സ്വരൂപേ ചരണം ചാരിത്രം, സ്വസമയപ്രവൃത്തിരിത്യര്ഥഃ . തദേവ വസ്തുസ്വഭാവത്വാദ്ധര്മഃ . ശുദ്ധ- ചൈതന്യപ്രകാശനമിത്യര്ഥഃ . തദേവ ച യഥാവസ്ഥിതാത്മഗുണത്വാത്സാമ്യമ് . സാമ്യം തു ദര്ശനചാരിത്ര – മോഹനീയോദയാപാദിതസമസ്തമോഹക്ഷോഭാഭാവാദത്യന്തനിര്വികാരോ ജീവസ്യ പരിണാമഃ ..൭.. വസ്ഥാനം തല്ലക്ഷണനിശ്ചയചാരിത്രാജ്ജീവസ്യ സമുത്പദ്യതേ . കിമ് . പരാധീനേന്ദ്രിയജനിതജ്ഞാനസുഖവിലക്ഷണം, സ്വാധീനാതീന്ദ്രിയരൂപപരമജ്ഞാനസുഖലക്ഷണം നിര്വാണമ് . സരാഗചാരിത്രാത്പുനര്ദേവാസുരമനുഷ്യരാജവിഭൂതിജനകോ മുഖ്യവൃത്ത്യാ വിശിഷ്ടപുണ്യബന്ധോ ഭവതി, പരമ്പരയാ നിര്വാണം ചേതി . അസുരേഷു മധ്യേ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടിഃ കഥമുത്പദ്യതേ ഇതി ചേത് – നിദാനബന്ധേന സമ്യക്ത്വവിരാധനാം കൃത്വാ തത്രോത്പദ്യത ഇതി ജ്ഞാതവ്യമ് . അത്ര നിശ്ചയേന വീതരാഗചാരിത്രമുപാദേയം സരാഗം ഹേയമിതി ഭാവാര്ഥഃ ..൬.. അഥ നിശ്ചയചാരിത്രസ്യ പര്യായനാമാനി കഥയാമീത്യഭിപ്രായം മനസി സംപ്രധാര്യ സൂത്രമിംദ നിരൂപയതി, ഏവമഗ്രേപി വിവക്ഷിതസൂത്രാര്ഥം മനസി ധൃത്വാഥവാസ്യ സൂത്രസ്യാഗ്രേ സൂത്രമിദമുചിതം ഭവത്യേവം നിശ്ചിത്യ സൂത്രമിദം പ്രതിപാദയതീതി പാതനികാലക്ഷണം യഥാസംഭവം സര്വത്ര ജ്ഞാതവ്യമ് --ചാരിത്തം ചാരിത്രം കര്തൃ ഖലു ധമ്മോ ഖലു സ്ഫു ടം ധര്മോ ഭവതി . ധമ്മോ ജോ സോ സമോ ത്തി ണിദ്ദിട്ഠോ ധര്മോ യഃ സ തു ശമ ഇതി നിര്ദിഷ്ടഃ . സമോ യസ്തു ശമഃ സഃ മോഹക്ഖോഹവിഹീണോ പരിണാമോ അപ്പണോ
അന്വയാര്ഥ : — [ചാരിത്രം ] ചാരിത്ര [ഖലു ] വാസ്തവമേം [ധര്മഃ ] ധര്മ ഹൈ . [യഃ ധര്മഃ ] ജോ ധര്മ ഹൈ [തത് സാമ്യമ് ] വഹ സാമ്യ ഹൈ [ഇതി നിര്ദിഷ്ടമ് ] ഐസാ (ശാസ്ത്രോംമേം) കഹാ ഹൈ . [സാമ്യം ഹി ] സാമ്യ [മോഹക്ഷോഭവിഹീനഃ ] മോക്ഷക്ഷോഭരഹിത ഐസാ [ആത്മനഃപരിണാമഃ ] ആത്മാകാ പരിണാമ (ഭാവ) ഹൈ ..൭..
ടീകാ : — സ്വരൂപമേം ചരണ കരനാ ( – രമനാ) സോ ചാരിത്ര ഹൈ . സ്വസമയമേം പ്രവൃത്തി കരനാ (അപനേ സ്വഭാവമേം പ്രവൃത്തി കരനാ) ഐസാ ഇസകാ അര്ഥ ഹൈ . യഹീ വസ്തുകാ സ്വഭാവ ഹോനേസേ ധര്മ ഹൈ . ശുദ്ധ ചൈതന്യകാ പ്രകാശ കരനാ യഹ ഇസകാ അര്ഥ ഹൈ . വഹീ യഥാവസ്ഥിത ആത്മഗുണ ഹോനേസേ (വിഷമതാരഹിത സുസ്ഥിത ആത്മാകാ ഗുണ ഹോനേസേ) സാമ്യ ഹൈ . ഔര സാമ്യ, ദര്ശനമോഹനീയ തഥാ ചാരിത്രമോഹനീയകേ ഉദയസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ സമസ്ത മോഹ ഔര ക്ഷോഭകേ അഭാവകേ കാരണ അത്യന്ത നിര്വികാര ഐസാ ജീവകാ പരിണാമ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ശുദ്ധ ആത്മാകേ ശ്രദ്ധാനരൂപ സമ്യക്ത്വസേ വിരുദ്ധ ഭാവ (മിഥ്യാത്വ) വഹ മോഹ ഹൈ ഔര നിര്വികാര നിശ്ചല ചൈതന്യപരിണതിരൂപ ചാരിത്രസേ വിരുദ്ധ ഭാവ (അസ്ഥിരതാ) വഹ ക്ഷോഭ ഹൈ . മോഹ ഔര ക്ഷോഭ രഹിത പരിണാമ, സാമ്യ, ധര്മ ഔര ചാരിത്ര യഹ സബ പര്യായവാചീ ഹൈം ..൭..