ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଭାଜନେଷୁ ହି ପ୍ରଧାନା ଦିଵୌକସଃ . ତେଷାମପି ସ୍ଵାଭାଵିକଂ ନ ଖଲୁ ସୁଖମସ୍ତି, ପ୍ରତ୍ଯୁତ ତେଷାଂ ସ୍ଵାଭାଵିକଂ ଦୁଃଖମେଵାଵଲୋକ୍ଯତେ, ଯତସ୍ତେ ପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯାତ୍ମକଶରୀରପିଶାଚପୀଡଯା ପରଵଶା ଭୃଗୁପ୍ରପାତସ୍ଥାନୀଯାନ୍ ମନୋଜ୍ଞଵିଷଯାନଭିପତନ୍ତି ..୭୧..
ଅଥୈଵମିନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖସ୍ଯ ଦୁଃଖତାଯାଂ ଯୁକ୍ତ୍ଯାଵତାରିତାଯାମିନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖସାଧନୀଭୂତପୁଣ୍ଯନିର୍ଵର୍ତକ- ଶୁଭୋପଯୋଗସ୍ଯ ଦୁଃଖସାଧନୀଭୂତପାପନିର୍ଵର୍ତକାଶୁଭୋପଯୋଗଵିଶେଷାଦଵିଶେଷତ୍ଵମଵତାରଯତି — ଣରଣାରଯତିରିଯସୁରା ଭଜଂତି ଜଦି ଦେହସଂଭଵଂ ଦୁକ୍ଖଂ .
ସ୍ଥାନୀଯମହାରଣ୍ଯେ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵାଦିକୁମାର୍ଗେ ନଷ୍ଟଃ ସନ୍ ମୃତ୍ଯୁସ୍ଥାନୀଯହସ୍ତିଭଯେନାଯୁଷ୍କର୍ମସ୍ଥାନୀଯେ ସାଟିକଵିଶେଷେ
ଶୁକ୍ଲକୃଷ୍ଣପକ୍ଷସ୍ଥାନୀଯଶୁକ୍ଲକୃଷ୍ଣମୂଷକଦ୍ଵଯଛେଦ୍ଯମାନମୂଲେ ଵ୍ଯାଧିସ୍ଥାନୀଯମଧୁମକ୍ଷିକାଵେଷ୍ଟିତେ ଲଗ୍ନସ୍ତେନୈଵ
ଟୀକା : — ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖକେ ଭାଜନୋଂମେଂ ପ୍ରଧାନ ଦେଵ ହୈଂ; ଉନକେ ଭୀ ଵାସ୍ତଵମେଂ ସ୍ଵାଭାଵିକ ସୁଖ ନହୀଂ ହୈ, ଉଲଟା ଉନକେ ସ୍ଵାଭାଵିକ ଦୁଃଖ ହୀ ଦେଖା ଜାତା ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଵେ ପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯାତ୍ମକ ଶରୀରରୂପୀ ପିଶାଚକୀ ପୀଡ଼ାସେ ପରଵଶ ହୋନେସେ ୧ଭୃଗୁପ୍ରପାତକେ ସମାନ ମନୋଜ୍ଞ ଵିଷଯୋଂକୀ ଓର ଦୌଂଡ଼ତେ ହୈ ..୭୧..
ଇସପ୍ରକାର ଯୁକ୍ତିପୂର୍ଵକ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖକୋ ଦୁଃଖରୂପ ପ୍ରଗଟ କରକେ, ଅବ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖକେ ସାଧନଭୂତ ପୁଣ୍ଯକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲେ ଶୁଭୋପଯୋଗକୀ, ଦୁଃଖକେ ସାଧନଭୂତ ପାପକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲେ ଅଶୁଭୋପଯୋଗସେ ଅଵିଶେଷତା ପ୍ରଗଟ କରତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : – [ନରନାରକତିର୍ଯକ୍ସୁରାଃ ] ମନୁଷ୍ଯ, ନାରକୀ, ତିର୍ଯଂଚ ଔର ଦେଵ ( – ସଭୀ) [ଯଦି ] ଯଦି [ଦେହସଂଭଵଂ ] ଦେହୋତ୍ପନ୍ନ [ଦୁଃଖଂ ] ଦୁଃଖକୋ [ଭଜଂତି ] ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ, [ଜୀଵାନାଂ ] ତୋ ଜୀଵୋଂକା [ସଃ ଉପଯୋଗଃ ] ଵହ (ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗସେ ଵିଲକ୍ଷଣ -ଅଶୁଦ୍ଧ) ଉପଯୋଗ [ଶୁଭଃ ଵା ଅଶୁଭଃ ] ଶୁଭ ଔର ଅଶୁଭ — ଦୋ ପ୍ରକାରକା [କଥଂ ଭଵତି ] କୈସେ ହୈ ? (ଅର୍ଥାତ୍ ନହୀଂ ହୈ )..୭୨..
ତିର୍ଯଂଚ -ନାରକ -ସୁର -ନରୋ ଜୋ ଦେହଗତ ଦୁଃଖ ଅନୁଭଵେ, ତୋ ଜୀଵନୋ ଉପଯୋଗ ଏ ଶୁଭ ନେ ଅଶୁଭ କଈ ରୀତ ଛେ ?. ୭୨.
୧. ଭୃଗୁପ୍ରପାତ = ଅତ୍ଯଂତ ଦୁଃଖସେ ଘବରାକର ଆତ୍ମଘାତ କରନେକେ ଲିଯେ ପର୍ଵତକେ ନିରାଧାର ଉଚ୍ଚ ଶିଖରସେ ଗିରନା . (ଭୃଗୁ = ପର୍ଵତକା ନିରାଧାର ଉଚ୍ଚସ୍ଥାନ – ଶିଖର; ପ୍ରପାତ = ଗିରନା)