ତତ୍କାଲକଲିତଵୃତ୍ତିକମତୀତୋଦର୍କକାଲକଲିତଵୃତ୍ତିକଂ ଚାପ୍ଯେକପଦ ଏଵ ସମନ୍ତତୋଽପି
ସକଲମପ୍ଯର୍ଥଜାତଂ, ପୃଥକ୍ତ୍ଵଵୃତ୍ତସ୍ଵଲକ୍ଷଣଲକ୍ଷ୍ମୀକଟାକ୍ଷିତାନେକପ୍ରକାରଵ୍ଯଂଜିତଵୈଚିତ୍ର୍ଯମିତରେତରଵିରୋଧ-
ଧାପିତାସମାନଜାତୀଯତ୍ଵୋଦ୍ଦାମିତଵୈଷମ୍ଯଂ କ୍ଷାଯିକଂ ଜ୍ଞାନଂ କିଲ ଜାନୀଯାତ୍; ତସ୍ଯ ହି କ୍ରମ-
ପ୍ରଵୃତ୍ତିହେତୁଭୂତାନାଂ କ୍ଷଯୋପଶମାଵସ୍ଥାଵସ୍ଥିତଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକର୍ମପୁଦ୍ଗଲାନାମତ୍ଯନ୍ତାଭାଵାତ୍ତାତ୍କାଲି-
କମତାତ୍କାଲିକଂ ଵାପ୍ଯର୍ଥଜାତଂ ତୁଲ୍ଯକାଲମେଵ ପ୍ରକାଶେତ; ସର୍ଵତୋ ଵିଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ପ୍ରତିନିଯତ-
ଦେଶଵିଶୁଦ୍ଧେରନ୍ତଃପ୍ଲଵନାତ୍ ସମନ୍ତତୋଽପି ପ୍ରକାଶେତ; ସର୍ଵାଵରଣକ୍ଷଯାଦ୍ଦେଶାଵରଣକ୍ଷଯୋପଶମସ୍ଯାନ-
ଵସ୍ଥାନାତ୍ସର୍ଵମପି ପ୍ରକାଶେତ; ସର୍ଵପ୍ରକାରଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକ୍ଷଯାଦସର୍ଵପ୍ରକାରଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକ୍ଷଯୋପଶମସ୍ଯ
ଵିଲଯନାଦ୍ଵିଚିତ୍ରମପି ପ୍ରକାଶେତ; ଅସମାନଜାତୀଯଜ୍ଞାନାଵରଣକ୍ଷଯାତ୍ସମାନଜାତୀଯଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯ-
ତଦନନ୍ତରଂ ସର୍ଵପରିଜ୍ଞାନେ ସତି ଏକପରିଜ୍ଞାନଂ, ଏକପରିଜ୍ଞାନେ ସତି ସର୍ଵପରିଜ୍ଞାନମିତ୍ଯାଦିକଥନରୂପେଣ
ଗାଥାପଞ୍ଚକପର୍ଯନ୍ତଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ କରୋତି . ତଦ୍ଯଥା --ଅତ୍ର ଜ୍ଞାନପ୍ରପଞ୍ଚଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ ପ୍ରକୃତଂ ତାଵତ୍ତତ୍ପ୍ରସ୍ତୁତମନୁସୃତ୍ଯ
ପୁନରପି କେଵଲଜ୍ଞାନଂ ସର୍ଵଜ୍ଞତ୍ଵେନ ନିରୂପଯତି --ଜଂ ଯଜ୍ଜ୍ଞାନଂ କର୍ତୃ ଜାଣଦି ଜାନାତି . କମ୍ . ଅତ୍ଥଂ ଅର୍ଥଂ
୧. ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ଵର୍ତନେଵାଲେ ନିଜ -ନିଜ ଲକ୍ଷଣ ଉନ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ -ସମ୍ପତ୍ତି -ଶୋଭା ହୈଂ .
