സ്പര്ശിന്യാഃ പ്രതിക്ഷണം തേന തേന സ്വഭാവേന പരിണമനാത് . ദ്രവ്യസ്വഭാവഭൂത ഏവ താവത്പരിണാമഃ .
സ ത്വസ്തിത്വഭൂതദ്രവ്യവൃത്ത്യാത്മകത്വാത്സദവിശിഷ്ടോ ദ്രവ്യവിധായകോ ഗുണ ഏവേതി സത്താദ്രവ്യയോ-
ര്ഗുണഗുണിഭാവഃ സിദ്ധയതി ..൧൦൯..
അഥ ഗുണഗുണിനോര്നാനാത്വമുപഹന്തി —
ണത്ഥി ഗുണോ ത്തി വ കോഈ പജ്ജാഓ ത്തീഹ വാ വിണാ ദവ്വം .
ദവ്വത്തം പുണ ഭാവോ തമ്ഹാ ദവ്വം സയം സത്താ ..൧൧൦..
ച ഗുണീ ഭവതീതി പ്രതിപാദയതി — ജോ ഖലു ദവ്വസഹാവോ പരിണാമോ യഃ ഖലു സ്ഫു ടം ദ്രവ്യസ്യ സ്വഭാവഭൂതഃ
പരിണാമഃ പഞ്ചേന്ദ്രിയവിഷയാനുഭവരൂപമനോവ്യാപാരോത്പന്നസമസ്തമനോരഥരൂപവികല്പജാലാഭാവേ സതി യശ്ചിദാ-
നന്ദൈകാനുഭൂതിരൂപഃ സ്വസ്ഥഭാവസ്തസ്യോത്പാദഃ, പൂര്വോക്തവികല്പജാലവിനാശോ വ്യയഃ, തദുഭയാധാരഭൂതജീവത്വം
ധ്രൌവ്യമിത്യുക്തലക്ഷണോത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മകജീവദ്രവ്യസ്യ സ്വഭാവഭൂതോ യോസൌ പരിണാമഃ സോ ഗുണോ സ ഗുണോ
ഭവതി . സ പരിണാമഃ കഥംഭൂതഃ സന്ഗുണോ ഭവതി . സദവിസിട്ഠോ സതോസ്തിത്വാദവിശിഷ്ടോഭിന്നസ്തദുത്പാദാദിത്രയം
തിഷ്ഠത്യസ്തിത്വം ചൈകം തിഷ്ഠത്യസ്തിത്വേന സഹ കഥമഭിന്നോ ഭവതീതി ചേത് . ‘‘ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യയുക്തം സത്’’
ഇതി വചനാത് . ഏവം സതി സത്തൈവ ഗുണോ ഭവതീത്യര്ഥഃ . ഇതി ഗുണവ്യാഖ്യാനം ഗതമ് . സദവട്ഠിദം സഹാവേ ദവ്വം തി
സദവസ്ഥിതം സ്വഭാവേ ദ്രവ്യമിതി . ദ്രവ്യം പരമാത്മദ്രവ്യം ഭവതി . കിം കര്തൃ . സദിതി . കേന . അഭേദ-
നയേന . കഥംഭൂതമ് . സത് അവസ്ഥിതമ് . ക്വ . ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മകസ്വഭാവേ . ജിണോവദേസോയം അയം
ജിനോപദേശ ഇതി ‘സദവട്ഠിദം സഹാവേ ദവ്വം ദവ്വസ്സ ജോ ഹു പരിണാമോ’ ഇത്യാദിപൂര്വസൂത്രേ യദുക്തം
തദേവേദം വ്യാഖ്യാനമ്, ഗുണകഥനം പുനരധികമിതി താത്പര്യമ് . യഥേദം ജീവദ്രവ്യേ ഗുണഗുണിനോര്വ്യാഖ്യാനം
൨൧൪പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
(വഹ വൃത്തി – അസ്തിത്വ) പ്രതിക്ഷണ ഉസ -ഉസ സ്വഭാവരൂപ പരിണമിത ഹോതീ ഹൈ .
(ഇസപ്രകാര) പ്രഥമ തോ ദ്രവ്യകാ സ്വഭാവഭൂത പരിണാമ ഹൈ; ഔര വഹ (ഉത്പാദ -വ്യയ-
ധ്രൌവ്യാത്മക പരിണാമ) അസ്തിത്വഭൂത ഐസീ ദ്രവ്യകീ വൃത്തിസ്വരൂപ ഹോനേസേ, ‘സത്’ സേ അവിശിഷ്ട,
ദ്രവ്യവിധായക (-ദ്രവ്യകാ രചയിതാ) ഗുണ ഹീ ഹൈ . — ഇസപ്രകാര സത്താ ഔര ദ്രവ്യകാ ഗുണഗുണീപനാ
സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ ..൧൦൯..
അബ ഗുണ ഔര ഗുണീകേ അനേകത്വകാ ഖണ്ഡന കരതേ ഹൈം : —
പര്യായ കേ ഗുണ ഏവും കോഈ ന ദ്രവ്യ വിണ വിശ്വേ ദീസേ;
ദ്രവ്യത്വ ഛേ വളീ ഭാവ; തേഥീ ദ്രവ്യ പോതേ സത്ത്വ ഛേ . ൧൧൦.