സദ്ഭൂതാസദ്ഭൂതതാമായാന്തോ യേ യാവന്തഃ പര്യായാസ്തേ താവന്തസ്താത്കാലികാ ഇവാത്യന്തസംകരേണാപ്യ- വധാരിതവിശേഷലക്ഷണാ ഏകക്ഷണ ഏവാവബോധസൌധസ്ഥിതിമവതരന്തി . ന ഖല്വേതദയുക്തമ് — ദൃഷ്ടാ- വിരോധാത്; ദ്രശ്യതേ ഹി ഛദ്മസ്ഥസ്യാപി വര്തമാനമിവ വ്യതീതമനാഗതം വാ വസ്തു ചിന്തയതഃ സംവിദാലമ്ബിതസ്തദാകാരഃ . — കിംച ചിത്രപടീസ്ഥാനീയത്വാത് സംവിദഃ; യഥാ ഹി ചിത്രപടയാമതി- വാഹിതാനാമനുപസ്ഥിതാനാം വര്തമാനാനാം ച വസ്തൂനാമാലേഖ്യാകാരാഃ സാക്ഷാദേകക്ഷണ ഏവാവഭാസന്തേ, തഥാ സംവിദ്ഭിത്താവപി . — കിം ച സര്വജ്ഞേയാകാരാണാം താദാത്വിക ത്വാവിരോധാത്; യഥാ ഹി പ്രധ്വസ്താനാമനുദിതാനാം ച വസ്തൂനാമാലേഖ്യാകാരാ വര്തമാനാ ഏവ, തഥാതീതാനാമനാഗതാനാം ച പര്യായാണാം ജ്ഞേയാകാരാ വര്തമാനാ ഏവ ഭവന്തി ..൩൭.. പൂര്വോക്താഃ പര്യായാ വര്തന്തേ പ്രതിഭാസന്തേ പ്രതിസ്ഫു രന്തി . ക്ക . ണാണേ കേവലജ്ഞാനേ . കഥംഭൂതാ ഇവ . തക്കാലിഗേവ താത്കാലികാ ഇവ വര്തമാനാ ഇവ . കാസാം സമ്ബന്ധിനഃ . താസിം ദവ്വജാദീണം താസാം പ്രസിദ്ധാനാം ദൂസരീ പ്രഗട ഹോനേവാലീ), വിദ്യമാനതാ ഔര അവിദ്യമാനതാകോ പ്രാപ്ത ജോ ജിതനീ പര്യായേം ഹൈം, വേ സബ താത്കാലിക (വര്തമാനകാലീന) പര്യായോംകീ ഭാ തി, അത്യന്ത ൧മിശ്രിത ഹോനേപര ഭീ സബ പര്യായോംകേ വിശിഷ്ട ലക്ഷണ സ്പഷ്ട ജ്ഞാത ഹോം ഇസപ്രകാര, ഏക ക്ഷണമേം ഹീ, ജ്ഞാനമംദിരമേം സ്ഥിതികോ പ്രാപ്ത ഹോതീ ഹൈം . യഹ (തീനോം കാലകീ പര്യായോംകാ വര്തമാന പര്യായോംകീ ഭാ തി ജ്ഞാനമേം ജ്ഞാത ഹോനാ) അയുക്ത നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി —
(൧) ഉസകാ ദൃഷ്ടാന്തകേ സാഥ (ജഗതമേം ജോ ദിഖാഈ ദേതാ ഹൈ — അനുഭവമേം ആതാ ഹൈ ഉസകേ സാഥ ) അവിരോധ ഹൈ . (ജഗതമേം ) ദിഖാഈ ദേതാ ഹൈ കി ഛദ്മസ്ഥകേ ഭീ, ജൈസേ വര്തമാന വസ്തുകാ ചിംതവന കരതേ ഹുഏ ജ്ഞാന ഉസകേ ആകാരകാ അവലമ്ബന കരതാ ഹൈ ഉസീപ്രകാര ഭൂത ഔര ഭവിഷ്യത വസ്തുകാ ചിംതവന കരതേ ഹുഏ (ഭീ) ജ്ഞാന ഉസകേ ആകാരകാ അവലമ്ബന കരതാ ഹൈ .
(൨) ഔര ജ്ഞാന ചിത്രപടകേ സമാന ഹൈ . ജൈസേ ചിത്രപടമേം അതീത, അനാഗത ഔര വര്തമാന വസ്തുഓംകേ ൨ആലേഖ്യാകാര സാക്ഷാത് ഏക ക്ഷണമേം ഹീ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം; ഉസീപ്രകാര ജ്ഞാനരൂപീ ഭിത്തിമേം (-ജ്ഞാനഭൂമികാമേം, ജ്ഞാനപടമേം ) ഭീ അതീത, അനാഗത ഔര വര്തമാന പര്യായോംകേ ജ്ഞേയാകാര സാക്ഷാത് ഏക ക്ഷണമേം ഹീ ഭാസിത ഹോതേ ഹൈം .
(൩) ഔര സര്വ ജ്ഞേയാകാരോംകീ താത്കാലികതാ (വര്തമാനതാ, സാമ്പ്രതികതാ) അവിരുദ്ധ ഹൈ . ജൈസേ നഷ്ട ഔര അനുത്പന്ന വസ്തുഓംകേ ആലേഖ്യാകാര വര്തമാന ഹീ ഹൈം, ഉസീപ്രകാര അതീത ഔര അനാഗത പര്യായോംകേ ജ്ഞേയാകാര വര്തമാന ഹീ ഹൈം .
൬൪പ്രവചനസാര[ ഭഗവാനശ്രീകുംദകുംദ-
൧. ജ്ഞാനമേം സമസ്ത ദ്രവ്യോംകീ തീനോംകാലകീ പര്യായേം ഏക ഹീ സാഥ ജ്ഞാത ഹോനേ പര ഭീ പ്രത്യേക പര്യായകാ വിശിഷ്ട സ്വരൂപ -പ്രദേശ, കാല, ആകാര ഇത്യാദി വിശേഷതായേം – സ്പഷ്ട ജ്ഞാത ഹോതാ ഹൈ; സംകര – വ്യതികര നഹീം ഹോതേ .
൨. ആലേഖ്യ = ആലേഖന യോഗ്യ; ചിത്രിത കരനേ യോഗ്യ .