ഗുണസ്യാഭാവേ ദ്രവ്യസ്യാഭാവ ഇത്യുഭയശൂന്യത്വം സ്യാത് . യഥാ പടാഭാവമാത്ര ഏവ ഘടോ ഘടാഭാവമാത്ര ഏവ പട ഇത്യുഭയോരപോഹരൂപത്വം, തഥാ ദ്രവ്യാഭാവമാത്ര ഏവ ഗുണോ ഗുണാഭാവമാത്ര ഏവ ദ്രവ്യ- മിത്യത്രാപ്യപോഹരൂപത്വം സ്യാത് . തതോ ദ്രവ്യഗുണയോരേകത്വമശൂന്യത്വമനപോഹത്വം ചേച്ഛതാ യഥോദിത ഏവാതദ്ഭാവോഭ്യുപഗന്തവ്യഃ ..൧൦൮..
ജോ ഖലു ദവ്വസഹാവോ പരിണാമോ സോ ഗുണോ സദവിസിട്ഠോ .
സദവട്ഠിദം സഹാവേ ദവ്വം തി ജിണോവദേസോയം ..൧൦൯.. ജീവപ്രദേശേഭ്യഃ പുദ്ഗലദ്രവ്യം ഭിന്നം സദ്ദ്രവ്യാന്തരം ഭവതി തഥാ സത്താഗുണപ്രദേശേഭ്യോ മുക്തജീവദ്രവ്യം സത്താഗുണാദ്ഭിന്നം സത്പൃഥഗ്ദ്രവ്യാന്തരം പ്രാപ്നോതി . ഏവം കിം സിദ്ധമ് . സത്താഗുണരൂപം പൃഥഗ്ദ്രവ്യം മുക്താത്മദ്രവ്യം ച പൃഥഗിതി ദ്രവ്യദ്വയം ജാതം, ന ച തഥാ . ദ്വിതീയം ച ദൂഷണം പ്രാപ്നോതി — യഥാ സുവര്ണത്വഗുണപ്രദേശേഭ്യോ ദ്രവ്യ തഥാ ഗുണ ദോനോംകേ അഭാവകാ പ്രസംഗ ആ ജായഗാ .) (അഥവാ ൧അപോഹരൂപതാ നാമക തീസരാ ദോഷ ഇസപ്രകാര ആതാ ഹൈ : – )
(൩) ജൈസേ പടാഭാവമാത്ര ഹീ ഘട ഹൈ, ഘടാഭാവമാത്ര ഹീ പട ഹൈ, (അര്ഥാത് വസ്ത്രകേ കേവല അഭാവ ജിതനാ ഹീ ഘട ഹൈ, ഔര ഘടകേ കേവല അഭാവ ജിതനാ ഹീ വസ്ത്ര ഹൈ) — ഇസപ്രകാര ദോനോംകേ അപോഹരൂപതാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യാഭാവമാത്ര ഹീ ഗുണ ഔര ഗുണാഭാവമാത്ര ഹീ ദ്രവ്യ ഹോഗാ; — ഇസപ്രകാര ഇസമേം ഭീ (ദ്രവ്യ -ഗുണമേം ഭീ) ൧അപോഹരൂപതാ ആ ജായഗീ, (അര്ഥാത് കേവല നകാരരൂപതാകാ പ്രസങ്ഗ ആ ജായഗാ .)
ഇസലിയേ ദ്രവ്യ ഔര ഗുണകാ ഏകത്വ, അശൂന്യത്വ ഔര ൨അനപോഹത്വ ചാഹനേവാലേകോ യഥോക്ത ഹീ (ജൈസാ കഹാ വൈസാ ഹീ) അതദ്ഭാവ മാനനാ ചാഹിയേ ..൧൦൮..
അബ, സത്താ ഔര ദ്രവ്യകാ ഗുണ – ഗുണീപനാ സിദ്ധ കരതേ ഹൈം : —
പരിണാമ ദ്രവ്യസ്വഭാവ ജേ, തേ ഗുണ ‘സത്’-അവിശിഷ്ട ഛേ; ‘ദ്രവ്യോ സ്വഭാവേ സ്ഥിത സത് ഛേ’ – ഏ ജ ആ ഉപദേശ ഛേ. ൧൦൯.
൨൧൨പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
൧. അപോഹരൂപതാ = സര്വഥാ നകാരാത്മകതാ; സര്വഥാ ഭിന്നതാ . (ദ്രവ്യ ഔര ഗുണമേം ഏക -ദൂസരേകാ കേവല നകാര ഹീ ഹോ തോ ‘ദ്രവ്യ ഗുണവാലാ ഹൈ’ ‘യഹ ഗുണ ഇസ ദ്രവ്യകാ ഹൈ’ — ഇത്യാദി കഥനസേ സൂചിത കിസീ പ്രകാരകാ സമ്ബന്ധ ഹീ ദ്രവ്യ ഔര ഗുണകേ നഹീം ബനേഗാ .)
൨. അനപോഹത്വ = അപോഹരൂപതാകാ ന ഹോനാ; കേവല നകാരാത്മകതാകാ ന ഹോനാ .