യദായമാത്മാ ധര്മപരിണതസ്വഭാവഃ ശുദ്ധോപയോഗപരിണതിമുദ്വഹതി തദാ നിഃപ്രത്യനീകശക്തിതയാ സ്വകാര്യകരണസമര്ഥചാരിത്രഃ സാക്ഷാന്മോക്ഷമവാപ്നോതി . യദാ തു ധര്മപരിണതസ്വഭാവോപി ശുഭോപ- യോഗപരിണത്യാ സംഗച്ഛതേ തദാ സപ്രത്യനീകശക്തിതയാ സ്വകാര്യകരണാസമര്ഥഃ കഥംചിദ്വിരുദ്ധ- കാര്യകാരിചാരിത്രഃ ശിഖിതപ്തഘൃതോപസിക്തപുരുഷോ ദാഹദുഃഖമിവ സ്വര്ഗസുഖബന്ധമവാപ്നോതി . അതഃ ശുദ്ധോപയോഗ ഉപാദേയഃ ശുഭോപയോഗോ ഹേയഃ ..൧൧.. അഥ ചാരിത്രപരിണാമസംപര്കാസംഭവാദത്യന്തഹേയസ്യാശുഭപരിണാമസ്യ ഫലമാലോചയതി — അസുഹോദഏണ ആദാ കുണരോ തിരിയോ ഭവീയ ണേരഇയോ .
ദുക്ഖസഹസ്സേഹിം സദാ അഭിദ്ദുദോ ഭമദി അച്ചംതം ..൧൨.. ച ദ്വിധാ ഭവതി . തത്ര യച്ഛുദ്ധസംപ്രയോഗശബ്ദവാച്യം ശുദ്ധോപയോഗസ്വരൂപം വീതരാഗചാരിത്രം തേന നിര്വാണം ലഭതേ . നിര്വികല്പസമാധിരൂപശുദ്ധോപയോഗശക്ത്യഭാവേ സതി യദാ ശുഭോപയോഗരൂപസരാഗചാരിത്രേണ പരിണമതി തദാ
ടീകാ : — ജബ യഹ ആത്മാ ധര്മപരിണത സ്വഭാവവാലാ ഹോതാ ഹുആ ശുദ്ധോപയോഗ പരിണതികോ ധാരണ കരതാ ഹൈ — ബനായേ രഖതാ ഹൈ തബ, ജോ വിരോധീ ശക്തിസേ രഹിത ഹോനേകേ കാരണ അപനാ കാര്യ കരനേകേ ലിയേ സമര്ഥ ഹൈ ഐസാ ചാരിത്രവാന ഹോനേസേ, (വഹ) സാക്ഷാത് മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ; ഔര ജബ വഹ ധര്മപരിണത സ്വഭാവവാലാ ഹോനേ പര ഭീ ശുഭോപയോഗ പരിണതികേ സാഥ യുക്ത ഹോതാ ഹൈ തബ ജോ ൧വിരോധീ ശക്തി സഹിത ഹോനേസേ സ്വകാര്യ കരനേമേം അസമര്ഥ ഹൈ ഔര കഥംചിത് വിരുദ്ധ കാര്യ കരനേവാലാ ഹൈ ഐസേ ചാരിത്രസേ യുക്ത ഹോനേസേ, ജൈസേ അഗ്നിസേ ഗര്മ കിയാ ഹുആ ഘീ കിസീ മനുഷ്യ പര ഡാല ദിയാ ജാവേ തോ വഹ ഉസകീ ജലനസേ ദുഃഖീ ഹോതാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര വഹ സ്വര്ഗ സുഖകേ ബന്ധകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ശുദ്ധോപയോഗ ഉപാദേയ ഹൈ ഔര ശുഭോപയോഗ ഹേയ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ജൈസേ ഘീ സ്വഭാവതഃ ശീതലതാ ഉത്പന്ന കരനേവാലാ ഹൈ തഥാപി ഗര്മ ഘീ സേ ജല ജാതേ ഹൈം, ഇസീപ്രകാര ചാരിത്ര സ്വഭാവസേ മോക്ഷ ദാതാ ഹൈ, തഥാപി സരാഗ ചാരിത്രസേ ബന്ധ ഹോതാ ഹൈ . ജൈസേ ഠംഡാ ഘീ ശീതലതാ ഉത്പന്ന കരതാ ഹൈ ഇസീപ്രകാര വീതരാഗ ചാരിത്ര സാക്ഷാത് മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ ..൧൧..
അബ ചാരിത്ര പരിണാമകേ സാഥ സമ്പര്ക രഹിത ഹോനേസേ ജോ അത്യന്ത ഹേയ ഹൈ ഐസേ അശുഭ പരിണാമകാ ഫല വിചാരതേ ഹൈം : —
അശുഭോദയേ ആത്മാ കുനര, തിര്യംച നേ നാരകപണേ നിത്യേ സഹസ്ര ദുഃഖേ പീഡിത, സംസാരമാം അതി അതി ഭമേ.൧൨.
൧൮പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
൧. ദാന, പൂജാ, പംച -മഹാവ്രത, ദേവഗുരുധര്മ പ്രതി രാഗ ഇത്യാദിരൂപ ജോ ശുഭോപയോഗ ഹൈ വഹ ചാരിത്രകാ വിരോധീ ഹൈ ഇസലിയേ സരാഗ (ശുഭോപയോഗവാലാ) ചാരിത്ര വിരോധീ ശക്തി സഹിത ഹൈ ഔര വീതരാഗ ചാരിത്ര വിരോധീ ശക്തി രഹിത ഹൈ .