യദായമാത്മാ ശുഭേനാശുഭേന വാ രാഗഭാവേന പരിണമതി തദാ ജപാതാപിച്ഛരാഗ- പരിണതസ്ഫ ടികവത് പരിണാമസ്വഭാവഃ സന് ശുഭോശുഭശ്ച ഭവതി . യദാ പുനഃ ശുദ്ധേനാരാഗഭാവേന പരിണമതി തദാ ശുദ്ധാരാഗപരിണതസ്ഫ ടികവത്പരിണാമസ്വഭാവഃ സന് ശുദ്ധോ ഭവതീതി സിദ്ധം ജീവസ്യ ശുഭാശുഭശുദ്ധത്വമ് ..൯.. പരിണാമസബ്ഭാവോ പരിണാമസദ്ഭാവഃ സന്നിതി . തദ്യഥാ --യഥാ സ്ഫ ടികമണിവിശേഷോ നിര്മലോപി ജപാപുഷ്പാദി- രക്തകൃഷ്ണശ്വേതോപാധിവശേന രക്തകൃഷ്ണശ്വേതവര്ണോ ഭവതി, തഥായം ജീവഃ സ്വഭാവേന ശുദ്ധബുദ്ധൈകസ്വരൂപോപി വ്യവഹാരേണ ഗൃഹസ്ഥാപേക്ഷയാ യഥാസംഭവം സരാഗസമ്യക്ത്വപൂര്വകദാനപൂജാദിശുഭാനുഷ്ഠാനേന, തപോധനാപേക്ഷയാ തു മൂലോത്തരഗുണാദിശുഭാനുഷ്ഠാനേന പരിണതഃ ശുഭോ ജ്ഞാതവ്യ ഇതി . മിഥ്യാത്വാവിരതിപ്രമാദകഷായയോഗപഞ്ചപ്രത്യയ- രൂപാശുഭോപയോഗേനാശുഭോ വിജ്ഞേയഃ . നിശ്ചയരത്നത്രയാത്മകശുദ്ധോപയോഗേന പരിണതഃ ശുദ്ധോ ജ്ഞാതവ്യ ഇതി . കിംച ജീവസ്യാസംഖ്യേയലോകമാത്രപരിണാമാഃ സിദ്ധാന്തേ മധ്യമപ്രതിപത്ത്യാ മിഥ്യാദൃഷ്ടയാദിചതുര്ദശഗുണസ്ഥാനരൂപേണ കഥിതാഃ . അത്ര പ്രാഭൃതശാസ്ത്രേ താന്യേവ ഗുണസ്ഥാനാനി സംക്ഷേപേണാശുഭശുഭശുദ്ധോപയോഗരൂപേണ കഥിതാനി . കഥമിതി ചേത് ---മിഥ്യാത്വസാസാദനമിശ്രഗുണസ്ഥാനത്രയേ താരതമ്യേനാശുഭോപയോഗഃ, തദനന്തരമസംയതസമ്യഗ്ദ്രഷ്ടി- ദേശവിരതപ്രമത്തസംയതഗുണസ്ഥാനത്രയേ താരതമ്യേന ശുഭോപയോഗഃ, തദനന്തരമപ്രമത്താദിക്ഷീണകഷായാന്തഗുണസ്ഥാന- ഷടകേ താരതമ്യേന ശുദ്ധോപയോഗഃ, തദനന്തരം സയോഗ്യയോഗിജിനഗുണസ്ഥാനദ്വയേ ശുദ്ധോപയോഗഫലമിതി

ടീകാ : — ജബ യഹ ആത്മാ ശുഭ യാ അശുഭ രാഗ ഭാവസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ ജപാ കുസുമ യാ തമാല പുഷ്പകേ (ലാല യാ കാലേ) രംഗരൂപ പരിണമിത സ്ഫ ടികകീ ഭാ തി, പരിണാമസ്വഭാവ ഹോനേസേ ശുഭ യാ അശുഭ ഹോതാ ഹൈ (ഉസ സമയ ആത്മാ സ്വയം ഹീ ശുഭ യാ അശുഭ ഹൈ); ഔര ജബ വഹ ശുദ്ധ അരാഗഭാവസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ ശുദ്ധ അരാഗപരിണത (രംഗ രഹിത) സ്ഫ ടികകീ ഭാ തി, പരിണാമസ്വഭാവ ഹോനേസേ ശുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ . (ഉസ സമയ ആത്മാ സ്വയം ഹീ ശുദ്ധ ഹൈ) . ഇസ പ്രകാര ജീവകാ ശുഭത്വ, അശുഭത്വ ഔര ശുദ്ധത്വ സിദ്ധ ഹുആ .

ഭാവാര്ഥ : — ആത്മാ സര്വഥാ കൂടസ്ഥ നഹീം ഹൈ കിന്തു സ്ഥിര രഹകര പരിണമന കരനാ ഉസകാ സ്വഭാവ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ ജൈസേ ജൈസേ ഭാവോംസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ വൈസാ വൈസാ ഹീ വഹ സ്വയം ഹോ ജാതാ ഹൈ . ജൈസേ സ്ഫ ടികമണി സ്വഭാവസേ നിര്മല ഹൈ തഥാപി ജബ വഹ ലാല യാ കാലേ ഫൂ ലകേ സംയോഗ നിമിത്തസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ ലാല യാ കാലാ സ്വയം ഹീ ഹോ ജാതാ ഹൈ . ഇസീപ്രകാര ആത്മാ സ്വഭാവസേ ശുദ്ധ- ബുദ്ധ -ഏകസ്വരൂപീ ഹോനേ പര ഭീ വ്യവഹാരസേ ജബ ഗൃഹസ്ഥദശാമേം സമ്യക്ത്വ പൂര്വക ദാനപൂജാദി ശുഭ അനുഷ്ഠാനരൂപ ശുഭോപയോഗമേം ഔര മുനിദശാമേം മൂലഗുണ തഥാ ഉത്തരഗുണ ഇത്യാദി ശുഭ അനുഷ്ഠാനരൂപ ശുഭോപയോഗമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ സ്വയം ഹീ ശുഭ ഹോതാ ഹൈ, ഔര ജബ മിഥ്യാത്വാദി പാ ച പ്രത്യയരൂപ അശുഭോപയോഗമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ സ്വയം ഹീ അശുഭ ഹോതാ ഹൈ ഔര ജൈസേ സ്ഫ ടികമണി അപനേ സ്വാഭാവിക നിര്മല രംഗമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ സ്വയം ഹീ ശുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര ആത്മാ ഭീ ജബ നിശ്ചയ രത്നത്രയാത്മക ശുദ്ധോപയോഗമേം പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തബ സ്വയം ഹീ ശുദ്ധ ഹോതാ ഹൈ

൧൪പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-