ-
വന്മാത്രപ്രയോജനാം സത്താമുദ്ഗമയേത് . തതഃ സ്വയമേവ ദ്രവ്യം സത്ത്വേനാഭ്യുപഗന്തവ്യം, ഭാവഭാവ-
വതോരപൃഥക്ത്വേനാനന്യത്വാത് ..൧൦൫..
സത്താദ്രവ്യയോരഭേദവിഷയേ പുനരപി പ്രകാരാന്തരേണ യുക്തിം ദര്ശയതി — ണ ഹവദി ജദി സദ്ദവ്വം പരമചൈതന്യപ്രകാശരൂപേണ
സ്വരൂപേണ സ്വരൂപസത്താസ്തിത്വഗുണേന യദി ചേത് സന്ന ഭവതി . കിം കര്തൃ . പരമാത്മദ്രവ്യം . തദാ അസദ്ധുവം ഹോദി
അസദവിദ്യമാനം ഭവതി ധ്രുവം നിശ്ചിതമ് . അവിദ്യമാനം സത് തം കധം ദവ്വം തത്പരമാത്മദ്രവ്യം കഥം ഭവതി, കിംതു
നൈവ . സ ച പ്രത്യക്ഷവിരോധഃ . കസ്മാത് . സ്വസംവേദനജ്ഞാനേന ഗമ്യമാനത്വാത് . അഥാവിചാരിതരമണീയന്യായേന
സത്താഗുണാഭാവേപ്യസ്തീതി ചേത്, തത്ര വിചാര്യതേ – യദി കേവലജ്ഞാനദര്ശനഗുണാവിനാഭൂതസ്വകീയസ്വരൂപാസ്തി-
ത്വാത്പൃഥഗ്ഭൂതാ തിഷ്ഠതി തദാ സ്വരൂപാസ്തിത്വം നാസ്തി, സ്വരൂപാസ്തിത്വാഭാവേ ദ്രവ്യമപി നാസ്തി . അഥവാ
സ്വകീയസ്വരൂപാസ്തിത്വാത്സംജ്ഞാലക്ഷണപ്രയോജനാദിഭേദേപി പ്രദേശരൂപേണാഭിന്നം തിഷ്ഠതി തദാ സംമതമേവ . അത്രാവസരേ
സൌഗതമതാനുസാരീ കശ്ചിദാഹ – സിദ്ധപര്യായസത്താരൂപേണ ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യമുപചാരേണാസ്തി, ന ച മുഖ്യവൃത്ത്യേതി .
പരിഹാരമാഹ — സിദ്ധപര്യായോപാദാനകാരണഭൂതപരമാത്മദ്രവ്യാഭാവേ സിദ്ധപര്യായസത്തൈവ ന സംഭവതി, വൃക്ഷാഭാവേ
ഫലമിവ . അത്ര പ്രസ്താവേ നൈയായികമതാനുസാരീ കശ്ചിദാഹ — ഹവദി പുണോ അണ്ണം വാ തത്പരമാത്മദ്രവ്യം ഭവതി
പുനഃ കിംതു സത്തായാഃ സകാശാദന്യദ്ഭിന്നം ഭവതി പശ്ചാത്സത്താസമവായാത്സദ്ഭവതി . ആചാര്യാഃ പരിഹാരമാഹുഃ —
സത്താസമവായാത്പൂര്വം ദ്രവ്യം സദസദ്വാ, യദി സത്തദാ സത്താസമവായോ വൃഥാ, പൂര്വമേവാസ്തിത്വം തിഷ്ഠതി; അഥാസത്തര്ഹി
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞേയതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൨൦൩
(൨) യദി സത്താസേ പൃഥക് ഹോ തോ സത്താകേ ബിനാ ഭീ സ്വയം രഹതാ ഹുആ, ഇതനാ ഹീ മാത്ര ജിസകാ
പ്രയോജന ഹൈ ഐസീ ൧സത്താകോ ഹീ അസ്ത കര ദേഗാ .
കിന്തു യദി ദ്രവ്യ സ്വരൂപസേ ഹീ സത് ഹോ തോ — (൧) ധ്രൌവ്യകേ സദ്ഭാവകേ കാരണ സ്വയം സ്ഥിര
രഹതാ ഹുആ, ദ്രവ്യ ഉദിത ഹോതാ ഹൈ, (അര്ഥാത് സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ); ഔര (൨) സത്താസേ അപൃഥക് രഹകര
സ്വയം സ്ഥിര (-വിദ്യമാന) രഹതാ ഹുആ, ഇതനാ ഹീ മാത്ര ജിസകാ പ്രയോജന ഹൈ ഐസീ സത്താകോ ഉദിത
(സിദ്ധ) കരതാ ഹൈ .
ഇസലിയേ ദ്രവ്യ സ്വയം ഹീ സത്ത്വ (സത്താ) ഹൈ ഐസാ സ്വീകാര കരനാ ചാഹിയേ, ക്യോംകി ഭാവ
ഔര ൨ഭാവവാന്കാ അപൃഥക്ത്വ ദ്വാരാ അനന്യത്വ ഹൈ ..൧൦൫..
൧. സത്താകാ കാര്യ ഇതനാ ഹീ ഹൈ കി വഹ ദ്രവ്യകോ വിദ്യമാന രഖേ . യദി ദ്രവ്യ സത്താസേ ഭിന്ന രഹകര ഭീ
സ്ഥിര രഹേ തോ ഫി ര സത്താകാ പ്രയോജന ഹീ നഹീം രഹതാ, അര്ഥാത് സത്താകേ അഭാവകാ പ്രസംഗ ആ ജായഗാ .
൨. ഭാവവാന് = ഭാവവാലാ . [ദ്രവ്യ ഭാവവാലാ ഹൈ ഔര സത്താ ഉസകാ ഭാവ ഹൈ . വേ അപൃഥക് ഹൈം, ഇസ അപേക്ഷാസേ
അനന്യ ഹൈം . പൃഥക്ത്വ ഔര അന്യത്വകാ ഭേദ ജിസ അപേക്ഷാസേ ഹൈ ഉസ അപേക്ഷാകോ ലേകര വിശേഷാര്ഥ ആഗാമീ
ഗാഥാമേം കഹേംഗേ, ഉന്ഹേം യഹാ
നഹീം ലഗാനാ ചാഹിയേ, കിന്തു യഹാ
അനന്യത്വകോ അപൃഥക്ത്വകേ അര്ഥമേം ഹീ
സമഝനാ ചാഹിയേ . ]