ତୃଷ୍ଣାଭିର୍ଦୁଃଖବୀଜତଯାଽତ୍ଯନ୍ତଦୁଃଖିତାଃ ସନ୍ତୋ ମୃଗତୃଷ୍ଣାଭ୍ଯ ଇଵାମ୍ଭାଂସି ଵିଷଯେଭ୍ଯଃ ସୌଖ୍ଯାନ୍ଯ- ଭିଲଷନ୍ତି . ତଦ୍ଦୁଃଖସଂତାପଵେଗମସହମାନା ଅନୁଭଵନ୍ତି ଚ ଵିଷଯାନ୍, ଜଲାଯୁକା ଇଵ, ତାଵଦ୍ଯାଵତ୍ କ୍ଷଯଂ ଯାନ୍ତି . ଯଥା ହି ଜଲାଯୁକାସ୍ତୃଷ୍ଣାବୀଜେନ ଵିଜଯମାନେନ ଦୁଃଖାଂକୁ ରେଣ କ୍ରମତଃ ସମାକ୍ରମ୍ଯମାଣା ଦୁଷ୍ଟକୀଲାଲମଭିଲଷନ୍ତ୍ଯସ୍ତଦେଵାନୁଭଵନ୍ତ୍ଯଶ୍ଚାପ୍ରଲଯାତ୍ କ୍ଲିଶ୍ଯନ୍ତେ, ଏଵମମୀ ଅପି ପୁଣ୍ଯଶାଲିନଃ ପାପଶାଲିନ ଇଵ ତୃଷ୍ଣାବୀଜେନ ଵିଜଯମାନେନ ଦୁଃଖାଂକୁ ରେଣ କ୍ରମତଃ ସମାକ୍ରମ୍ଯମାଣା ଵିଷଯାନ- ଭିଲଷନ୍ତସ୍ତାନେଵାନୁଭଵନ୍ତଶ୍ଚାପ୍ରଲଯାତ୍ କ୍ଲିଶ୍ଯନ୍ତେ . ଅତଃ ପୁଣ୍ଯାନି ସୁଖାଭାସସ୍ଯ ଦୁଃଖସ୍ଯୈଵ ସାଧନାନି ସ୍ଯୁଃ ..୭୫.. ସୁଖାଦ୍ଵିଲକ୍ଷଣାନି ଵିଷଯସୁଖାନି ଇଚ୍ଛନ୍ତି . ନ କେଵଲମିଚ୍ଛନ୍ତି, ନ କେଵଲମିଚ୍ଛନ୍ତି, ଅଣୁଭଵଂତି ଯ ଅନୁଭଵନ୍ତି ଚ . କିଂପର୍ଯନ୍ତମ୍ . ଆମରଣଂ ମରଣପର୍ଯନ୍ତମ୍ . କଥଂଭୂତାଃ . ଦୁକ୍ଖସଂତତ୍ତା ଦୁଃଖସଂତପ୍ତା ଇତି . ଅଯମତ୍ରାର୍ଥଃ — ଯଥା ତୃଷ୍ଣୋଦ୍ରେକେଣ ହୋନେସେ ପୁଣ୍ଯଜନିତ ତୃଷ୍ଣାଓଂକେ ଦ୍ଵାରା ଭୀ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଦୁଃଖୀ ହୋତେ ହୁଏ ୧ମୃଗତୃଷ୍ଣାମେଂସେ ଜଲକୀ ଭାଁତି ଵିଷଯୋଂମେଂସେ ସୁଖ ଚାହତେ ହୈଂ ଔର ଉସ ୨ଦୁଃଖସଂତାପକେ ଵେଗକୋ ସହନ ନ କର ସକନେସେ ଵିଷଯୋଂକୋ ତବ -ତକ ଭୋଗତେ ହୈଂ, ଜବ ତକ କି ଵିନାଶକୋ [-ମରଣକୋ ] ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତେ . ଜୈସେ ଜୋଂକ (ଗୋଂଚ) ତୃଷ୍ଣା ଜିସକା ବୀଜ ହୈ ଐସେ ଵିଜଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୁଈ ଦୁଃଖାଂକୁରସେ କ୍ରମଶଃ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋନେସେ ଦୂଷିତ ରକ୍ତ କୋ ଚାହତୀ ହୈ ଔର ଉସୀକୋ ଭୋଗତୀ ହୁଈ ମରଣପର୍ଯନ୍ତ କ୍ଲେଶକୋ ପାତୀ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଯହ ପୁଣ୍ଯଶାଲୀ ଜୀଵ ଭୀ, ପାପଶାଲୀ ଜୀଵୋଂକୀ ଭାଁତି, ତୃଷ୍ଣା ଜିସକା ବୀଜ ହୈ ଐସେ ଵିଜଯ ପ୍ରାପ୍ତ ଦୁଃଖାଂକୁରୋଂକେ ଦ୍ଵାରା କ୍ରମଶଃ ଆକ୍ରାଂତ ହୋନେସେ, ଵିଷଯୋଂକୋ ଚାହତେ ହୁଏ ଔର ଉନ୍ହୀଂକୋ ଭୋଗତେ ହୁଏ ଵିନାଶପର୍ଯଂତ (-ମରଣପର୍ଯନ୍ତ) କ୍ଲେଶ ପାତେ ହୈଂ . ଇସସେ ପୁଣ୍ଯ ସୁଖାଭାସ ଐସେ ଦୁଃଖକା ହୀ ସାଧନ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଜିନ୍ହେଂ ସମସ୍ତଵିକଲ୍ପଜାଲ ରହିତ ପରମସମାଧିସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ସୁଖାମୃତରୂପ ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶୋଂମେଂ ପରମଆହ୍ଲାଦଭୂତ ସ୍ଵରୂପତୃପ୍ତି ନହୀଂ ଵର୍ତତୀ ଐସେ ସମସ୍ତ ସଂସାରୀ ଜୀଵୋଂକେ ନିରନ୍ତର ଵିଷଯତୃଷ୍ଣା ଵ୍ଯକ୍ତ ଯା ଅଵ୍ଯକ୍ତରୂପସେ ଅଵଶ୍ଯ ଵର୍ତତୀ ହୈ . ଵେ ତୃଷ୍ଣାରୂପୀ ବୀଜ କ୍ରମଶଃ ଅଂକୁରରୂପ ହୋକର ଦୁଃଖଵୃକ୍ଷରୂପସେ ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋକର, ଇସପ୍ରକାର ଦୁଃଖଦାହକା ଵେଗ ଅସହ୍ଯ ହୋନେ ପର, ଵେ ଜୀଵ ଵିଷଯୋଂମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ . ଇସଲିଯେ ଜିନକୀ ଵିଷଯୋଂମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତି ଦେଖୀ ଜାତୀ ହୈ ଐସେ ଦେଵୋଂ ତକକେ ସମସ୍ତ ସଂସାରୀ ଜୀଵ ଦୁଃଖୀ ହୀ ହୈଂ .
ଇସପ୍ରକାର ଦୁଃଖଭାଵ ହୀ ପୁଣ୍ଯୋଂକା — ପୁଣ୍ଯଜନିତ ସାମଗ୍ରୀକା — ଆଲମ୍ବନ କରତା ହୈ ଇସଲିଯେ ପୁଣ୍ଯ ସୁଖାଭାସ ଐସେ ଦୁଃଖକା ହୀ ଅଵଲମ୍ବନ – ସାଧନ ହୈ ..୭୫..
୧୨୮ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
୧. ଜୈସେ ମୃଗଜଲମେଂସେ ଜଲ ନହୀଂ ମିଲତା ଵୈସେ ହୀ ଇନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯୋଂମେଂସେ ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା .
୨. ଦୁଃଖସଂତାପ = ଦୁଃଖଦାହ; ଦୁଃଖକୀ ଜଲନ – ପୀଡ଼ା .