ଅଥ ପୁନରପି ପୁଣ୍ଯଜନ୍ଯସ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖସ୍ଯ ବହୁଧା ଦୁଃଖତ୍ଵମୁଦ୍ଯୋତଯତି —
ସପରଂ ବାଧାସହିଦଂ ଵିଚ୍ଛିଣ୍ଣଂ ବଂଧକାରଣଂ ଵିସମଂ .
ଜଂ ଇଂଦିଏହିଂ ଲଦ୍ଧଂ ତଂ ସୋକ୍ଖଂ ଦୁକ୍ଖମେଵ ତହା ..୭୬..
ସପରଂ ବାଧାସହିତଂ ଵିଚ୍ଛିନ୍ନଂ ବନ୍ଧକାରଣଂ ଵିଷମମ୍ .
ଯଦିନ୍ଦ୍ରିଯୈର୍ଲବ୍ଧଂ ତତ୍ସୌଖ୍ଯଂ ଦୁଃଖମେଵ ତଥା ..୭୬..
ସପରତ୍ଵାତ୍ ବାଧାସହିତତ୍ଵାତ୍ ଵିଚ୍ଛିନ୍ନତ୍ଵାତ୍ ବନ୍ଧକାରଣତ୍ଵାତ୍ ଵିଷମତ୍ଵାଚ୍ଚ ପୁଣ୍ଯ-
ଜନ୍ଯମପୀନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଂ ଦୁଃଖମେଵ ସ୍ଯାତ୍ . ସପରଂ ହି ସତ୍ ପରପ୍ରତ୍ଯଯତ୍ଵାତ୍ ପରାଧୀନତଯା, ବାଧାସହିତଂ
ପ୍ରେରିତାଃ ଜଲୌକସଃ କୀଲାଲମଭିଲଷନ୍ତ୍ଯସ୍ତଦେଵାନୁଭଵନ୍ତ୍ଯଶ୍ଚାମରଣଂ ଦୁଃଖିତା ଭଵନ୍ତି, ତଥା ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମ-
ସଂଵିତ୍ତିପରାଙ୍ମୁଖା ଜୀଵା ଅପି ମୃଗତୃଷ୍ଣାଭ୍ଯୋଽମ୍ଭାଂସୀଵ ଵିଷଯାନଭିଲଷନ୍ତସ୍ତଥୈଵାନୁଭଵନ୍ତଶ୍ଚାମରଣଂ
ଦୁଃଖିତା ଭଵନ୍ତି . ତତ ଏତଦାଯାତଂ ତୃଷ୍ଣାତଙ୍କୋତ୍ପାଦକତ୍ଵେନ ପୁଣ୍ଯାନି ଵସ୍ତୁତୋ ଦୁଃଖକାରଣାନି ଇତି ..୭୫..
ଅଥ ପୁନରପି ପୁଣ୍ଯୋତ୍ପନ୍ନସ୍ଯେନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖସ୍ଯ ବହୁଧା ଦୁଃଖତ୍ଵଂ ପ୍ରକାଶଯତି — ସପରଂ ସହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାପେକ୍ଷଯା ଵର୍ତତେ
ସପରଂ ଭଵତୀନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଂ, ପାରମାର୍ଥିକସୁଖଂ ତୁ ପରଦ୍ରଵ୍ଯନିରପେକ୍ଷତ୍ଵାଦାତ୍ମାଧୀନଂ ଭଵତି . ବାଧାସହିଦଂ ତୀଵ୍ରକ୍ଷୁଧା-
ତୃଷ୍ଣାଦ୍ଯନେକବାଧାସହିତତ୍ଵାଦ୍ବାଧାସହିତମିନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଂ, ନିଜାତ୍ମସୁଖଂ ତୁ ପୂର୍ଵୋକ୍ତସମସ୍ତବାଧାରହିତତ୍ଵାଦ-
ଵ୍ଯାବାଧମ୍ . ଵିଚ୍ଛିଣ୍ଣଂ ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତାସାତୋଦଯେନ ସହିତତ୍ଵାଦ୍ଵିଚ୍ଛିନ୍ନଂ ସାନ୍ତରିତଂ ଭଵତୀନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଂ,
ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଂ ତୁ ପ୍ରତିପକ୍ଷଭୂତାସାତୋଦଯାଭାଵାନ୍ନିରନ୍ତରମ୍ . ବଂଧକାରଣଂ ଦୃଷ୍ଟଶ୍ରୁତାନୁଭୂତଭୋଗାକାଙ୍କ୍ଷା-
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୨୯
ପ୍ର. ୧୭
ଅବ, ପୁନଃ ପୁଣ୍ଯଜନ୍ଯ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖକୋ ଅନେକ ପ୍ରକାରସେ ଦୁଃଖରୂପ ପ୍ରକାଶିତ କରତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯତ୍ ] ଜୋ [ଇନ୍ଦ୍ରିଯୈଃ ଲବ୍ଧଂ ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂସେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ [ତତ୍ ସୌଖ୍ଯଂ ]
ଵହ ସୁଖ [ସପରଂ ] ପରସମ୍ବନ୍ଧଯୁକ୍ତ, [ବାଧାସହିତଂ ] ବାଧାସହିତ [ଵିଚ୍ଛିନ୍ନଂ ] ଵିଚ୍ଛିନ୍ନ
[ବଂଧକାରଣଂ ] ବଂଧକା କାରଣ [ଵିଷମଂ ] ଔର ଵିଷମ ହୈ; [ତଥା ] ଇସପ୍ରକାର [ଦୁଃଖମ୍ ଏଵ ] ଵହ
ଦୁଃଖ ହୀ ହୈ ..୭୬..
ଟୀକା : — ପରସମ୍ବନ୍ଧଯୁକ୍ତ ହୋନେସେ, ବାଧା ସହିତ ହୋନେସେ, ଵିଚ୍ଛନ୍ନ ହୋନେସେ, ବନ୍ଧକା କାରଣ
ହୋନେସେ, ଔର ଵିଷମ ହୋନେସେ, ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖ — ପୁଣ୍ଯଜନ୍ଯ ହୋନେ ପର ଭୀ — ଦୁଃଖ ହୀ ହୈ .
ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖ (୧) ‘ପରକେ ସମ୍ବନ୍ଧଵାଲା’ ହୋତା ହୁଆ ପରାଶ୍ରଯତାକେ କାରଣ ପରାଧୀନ ହୈ,
ପରଯୁକ୍ତ, ବାଧାସହିତ, ଖଂଡିତ, ବଂଧକାରଣ, ଵିଷମ ଛେ;
ଜେ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଥୀ ଲବ୍ଧ ତେ ସୁଖ ଏ ରୀତେ ଦୁଃଖ ଜ ଖରେ. ୭୬.