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୭୯
ଵିଚିତ୍ର (-ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ) ଔର ଵିଷମ (ମୂର୍ତ, ଅମୂର୍ତ ଆଦି ଅସମାନ ଜାତିକେ) [ସର୍ଵଂ ଅର୍ଥଂ ]
ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ [ଜାନାତି ] ଜାନତା ହୈ [ତତ୍ ଜ୍ଞାନଂ ] ଉସ ଜ୍ଞାନକୋ [କ୍ଷାଯିକଂ ଭଣିତମ୍ ] କ୍ଷାଯିକ
କହା ହୈ ..୪୭..
ଟୀକା : — କ୍ଷାଯିକ ଜ୍ଞାନ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଏକ ସମଯମେଂ ହୀ ସର୍ଵତଃ (ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶୋଂସେ),
ଵତର୍ମାନମେଂ ଵର୍ତତେ ତଥା ଭୂତ -ଭଵିଷ୍ଯତ କାଲମେଂ ଵର୍ତତେ ଉନ ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନତା ହୈ ଜିନମେଂ
୧ପୃଥକରୂପସେ ଵର୍ତତେ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣରୂପ ଲକ୍ଷ୍ମୀସେ ଆଲୋକିତ ଅନେକ ପ୍ରକାରୋଂକେ କାରଣ ଵୈଚିତ୍ର୍ଯ ପ୍ରଗଟ
ହୁଆ ହୈ ଔର ଜିନମେଂ ପରସ୍ପର ଵିରୋଧସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ ଅସମାନଜାତୀଯତାକେ କାରଣ ଵୈଷମ୍ଯ ପ୍ରଗଟ
ହୁଆ ହୈ . (ଇସୀ ବାତକୋ ଯୁକ୍ତିପୂର୍ଵକ ସମଝାତେ ହୈଂ : — ) କ୍ରମ -ପ୍ରଵୃତ୍ତିକେ ହେତୁଭୂତ, କ୍ଷଯୋପଶମ-
ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହନେଵାଲେ ଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ଉସକେ (କ୍ଷାଯିକ ଜ୍ଞାନକେ) ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅଭାଵ
ହୋନେସେ ଵହ ତାତ୍କାଲିକ ଯା ଅତାତ୍କାଲିକ ପଦାର୍ଥ -ମାତ୍ରକୋ ସମକାଲମେଂ ହୀ ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୈ;
(କ୍ଷାଯିକ ଜ୍ଞାନ) ସର୍ଵତଃ ଵିଶୁଦ୍ଧ ହୋନେକେ କାରଣ ପ୍ରତିନିଯତ ପ୍ରଦେଶୋଂକୀ ଵିଶୁଦ୍ଧି (ସର୍ଵତଃ ଵିଶୁଦ୍ଧି)
କେ ଭୀତର ଡୂବ ଜାନେସେ ଵହ ସର୍ଵତଃ (ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶୋଂସେ) ଭୀ ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୈ; ସର୍ଵ ଆଵରଣୋଂକା
କ୍ଷଯ ହୋନେସେ, ଦେଶ -ଆଵରଣକା କ୍ଷଯୋପଶମ ନ ରହନେସେ ଵହ ସବକୋ ଭୀ ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୈ, ସର୍ଵପ୍ରକାର
ଜ୍ଞାନାଵରଣକେ କ୍ଷଯକେ କାରଣ (-ସର୍ଵ ପ୍ରକାରକେ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନନେଵାଲେ ଜ୍ଞାନକେ ଆଵରଣମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ
କର୍ମକେ କ୍ଷଯ ହୋନେସେ) ଅସର୍ଵପ୍ରକାରକେ ଜ୍ଞାନାଵରଣକା କ୍ଷଯୋପଶମ (-ଅମୁକ ହୀ ପ୍ରକାରକେ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ
ଜାନନେଵାଲେ ଜ୍ଞାନକେ ଆଵରଣମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ କର୍ମୋଂକା କ୍ଷଯୋପଶମ) ଵିଲଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେସେ ଵହ ଵିଚିତ୍ର
କୋ ଭୀ (-ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ ପଦାର୍ଥୋଂ କୋ ଭୀ) ପ୍ରକାଶିତ କରତା ହୈ; ଅସମାନଜାତୀଯ -ଜ୍ଞାନାଵରଣକେ