യഃ ഖലു ദ്രവ്യസ്വഭാവഃ പരിണാമഃ സ ഗുണഃ സദവിശിഷ്ടഃ .
സദവസ്ഥിതം സ്വഭാവേ ദ്രവ്യമിതി ജിനോപദേശോയമ് ..൧൦൯..
ദ്രവ്യം ഹി സ്വഭാവേ നിത്യമവതിഷ്ഠമാനത്വാത്സദിതി പ്രാക് പ്രതിപാദിതമ് . സ്വഭാവസ്തു
ദ്രവ്യസ്യ പരിണാമോഭിഹിതഃ . യ ഏവ ദ്രവ്യസ്യ സ്വഭാവഭൂതഃ പരിണാമഃ, സ ഏവ സദവിശിഷ്ടോ
ഗുണ ഇതീഹ സാധ്യതേ . യദേവ ഹി ദ്രവ്യസ്വരൂപവൃത്തിഭൂതമസ്തിത്വം ദ്രവ്യപ്രധാനനിര്ദേശാത്സദിതി
സംശബ്ദ്യതേ തദവിശിഷ്ടഗുണഭൂത ഏവ ദ്രവ്യസ്യ സ്വഭാവഭൂതഃ പരിണാമഃ, ദ്രവ്യവൃത്തേര്ഹി ത്രികോടിസമയ-
ഭിന്നസ്യ സുവര്ണസ്യാഭാവസ്തഥൈവ സുവര്ണപ്രദേശേഭ്യോ ഭിന്നസ്യ സുവര്ണത്വഗുണസ്യാപ്യഭാവഃ, തഥാ സത്താഗുണ-
പ്രദേശേഭ്യോ ഭിന്നസ്യ മുക്തജീവദ്രവ്യസ്യാഭാവസ്തഥൈവ മുക്തജീവദ്രവ്യപ്രദേശേഭ്യോ ഭിന്നസ്യ സത്താഗുണസ്യാപ്യഭാവഃ
ഇത്യുഭയശൂന്യത്വം പ്രാപ്നോതി . യഥേദം മുക്തജീവദ്രവ്യേ സംജ്ഞാദിഭേദഭിന്നസ്യാതദ്ഭാവസ്തസ്യ സത്താഗുണേന സഹ
പ്രദേശാഭേദവ്യാഖ്യാനം കൃതം തഥാ സര്വദ്രവ്യേഷു യഥാസംഭവം ജ്ഞാതവ്യമിത്യര്ഥഃ ..൧൦൮.. ഏവം ദ്രവ്യസ്യാസ്തിത്വ-
കഥനരൂപേണ പ്രഥമഗാഥാ, പൃഥക്ത്വലക്ഷണാതദ്ഭാവാഭിധാനാന്യത്വലക്ഷണയോഃ കഥനേന ദ്വിതീയാ, സംജ്ഞാലക്ഷണ-
പ്രയോജനാദിഭേദരൂപസ്യാതദ്ഭാവസ്യ വിവരണരൂപേണ തൃതീയാ, തസ്യൈവ ദൃഢീകരണാര്ഥം ച ചതുര്ഥീതി ദ്രവ്യഗുണ-
യോരഭേദവിഷയേ യുക്തികഥനമുഖ്യതയാ ഗാഥാചതുഷ്ടയേന പഞ്ചമസ്ഥലം ഗതമ് . അഥ സത്താ ഗുണോ ഭവതി, ദ്രവ്യം
൧. വൃത്തി = വര്തനാ; അസ്തിത്വ രഹനാ വഹ; ടികനാ വഹ .
കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ ]
ജ്ഞേയതത്ത്വ -പ്രജ്ഞാപന
൨൧൩
അന്വയാര്ഥ : — [യഃ ഖലു ] ജോ, [ദ്രവ്യസ്വഭാവഃ പരിണാമഃ ] ദ്രവ്യകാ സ്വഭാവഭൂത
(ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മക) പരിണാമ ഹൈ [സഃ ] വഹ (പരിണാമ) [സദവിശിഷ്ടഃ ഗുണഃ ] ‘സത്’
സേ അവിശിഷ്ട (-സത്താസേ അഭിന്ന ഹൈ ഐസാ) ഗുണ ഹൈ . [സ്വഭാവേ അവസ്ഥിതം ] ‘സ്വഭാവമേം
അവസ്ഥിത (ഹോനേസേ) [ദ്രവ്യം ] ദ്രവ്യ [സത് ] സത് ഹൈ’ — [ഇതി ജിനോപദേശഃ ] ഐസാ ജോ (൯൯
വീം ഗാഥാമേം കഥിത) ജിനോപദേശ ഹൈ [അയമ് ] വഹീ യഹ ഹൈ . (അര്ഥാത് ൯൯വീം ഗാഥാകേ
കഥനമേംസേ ഇസ ഗാഥാമേം കഥിത ഭാവ സഹജ ഹീ നികലതാ ഹൈ .) ..൧൦൯..
ടീകാ : — ദ്രവ്യ സ്വഭാവമേം നിത്യ അവസ്ഥിത ഹോനേസേ സത് ഹൈ, — ഐസാ പഹലേ (൯൯വീം
ഗാഥാമേം) പ്രതിപാദിത കിയാ ഗയാ ഹൈ; ഔര (വഹാ
) ദ്രവ്യകാ സ്വഭാവ പരിണാമ കഹാ ഗയാ ഹൈ .
യഹാ
യഹ സിദ്ധ കിയാ ജാ രഹാ ഹൈ കി — ജോ ദ്രവ്യകാ സ്വഭാവഭൂത പരിണാമ ഹൈ വഹീ ‘സത്’
സേ അവിശിഷ്ട (-അസ്തിത്വസേ അഭിന്ന ഐസാ – അസ്തിത്വസേ കോഈ അന്യ നഹീം ഐസാ) ഗുണ ഹൈ .
ദ്രവ്യകേ സ്വരൂപകാ വൃത്തിഭൂത ഐസാ ജോ അസ്തിത്വ ദ്രവ്യപ്രധാന കഥനകേ ദ്വാരാ ‘സത്’ ശബ്ദസേ
കഹാ ജാതാ ഹൈ ഉസസേ അവിശിഷ്ട (-ഉസ അസ്തിത്വസേ അനന്യ) ഗുണഭൂത ഹീ ദ്രവ്യസ്വഭാവഭൂത
പരിണാമ ഹൈ; ക്യോംകി ദ്രവ്യകീ ൧വൃത്തി (അസ്തിത്വ) തീന പ്രകാരകേ സമയകോ സ്പര്ശിത കരതീ ഹോനേസേ