ଅଥ କେଵଲସ୍ଯାପି ପରିଣାମଦ୍ଵାରେଣ ଖେଦସ୍ଯ ସଂଭଵାଦୈକାନ୍ତିକସୁଖତ୍ଵଂ ନାସ୍ତୀତି
ପ୍ରତ୍ଯାଚଷ୍ଟେ —
ଜଂ କେଵଲଂ ତି ଣାଣଂ ତଂ ସୋକ୍ଖଂ ପରିଣମଂ ଚ ସୋ ଚେଵ .
ଖେଦୋ ତସ୍ସ ଣ ଭଣିଦୋ ଜମ୍ହା ଘାଦୀ ଖଯଂ ଜାଦା ..୬୦..
ଯତ୍କେଵଲମିତି ଜ୍ଞାନଂ ତତ୍ସୌଖ୍ଯଂ ପରିଣାମଶ୍ଚ ସ ଚୈଵ .
ଖେଦସ୍ତସ୍ଯ ନ ଭଣିତୋ ଯସ୍ମାତ୍ ଘାତୀନି କ୍ଷଯଂ ଜାତାନି ..୬୦..
ଅତ୍ର କୋ ହି ନାମ ଖେଦଃ, କଶ୍ଚ ପରିଣାମଃ କଶ୍ଚ କେଵଲସୁଖଯୋର୍ଵ୍ଯତିରେକଃ, ଯତଃ
କେଵଲସ୍ଯୈକାନ୍ତିକ ସୁଖତ୍ଵଂ ନ ସ୍ଯାତ୍ . ଖେଦସ୍ଯାଯତନାନି ଘାତିକର୍ମାଣି, ନ ନାମ କେଵଲଂ ପରିଣାମ-
ସତ୍, ସର୍ଵଶୁଦ୍ଧାତ୍ମପ୍ରଦେଶାଧାରତ୍ଵେନୋତ୍ପନ୍ନତ୍ଵାତ୍ସମସ୍ତଂ ସର୍ଵଜ୍ଞାନାଵିଭାଗପରିଚ୍ଛେଦପରିପୂର୍ଣଂ ସତ୍, ସମସ୍ତାଵରଣ-
କ୍ଷଯେନୋତ୍ପନ୍ନତ୍ଵାତ୍ସମସ୍ତଜ୍ଞେଯପଦାର୍ଥଗ୍ରାହକତ୍ଵେନ ଵିସ୍ତୀର୍ଣଂ ସତ୍, ସଂଶଯଵିମୋହଵିଭ୍ରମରହିତତ୍ଵେନ ସୂକ୍ଷ୍ମାଦିପଦାର୍ଥ-
ପରିଚ୍ଛିତ୍ତିଵିଷଯେଽତ୍ଯନ୍ତଵିଶଦତ୍ଵାଦ୍ଵିମଲଂ ସତ୍, କ୍ରମକରଣଵ୍ଯଵଧାନଜନିତଖେଦାଭାଵାଦଵଗ୍ରହାଦିରହିତଂ ଚ ସତ୍,
ଯଦେଵଂ ପଞ୍ଚଵିଶେଷଣଵିଶିଷ୍ଟଂ କ୍ଷାଯିକଜ୍ଞାନଂ ତଦନାକୁଲତ୍ଵଲକ୍ଷଣପରମାନନ୍ଦୈକରୂପପାରମାର୍ଥିକସୁଖାତ୍ସଂଜ୍ଞାଲକ୍ଷଣ-
ପ୍ରଯୋଜନାଦିଭେଦେଽପି ନିଶ୍ଚଯେନାଭିନ୍ନତ୍ଵାତ୍ପାରମାର୍ଥିକସୁଖଂ ଭଣ୍ଯତେ – ଇତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୫୯.. ଅଥାନନ୍ତପଦାର୍ଥ-
ପରିଚ୍ଛେଦନାତ୍କେଵଲଜ୍ଞାନେଽପି ଖେଦୋଽସ୍ତୀତି ପୂର୍ଵପକ୍ଷେ ସତି ପରିହାରମାହ – ଜଂ କେଵଲଂ ତି ଣାଣଂ ତଂ ସୋକ୍ଖଂ
୧. ଖେଦ = ଥକାଵଟ; ସଂତାପ; ଦୁଃଖ
ଜେ ଜ୍ଞାନ ‘କେଵଲ’ ତେ ଜ ସୁଖ, ପରିଣାମ ପଣ ଵଳୀ ତେ ଜ ଛେ;
ଭାଖ୍ଯୋ ନ ତେମାଂ ଖେଦ ଜେଥୀ ଘାତିକର୍ମ ଵିନଷ୍ଟ ଛେ. ୬୦.
୧୦୪ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
ଭାଵାର୍ଥ : — କ୍ଷାଯିକଜ୍ଞାନ -କେଵଲଜ୍ଞାନ ଏକାନ୍ତ ସୁଖସ୍ଵରୂପ ହୈଂ ..୫୯..
ଅବ, ଐସେ ଅଭିପ୍ରାଯକା ଖଂଡନ କରତେ ହୈଂ କି ‘କେଵଲଜ୍ଞାନକୋ ଭୀ ପରିଣାମକେ ଦ୍ଵାରା ୧ଖେଦକା
ସମ୍ଭଵ ହୋନେସେ କେଵଲଜ୍ଞାନ ଐକାନ୍ତିକ ସୁଖ ନହୀଂ ହୈ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯତ୍ ] ଜୋ [କେଵଲଂ ଇତି ଜ୍ଞାନଂ ] ‘କେଵଲ’ ନାମକା ଜ୍ଞାନ ହୈ [ତତ୍
ସୌଖ୍ଯଂ ] ଵହ ସୁଖ ହୈ [ପରିଣାମଃ ଚ ] ପରିଣାମ ଭୀ [ସଃ ଚ ଏଵ ] ଵହୀ ହୈ [ତସ୍ଯ ଖେଦଃ ନ
ଭଣିତଃ ] ଉସେ ଖେଦ ନହୀଂ କହା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲଜ୍ଞାନମେଂ ସର୍ଵଜ୍ଞଦେଵନେ ଖେଦ ନହୀଂ କହା) [ଯସ୍ମାତ୍ ]
କ୍ଯୋଂକି [ଘାତୀନି ] ଘାତିକର୍ମ [କ୍ଷଯଂ ଜାତାନି ] କ୍ଷଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ହୈଂ ..୬୦..
ଟୀକା : — ଯହାଁ (କେଵଲଜ୍ଞାନକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ), ଖେଦ କ୍ଯା, (୨) ପରିଣାମ କ୍ଯା ତଥା
(୩) କେଵଲଜ୍ଞାନ ଔର ସୁଖକା ଵ୍ଯତିରେକ (-ଭେଦ) କ୍ଯା, କି ଜିସସେ କେଵଲଜ୍ଞାନକୋ ଐକାନ୍ତିକ
ସୁଖତ୍ଵ ନ ହୋ ?