സ്യാദസ്ത്യേവ ൧, സ്യാന്നാസ്ത്യേവ ൨, സ്യാദവക്തവ്യമേവ ൩, സ്യാദസ്തിനാസ്ത്യേവ ൪, സ്യാദ- സ്ത്യവക്തവ്യമേവ ൫, സ്യാന്നാസ്ത്യവക്തവ്യമേവ ൬, സ്യാദസ്തിനാസ്ത്യവക്തവ്യമേവേതി ൭, സ്വരൂപേണ ൧, പരരൂപേണ ൨, സ്വപരരൂപയൌഗപദ്യേന ൩, സ്വപരരൂപക്ര മേണ ൪, സ്വരൂപസ്വപരരൂപയൌഗപദ്യാഭ്യാം ൫, പരരൂപസ്വപരരൂപയൌഗപദ്യാഭ്യാം ൬, സ്വരൂപപരരൂപസ്വപരരൂപയൌഗപദ്യൈഃ ൭, ആദിശ്യമാനസ്യ സ്വരൂപേണ കോര്ഥഃ . കഥംചിത് . കഥംചിത്കോര്ഥഃ . വിവക്ഷിതപ്രകാരേണ സ്വദ്രവ്യാദിചതുഷ്ടയേന . തച്ചതുഷ്ടയം ശുദ്ധ- ജീവവിഷയേ കഥ്യതേ . ശുദ്ധഗുണപര്യായാധാരഭൂതം ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യം ദ്രവ്യം ഭണ്യതേ, ലോകാകാശപ്രമിതാഃ ശുദ്ധാസംഖ്യേയപ്രദേശാഃ ക്ഷേത്രം ഭണ്യതേ, വര്തമാനശുദ്ധപര്യായരൂപപരിണതോ വര്തമാനസമയഃ കാലോ ഭണ്യതേ, ശുദ്ധചൈതന്യം ഭാവശ്ചേത്യുക്തലക്ഷണദ്രവ്യാദിചതുഷ്ടയ ഇതി പ്രഥമഭങ്ഗഃ ൧ . ണത്ഥി ത്തി യ സ്യാന്നാസ്ത്യേവ . സ്യാദിതി
അന്വയാര്ഥ : — [ദ്രവ്യം ] ദ്രവ്യ [അസ്തി ഇതി ച ] കിസീ പര്യായസേ ‘അസ്തി’, [നാസ്തി ഇതി ച ] കിസീ പര്യായസേ ‘നാസ്തി’ [പുനഃ ] ഔര [അവക്തവ്യമ് ഇതി ഭവതി ] കിസീ പര്യായസേ ‘അവക്തവ്യ’ ഹൈ, [കേനചിത് പര്യായേണ തു തദുഭയം ] ഔര കിസീ പര്യായസേ ‘അസ്തി- നാസ്തി’ [വാ ] അഥവാ [അന്യത് ആദിഷ്ടമ് ] കിസീ പര്യായസേ അന്യ തീന ഭംഗരൂപ കഹാ ഗയാ ഹൈ ..൧൧൫..
ടീകാ : — ദ്രവ്യ (൧) സ്വരൂപാപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് അസ്തി’; (൨) പരരൂപകീ അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് നാസ്തി’; (൩) സ്വരൂപ -പരരൂപകീ യുഗപത് അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് ൨അവക്തവ്യ’; (൪) സ്വരൂപ -പരരൂപകേ ക്രമകീ അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് അസ്തി -നാസ്തി’; (൫) സ്വരൂപകീ ഔര സ്വരൂപ -പരരൂപകീ യുഗപത് അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് അസ്തി -അവക്തവ്യ’; (൬) പരരൂപകീ ഔര സ്വരൂപ -പരരൂപകീ യുഗപത് അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് നാസ്തി’, അവക്തവ്യ; ഔര (൭) സ്വരൂപകീ, പരരൂപകീ തഥാ സ്വരൂപ -പരരൂപകീ യുഗപത് അപേക്ഷാസേ ‘സ്യാത് അസ്തി -നാസ്തി -അവക്തവ്യ’ ഹൈ . ൧. ‘സ്യാത്’ = കഥംചിത്; കിസീപ്രകാര; കിസീ അപേക്ഷാസേ . (പ്രത്യേക ദ്രവ്യ സ്വചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ — സ്വദ്രവ്യ,
ഗുണ -പര്യായോംകാ ആധാരഭൂത ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യ വഹ ദ്രവ്യ ഹൈ; ലോകാകാശപ്രമാണ ശുദ്ധ അസംഖ്യപ്രദേശ വഹ ക്ഷേത്ര ഹൈ, ശുദ്ധ പര്യായരൂപസേ പരിണത വര്തമാന സമയ വഹ കാല ഹൈ, ഔര ശുദ്ധ ചൈതന്യ വഹ ഭാവ ഹൈ .) ൨. അവക്തവ്യ = ജോ കഹാ ന ജാ സകേ . (ഏക ഹീ സാഥ സ്വരൂപ തഥാ പരരൂപകീ അപേക്ഷാസേ ദ്രവ്യ കഥനമേം നഹീം