ନିମିତ୍ତତାମୁପଗତାତ୍ ସ୍ଵଵିଷଯମୁପଗତସ୍ଯାର୍ଥସ୍ଯ ପରିଚ୍ଛେଦନଂ ତତ୍ ପରତଃ ପ୍ରାଦୁର୍ଭଵତ୍ପରୋକ୍ଷମିତ୍ଯା-
ଲକ୍ଷ୍ଯତେ . ଯତ୍ପୁନରନ୍ତଃକରଣମିନ୍ଦ୍ରିଯଂ ପରୋପଦେଶମୁପଲବ୍ଧିଂ ସଂସ୍କାରମାଲୋକାଦିକଂ ଵା ସମସ୍ତମପି
ପରଦ୍ରଵ୍ଯମନପେକ୍ଷ୍ଯାତ୍ମସ୍ଵଭାଵମେଵୈକଂ କାରଣତ୍ଵେନୋପାଦାଯ ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯଜାତମେକପଦ ଏଵାଭିଵ୍ଯାପ୍ଯ
ପ୍ରଵର୍ତମାନଂ ପରିଚ୍ଛେଦନଂ ତତ୍ କେଵଲାଦେଵାତ୍ମନଃ ସଂଭୂତତ୍ଵାତ୍ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମିତ୍ଯାଲକ୍ଷ୍ଯତେ . ଇହ ହି
ସହଜସୌଖ୍ଯସାଧନୀଭୂତମିଦମେଵ ମହାପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମଭିପ୍ରେତମିତି ..୫୮..
ଅଥୈତଦେଵ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଂ ପାରମାର୍ଥିକସୌଖ୍ଯତ୍ଵେନୋପକ୍ଷିପତି —
ଜାଦଂ ସଯଂ ସମଂତଂ ଣାଣମଣଂତତ୍ଥଵିତ୍ଥଡଂ ଵିମଲଂ .
ରହିଯଂ ତୁ ଓଗ୍ଗହାଦିହିଂ ସୁହଂ ତି ଏଗଂତିଯଂ ଭଣିଦଂ ..୫୯..
କେଵଲେଣ ଣାଦଂ ହଵଦି ହି ଯଦି କେଵଲେନାସହାଯେନ ଜ୍ଞାତଂ ଭଵତି ହି ସ୍ଫୁ ଟମ୍ . କେନ କର୍ତୃଭୂତେନ . ଜୀଵେଣ ଜୀଵେନ .
ତର୍ହି ପଚ୍ଚକ୍ଖଂ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଂ ଭଵତୀତି . ଅତୋ ଵିସ୍ତରଃ — ଇନ୍ଦ୍ରିଯମନଃପରୋପଦେଶାଲୋକାଦିବହିରଙ୍ଗନିମିତ୍ତଭୂତାତ୍ତଥୈଵ ଚ
ଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକ୍ଷଯୋପଶମଜନିତାର୍ଥଗ୍ରହଣଶକ୍ତିରୂପାଯା ଉପଲବ୍ଧେରର୍ଥାଵଧାରଣରୂପସଂସ୍କାରାଚ୍ଚାନ୍ତରଙ୍ଗକାରଣଭୂତାତ୍-
ସକାଶାଦୁତ୍ପଦ୍ଯତେ ଯଦ୍ଵିଜ୍ଞାନଂ ତତ୍ପରାଧୀନତ୍ଵାତ୍ପରୋକ୍ଷମିତ୍ଯୁଚ୍ଯତେ . ଯଦି ପୁନଃ ପୂର୍ଵୋକ୍ତସମସ୍ତପରଦ୍ରଵ୍ଯମନପେକ୍ଷ୍ଯ
କେଵଲାଚ୍ଛୁଦ୍ଧବୁଦ୍ଧୈକସ୍ଵଭାଵାତ୍ପରମାତ୍ମନଃ ସକାଶାତ୍ସମୁତ୍ପଦ୍ଯତେ ତତୋଽକ୍ଷନାମାନମାତ୍ମାନଂ ପ୍ରତୀତ୍ଯୋତ୍ପଦ୍ଯମାନତ୍ଵା-
ତ୍ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଂ ଭଵତୀତି ସୂତ୍ରାଭିପ୍ରାଯଃ ..୫୮.. ଏଵଂ ହେଯଭୂତେନ୍ଦ୍ରିଯଜ୍ଞାନକଥନମୁଖ୍ଯତଯା ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯେନ ତୃତୀଯସ୍ଥଲଂ
ଗତମ୍ . ଅଥାଭେଦନଯେନ ପଞ୍ଚଵିଶେଷଣଵିଶିଷ୍ଟଂ କେଵଲଜ୍ଞାନମେଵ ସୁଖମିତି ପ୍ରତିପାଦଯତି — ଜାଦଂ ଜାତଂ
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୦୧
ଜୋ ସ୍ଵଵିଷଯଭୂତ ପଦାର୍ଥକା ଜ୍ଞାନ, ଵହ ପରକେ ଦ୍ଵାରା ୧ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେସେ ‘ପରୋକ୍ଷ’-କେ ରୂପମେଂ
ଜାନା ଜାତା ହୈ, ଔର ଅଂତଃକରଣ, ଇନ୍ଦ୍ରିଯ, ପରୋପଦେଶ, ଉପଲବ୍ଧି ସଂସ୍କାର ଯା ପ୍ରକାଶାଦିକ — ସବ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଅପେକ୍ଷା ରଖେ ବିନା ଏକମାତ୍ର ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵକୋ ହୀ କାରଣରୂପସେ ଗ୍ରହଣ କରକେ ସର୍ଵ
ଦ୍ରଵ୍ଯ -ପର୍ଯାଯୋଂକେ ସମୂହମେଂ ଏକ ସମଯ ହୀ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋକର ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଜ୍ଞାନ ଵହ କେଵଲ ଆତ୍ମାକେ ଦ୍ଵାରା
ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେସେ ‘ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ’ କେ ରୂପମେଂ ଜାନା ଜାତା ହୈ .
ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ ) ସହଜ ସୁଖକା ସାଧନଭୂତ ଐସା ଯହୀ ମହାପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଇଚ୍ଛନୀଯ ମାନା
ଗଯା ହୈ — ଉପାଦେଯ ମାନା ଗଯା ହୈ (ଐସା ଆଶଯ ସମଝନା) ..୫୮..
ସ୍ଵଯମେଵ ଜାତ, ସମଂତ, ଅର୍ଥ ଅନଂତମାଂ ଵିସ୍ତୃତ ନେ
ଅଵଗ୍ରହ -ଈହାଦି ରହିତ, ନିର୍ମଲ ଜ୍ଞାନ ସୁଖ ଏକାଂତ ଛେ. ୫୯.
୧ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ = ପ୍ରଗଟ ଉତ୍ପନ୍ନ .