യഥാ കിലേന്ദ്രനീലരത്നം ദുഗ്ധമധിവസത്സ്വപ്രഭാഭാരേണ തദഭിഭൂയ വര്തമാനം ദൃഷ്ടം, തഥാ പ്രവേശോപി ഘടത ഇതി ..൨൯.. അഥ തമേവാര്ഥം ദൃഷ്ടാന്തദ്വാരേണ ദൃഢയതി --രയണം രത്നം ഇഹ ജഗതി . കിംനാമ . ഇംദണീലം ഇന്ദ്രനീലസംജ്ഞമ് . കിംവിശിഷ്ടമ് . ദുദ്ധജ്ഝസിയം ദുഗ്ധേ നിക്ഷിപ്തം ജഹാ യഥാ സഭാസാഏ സ്വകീയപ്രഭയാ അഭിഭൂയ തിരസ്കൃത്യ . കിമ് . തം പി ദുദ്ധം തത്പൂര്വോക്തം ദുഗ്ധമപി വട്ടദി വര്തതേ . ഇതി ദൃഷ്ടാന്തോ ഗതഃ . തഹ ണാണമട്ഠേസു തഥാ ജ്ഞാനമര്ഥേഷു വര്തത ഇതി . തദ്യഥാ ---യഥേന്ദ്രനീലരത്നം കര്തൃ സ്വകീയനീലപ്രഭയാ കരണഭൂതയാ ദുഗ്ധം നീലം കൃത്വാ വര്തതേ, തഥാ നിശ്ചയരത്നത്രയാത്മകപരമസാമായിക- സംയമേന യദുത്പന്നം കേവലജ്ഞാനം തത് സ്വപരപരിച്ഛിത്തിസാമര്ഥ്യേന സമസ്താജ്ഞാനാന്ധകാരം തിരസ്കൃത്യ യഹ കഹാ ജാതാ ഹൈ കി ‘മേരീ ആ ഖ ബഹുതസേ പദാര്ഥോംമേം ജാ പഹു ചതീ ഹൈ .’ ഇസീപ്രകാര യദ്യപി കേവലജ്ഞാനപ്രാപ്ത ആത്മാ അപനേ പ്രദേശോംകേ ദ്വാരാ ജ്ഞേയ പദാര്ഥോംകോ സ്പര്ശ നഹീം കരതാ ഇസലിയേ വഹ നിശ്ചയസേ തോ ജ്ഞേയോംമേം അപ്രവിഷ്ട ഹൈ തഥാപി ജ്ഞായക -ദര്ശക ശക്തികീ കിസീ പരമ അദ്ഭുത വിചിത്രതാകേ കാരണ (നിശ്ചയസേ ദൂര രഹകര ഭീ) വഹ സമസ്ത ജ്ഞേയാകാരോംകോ ജാനതാ -ദേഖതാ ഹൈ, ഇസലിയേ വ്യവഹാരസേ യഹ കഹാ ജാതാ ഹൈ കി ‘ആത്മാ സര്വദ്രവ്യ -പര്യായോംമേം പ്രവിഷ്ട ഹോ ജാതാ ഹൈ .’ ഇസപ്രകാര വ്യവഹാരസേ ജ്ഞേയ പദാര്ഥോംമേം ആത്മാകാ പ്രവേശ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ ..൨൯..
അബ, യഹാ ഇസപ്രകാര (ദൃഷ്ടാന്തപൂര്വക) യഹ സ്പഷ്ട കരതേ ഹൈം കി ജ്ഞാന പദാര്ഥോംമേം പ്രവൃത്ത ഹോതാ ഹൈ : —
അന്വയാര്ഥ : — [യഥാ ] ജൈസേ [ഇഹ ] ഇസ ജഗതമേം [ദുഗ്ധാധ്യുഷിതം ] ദൂധമേം പഡാ ഹുആ [ഇന്ദ്രനീലം രത്നം ] ഇന്ദ്രനീല രത്ന [സ്വഭാസാ ] അപനീ പ്രഭാകേ ദ്വാരാ [തദ് അപി ദുഗ്ധം ] ഉസ ദൂധമേം [അഭിഭൂയ ] വ്യാപ്ത ഹോകര [വര്തതേ ] വര്തതാ ഹൈ, [തഥാ ] ഉസീപ്രകാര [ജ്ഞാനം ] ജ്ഞാന (അര്ഥാത് ജ്ഞാതൃദ്രവ്യ) [അര്ഥേഷു ] പദാര്ഥോംമേം വ്യാപ്ത ഹോകര വര്തതാ ഹൈ ..൩൦..
ടീകാ : — ജൈസേ ദൂധമേം പഡാ ഹുആ ഇന്ദ്രനീല രത്ന അപനേ പ്രഭാസമൂഹസേ ദൂധമേം വ്യാപ്ത ഹോകര
ജ്യമ ദൂധമാം സ്ഥിത ഇന്ദ്രനീലമണി സ്വകീയ പ്രഭാ വഡേ ദൂധനേ വിഷേ വ്യാപീ രഹേ, ത്യമ ജ്ഞാന പണ അര്ഥോ വിഷേ.൩൦.
൫൦പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-