യഥാ ഹി ചക്ഷൂ രൂപിദ്രവ്യാണി സ്വപ്രദേശൈരസംസ്പൃശദപ്രവിഷ്ടം പരിച്ഛേദ്യമാകാരമാത്മസാത്കുര്വന്ന ചാപ്രവിഷ്ടം ജാനാതി പശ്യതി ച, ഏവമാത്മാപ്യക്ഷാതീതത്വാത്പ്രാപ്യകാരിതാവിചാരഗോചരദൂരതാമവാപ്തോ ജ്ഞേയതാമാപന്നാനി സമസ്തവസ്തൂനി സ്വപ്രദേശൈരസംസ്പൃശന്ന പ്രവിഷ്ടഃ ശക്തിവൈചിത്ര്യവശതോ വസ്തുവര്തിനഃ സമസ്തജ്ഞേയാകാരാനുന്മൂല്യ ഇവ ക വലയന്ന ചാപ്രവിഷ്ടോ ജാനാതി പശ്യതി ച . ഏവമസ്യ വിചിത്രശക്തി യോഗിനോ ജ്ഞാനിനോര്ഥേഷ്വപ്രവേശ ഇവ പ്രവേശോപി സിദ്ധിമവതരതി ..൨൯.. ജഗദശേഷമിതി . തഥാ ഹി ---യഥാ ലോചനം കര്തൃ രൂപിദ്രവ്യാണി യദ്യപി നിശ്ചയേന ന സ്പൃശതി തഥാപി വ്യവഹാരേണ സ്പൃശതീതി പ്രതിഭാതി ലോകേ . തഥായമാത്മാ മിഥ്യാത്വരാഗാദ്യാസ്രവാണാമാത്മനശ്ച സംബന്ധി യത്കേവലജ്ഞാനാത്പൂര്വം വിശിഷ്ടഭേദജ്ഞാനം തേനോത്പന്നം യത്കേവലജ്ഞാനദര്ശനദ്വയം തേന ജഗത്ത്രയകാലത്രയവര്തിപദാര്ഥാന്നിശ്ചയേനാസ്പൃശന്നപി വ്യവഹാരേണ സ്പൃശതി, തഥാ സ്പൃശന്നിവ ജ്ഞാനേന ജാനാതി ദര്ശനേന പശ്യതി ച . കഥംഭൂതസ്സന് . അതീന്ദ്രിയസുഖാസ്വാദപരിണതഃ സന്നക്ഷാതീത ഇതി . തതോ ജ്ഞായതേ നിശ്ചയേനാപ്രവേശ ഇവ വ്യവഹാരേണ ജ്ഞേയപദാര്ഥേഷു
അന്വയാര്ഥ : — [ചക്ഷുഃ രൂപം ഇവ ] ജൈസേ ചക്ഷു രൂപകോ (ജ്ഞേയോംമേം അപ്രവിഷ്ട രഹകര തഥാ അപ്രവിഷ്ട ന രഹകര ജാനതീ -ദേഖതീ ഹൈ) ഉസീപ്രകാര [ജ്ഞാനീ ] ആത്മാ [അക്ഷാതീതഃ ] ഇന്ദ്രിയാതീത ഹോതാ ഹുആ [അശേഷം ജഗത് ] അശേഷ ജഗതകോ (-സമസ്ത ലോകാലോകകോ) [ജ്ഞേയേഷു ] ജ്ഞേയോമാം [ന പ്രവിഷ്ടഃ ] അപ്രവിഷ്ട രഹകര [ന അവിഷ്ടഃ ] തഥാ അപ്രവിഷ്ട ന രഹകര [നിയതം ] നിരന്തര [ജാനാതി പശ്യതി ] ജാനതാ -ദേഖതാ ഹൈ ..൨൯..
ടീകാ : — ജിസപ്രകാര ചക്ഷു രൂപീ ദ്രവ്യോംകോ സ്വപ്രദേശോംകേ ദ്വാരാ അസ്പര്ശ കരതാ ഹുആ അപ്രവിഷ്ട രഹകര (ജാനതാ -ദേഖതാ ഹൈ) തഥാ ജ്ഞേയ ആകാരോംകോ ആത്മസാത് (-നിജരൂപ) കരതാ ഹുആ അപ്രവിഷ്ട ന രഹകര ജാനതാ -ദേഖതാ ഹൈ; ഇസീപ്രകാര ആത്മാ ഭീ ഇന്ദ്രിയാതീതതാകേ കാരണ കരതാ ഹൈ, ഇസലിയേ അപ്രവിഷ്ട രഹകര (ജാനതാ -ദേഖതാ ഹൈ) തഥാ ശക്തി വൈചിത്ര്യകേ കാരണ വസ്തുമേം വര്തതേ സമസ്ത ജ്ഞേയാകാരോംകോ മാനോം മൂലമേംസേ ഉഖാഡകര ഗ്രാസ കര ലേനേസേ അപ്രവിഷ്ട ന രഹകര ജാനതാ- ദേഖതാ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഇസ വിചിത്ര ശക്തിവാലേ ആത്മാകേ പദാര്ഥോംമേം അപ്രവേശകീ ഭാ തി പ്രവേശ ഭീ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — യദ്യപി ആ ഖ അപനേ പ്രദേശോംസേ രൂപീ പദാര്ഥോംകോ സ്പര്ശ നഹീം കരതീ ഇസലിയേ വഹ നിശ്ചയസേ ജ്ഞേയോംമേം അപ്രവിഷ്ട ഹൈ തഥാപി വഹ രൂപീ പദാര്ഥോംകോ ജാനതീ -ദേഖതീ ഹൈ, ഇസലിയേ വ്യവഹാരസേ
ആത്മാമേം പ്രാപ്യകാരിതാകേ വിചാരകാ ഭീ അവകാശ നഹീം ഹൈ) . પ્ર. ૭
൧പ്രാപ്യകാരിതാകീ വിചാരഗോചരതാസേ ദൂര ഹോതാ ഹുആ ജ്ഞേയഭൂത സമസ്ത വസ്തുഓംകോ സ്വപ്രദേശോംസേ അസ്പര്ശ
൧. പ്രാപ്യകാരിതാ = ജ്ഞേയ വിഷയോംകോ സ്പര്ശ കരകേ ഹീ കാര്യ കര സകനാ — ജാന സകനാ . (ഇന്ദ്രിയാതീത ഹുഏ