ଜାତଂ ସ୍ଵଯଂ ସମଂତଂ ଜ୍ଞାନମନନ୍ତାର୍ଥଵିସ୍ତୃତଂ ଵିମଲମ୍ .
ରହିତଂ ତ୍ଵଵଗ୍ରହାଦିଭିଃ ସୁଖମିତି ଐକାନ୍ତିକଂ ଭଣିତମ୍ ..୫୯..
ସ୍ଵଯଂ ଜାତତ୍ଵାତ୍, ସମନ୍ତତ୍ଵାତ୍, ଅନନ୍ତାର୍ଥଵିସ୍ତୃତତ୍ଵାତ୍, ଵିମଲତ୍ଵାତ୍, ଅଵଗ୍ରହାଦି-
ରହିତତ୍ଵାଚ୍ଚ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଂ ଜ୍ଞାନଂ ସୁଖମୈକାନ୍ତିକମିତି ନିଶ୍ଚୀଯତେ, ଅନାକୁଲତ୍ଵୈକଲକ୍ଷଣତ୍ଵାତ୍ସୌଖ୍ଯସ୍ଯ .
ଯତୋ ହି ପରତୋ ଜାଯମାନଂ ପରାଧୀନତଯା, ଅସମଂତମିତରଦ୍ଵାରାଵରଣେନ, କତିପଯାର୍ଥପ୍ରଵୃତ୍ତମିତରାର୍ଥ-
ବୁଭୁତ୍ସଯା, ସମଲମସମ୍ଯଗଵବୋଧେନ, ଅଵଗ୍ରହାଦିସହିତଂ କ୍ରମକୃତାର୍ଥଗ୍ରହଣଖେଦେନ ପରୋକ୍ଷଂ ଜ୍ଞାନମତ୍ଯନ୍ତ-
ଉତ୍ପନ୍ନମ୍ . କିଂ କର୍ତୃ . ଣାଣଂ କେଵଲଜ୍ଞାନମ୍ . କଥଂ ଜାତମ୍ . ସଯଂ ସ୍ଵଯମେଵ . ପୁନରପି କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ . ସମଂତଂ
ପରିପୂର୍ଣମ୍ . ପୁନରପି କିଂରୂପମ୍ . ଅଣଂତତ୍ଥଵିତ୍ଥଡଂ ଅନନ୍ତାର୍ଥଵିସ୍ତୀର୍ଣମ୍ . ପୁନଃ କୀଦୃଶମ୍ . ଵିମଲଂ ସଂଶଯାଦିମଲ-
୧. ସମନ୍ତ = ଚାରୋଂ ଓର -ସର୍ଵ ଭାଗୋଂମେଂ ଵର୍ତମାନ; ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶୋଂସେ ଜାନତା ହୁଆ; ସମସ୍ତ; ସମ୍ପୂର୍ଣ, ଅଖଣ୍ଡ .
୨. ଐକାନ୍ତିକ = ପରିପୂର୍ଣ; ଅନ୍ତିମ, ଅକେଲା; ସର୍ଵଥା .
୩. ପରୋକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଖଂଡିତ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ଅମୁକ ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଜାନତା ହୈ; ଜୈସେ -ଵର୍ଣ ଆଁଖ ଜିତନେ ପ୍ରଦେଶୋଂକେ
ଦ୍ଵାରା ହୀ (ଇନ୍ଦ୍ରିଯଜ୍ଞାନସେ) ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ; ଅନ୍ଯ ଦ୍ଵାର ବନ୍ଦ ହୈଂ .
୪. ଇତର = ଦୂସରେ; ଅନ୍ଯ; ଉସକେ ସିଵାଯକେ .
୫. ପଦାର୍ଥଗ୍ରହଣ ଅର୍ଥାତ୍ ପଦାର୍ଥକା ବୋଧ ଏକ ହୀ ସାଥ ନ ହୋନେ ପର ଅଵଗ୍ରହ, ଈହା ଇତ୍ଯାଦି କ୍ରମପୂର୍ଵକ ହୋନେସେ ଖେଦ
ହୋତା ହୈ .
୧୦୨ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
ଅବ, ଇସୀ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଜ୍ଞାନକୋ ପାରମାର୍ଥିକ ସୁଖରୂପ ବତଲାତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ସ୍ଵଯଂ ଜାତଂ ] ଅପନେ ଆପ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ [ସମଂତଂ ] ସମଂତ (ସର୍ଵ ପ୍ରଦେଶୋଂସେ
ଜାନତା ହୁଆ) [ଅନନ୍ତାର୍ଥଵିସ୍ତୃତଂ ] ଅନନ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂମେଂ ଵିସ୍ତୃତ [ଵିମଲଂ ] ଵିମଲ [ତୁ ] ଔର
[ଅଵଗ୍ରହାଦିଭିଃ ରହିତଂ ] ଅଵଗ୍ରହାଦିସେ ରହିତ — [ଜ୍ଞାନଂ ] ଐସା ଜ୍ଞାନ [ଐକାନ୍ତିକଂ ସୁଖଂ ] ଐକାନ୍ତିକ
ସୁଖ ହୈ [ଇତି ଭଣିତଂ ] ଐସା (ସର୍ଵଜ୍ଞଦେଵନେ) କହା ହୈ ..୫୯..
ଟୀକା : — (୧) ‘ସ୍ଵଯଂ ଉତ୍ପନ୍ନ’ ହୋନେସେ, (୨) ‘ସମଂତ’ ହୋନେସେ, (୩) ‘ଅନନ୍ତ -ପଦାର୍ଥୋଂମେଂ
ଵିସ୍ତୃତ’ ହୋନେସେ, (୪) ‘ଵିମଲ’ ହୋନେସେ ଔର (୫) ‘ଅଵଗ୍ରହାଦି ରହିତ’ ହୋନେସେ, ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଜ୍ଞାନ
୨ଐକାନ୍ତିକ ସୁଖ ହୈ ଯହ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଏକ ମାତ୍ର ଅନାକୁଲତା ହୀ ସୁଖକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ .
(ଇସୀ ବାତକୋ ଵିସ୍ତାରପୂର୍ଵକ ସମଝାତେ ହୈଂ : — )
(୧) ‘ପରକେ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ’ ହୋତା ହୁଆ ପରାଧୀନତାକେ କାରଣ (୨) ୩‘ଅସମଂତ’ ହୋନେସେ ୪ଇତର
ଦ୍ଵାରୋଂକେ ଆଵରଣକେ କାରଣ (୩) ‘ମାତ୍ର କୁଛ ପଦାର୍ଥୋଂମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ’ ହୋତା ହୁଆ ଅନ୍ଯ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ
ଜାନନେକୀ ଇଚ୍ଛାକେ କାରଣ, (୪) ‘ସମଲ’ ହୋନେସେ ଅସମ୍ଯକ୍ ଅଵବୋଧକେ କାରଣ ( — କର୍ମମଲଯୁକ୍ତ
ହୋନେସେ ସଂଶଯ -ଵିମୋହ -ଵିଭ୍ରମ ସହିତ ଜାନନେକେ କାରଣ), ଔର (୫) ‘ଅଵଗ୍ରହାଦି ସହିତ’ ହୋନେସେ
କ୍ରମଶଃ ହୋନେଵାଲେ ୫ପଦାର୍ଥଗ୍ରହଣକେ ଖେଦକେ କାରଣ (-ଇନ କାରଣୋଂକୋ ଲେକର), ପରୋକ୍ଷ ଜ୍ଞାନ ଅତ୍ଯନ୍ତ