ପୃଥକ୍ତ୍ଵଵୃତ୍ତସ୍ଵଲକ୍ଷଣୈର୍ଦ୍ରଵ୍ଯମନ୍ଯଦପହାଯ ତସ୍ମିନ୍ନେଵ ଚ ଵର୍ତମାନୈଃ ସକଲତ୍ରିକାଲକଲିତଧ୍ରୌଵ୍ଯଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମାକାଶଂ ଧର୍ମମଧର୍ମଂ କାଲଂ ପୁଦ୍ଗଲମାତ୍ମାନ୍ତରଂ ଚ ନିଶ୍ଚିନୋମି . ତତୋ ନାହମାକାଶଂ ନ ଧର୍ମୋ ନାଧର୍ମୋ ନ ଚ କାଲୋ ନ ପୁଦ୍ଗଲୋ ନାତ୍ମାନ୍ତରଂ ଚ ଭଵାମି; ଯତୋଽମୀଷ୍ଵେକାପଵରକପ୍ରବୋଧିତାନେକ- ଦୀପପ୍ରକାଶେଷ୍ଵିଵ ସଂଭୂଯାଵସ୍ଥିତେଷ୍ଵପି ମଚ୍ଚୈତନ୍ଯଂ ସ୍ଵରୂପାଦପ୍ରଚ୍ଯୁତମେଵ ମାଂ ପୃଥଗଵଗମଯତି . ଏଵମସ୍ଯ ନିଶ୍ଚିତସ୍ଵପରଵିଵେକସ୍ଯାତ୍ମନୋ ନ ଖଲୁ ଵିକାରକାରିଣୋ ମୋହାଂକୁ ରସ୍ଯ ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତିଃ ସ୍ଯାତ୍ ..୯୦.. ଅପ୍ପଣୋ ଆତ୍ମନ ଇତି . ତଥାହି — ଯଦିଦଂ ମମ ଚୈତନ୍ଯଂ ସ୍ଵପରପ୍ରକାଶକଂ ତେନାହଂ କର୍ତା ଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଦର୍ଶନ- ସ୍ଵଭାଵଂ ସ୍ଵକୀଯମାତ୍ମାନଂ ଜାନାମି, ପରଂ ଚ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପଞ୍ଚଦ୍ରଵ୍ଯରୂପଂ ଶେଷଜୀଵାନ୍ତରଂ ଚ ପରରୂପେଣ ଜାନାମି, ତତଃ କାରଣାଦେକାପଵରକ ପ୍ରବୋଧିତାନେକପ୍ରଦୀପପ୍ରକାଶେଷ୍ଵିଵ ସଂଭୂଯାଵସ୍ଥିତେଷ୍ଵପି ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ମମ ସହଜଶୁଦ୍ଧ- ଚିଦାନନ୍ଦୈକସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ କେନାପି ସହ ମୋହୋ ନାସ୍ତୀତ୍ଯଭିପ୍ରାଯଃ ..୯୦.. ଏଵଂ ସ୍ଵପରପରିଜ୍ଞାନଵିଷଯେ ମୂଢତ୍ଵ- ନିରାସାର୍ଥଂ ଗାଥାଦ୍ଵଯେନ ଚତୁର୍ଥଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକା ଗତା . ଇତି ପଞ୍ଚଵିଂଶତିଗାଥାଭିର୍ଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକାଚତୁଷ୍ଟଯାଭିଧାନୋ ଦ୍ଵିତୀଯୋଽଧିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ . ଅଥ ନିର୍ଦୋଷିପରମାତ୍ମପ୍ରଣୀତପଦାର୍ଥଶ୍ରଦ୍ଧାନମନ୍ତରେଣ ଶ୍ରମଣୋ ନ ଭଵତି, ଵର୍ତତେ ହୈଂ ଉନକେ ଦ୍ଵାରା — ଆକାଶ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, କାଲ, ପୁଦ୍ଗଲ ଔର ଅନ୍ଯ ଆତ୍ମାକୋ ସକଲ ତ୍ରିକାଲମେଂ ଧ୍ରୁଵତ୍ଵ ଧାରକ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ରୂପମେଂ ନିଶ୍ଚିତ କରତା ହୂଁ (ଜୈସେ ଚୈତନ୍ଯ ଲକ୍ଷଣକେ ଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମାକୋ ଧ୍ରୁଵ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ରୂପମେଂ ଜାନା, ଉସୀପ୍ରକାର ଅଵଗାହହେତୁତ୍ଵ, ଗତିହେତୁତ୍ଵ ଇତ୍ଯାଦି ଲକ୍ଷଣୋଂସେ – ଜୋ କି ସ୍ଵ- ଲକ୍ଷ୍ଯଭୂତ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ପାଯେ ଜାତେ ଉନକେ ଦ୍ଵାରା — ଆକାଶ ଧର୍ମାସ୍ତିକାଯ ଇତ୍ଯାଦିକୋ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ଧ୍ରୁଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ରୂପମେଂ ଜାନତା ହୂଁ) ଇସଲିଯେ ମୈଂ ଆକାଶ ନହୀଂ ହୂଁ, ମୈଂ ଧର୍ମ ନହୀଂ ହୂଁ, ଅଧର୍ମ ନହୀଂ ହୂଁ, କାଲ ନହୀଂ ହୂଁ, ପୁଦ୍ଗଲ ନହୀଂ ହୂଁ, ଔର ଆତ୍ମାନ୍ତର ନହୀଂ ହୂଁ; କ୍ଯୋଂକି — ମକାନକେ ୧ଏକ କମରେମେଂ ଜଲାଯେ ଗଯେ ଅନେକ ଦୀପକୋଂକେ ପ୍ରକାଶୋଂକୀ ଭାଁତି ଯହ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଇକଟ୍ଠେ ହୋକର ରହତେ ହୁଏ ଭୀ ମେରା ଚୈତନ୍ଯ ନିଜସ୍ଵରୂପସେ ଅଚ୍ଯୁତ ହୀ ରହତା ହୁଆ ମୁଝେ ପୃଥକ୍ ବତଲାତା ହୈ .

ଇସପ୍ରକାର ଜିସନେ ସ୍ଵ -ପରକା ଵିଵେକ ନିଶ୍ଚିତ କିଯା ହୈ ଐସେ ଇସ ଆତ୍ମାକୋ ଵିକାରକାରୀ ମୋହାଂକୁରକା ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵ ନହୀଂ ହୋତା .

ଭାଵାର୍ଥ : — ସ୍ଵ -ପରକେ ଵିଵେକସେ ମୋହକା ନାଶ କିଯା ଜା ସକତା ହୈ . ଵହ ସ୍ଵ- ପରକା ଵିଵେକ, ଜିନାଗମକେ ଦ୍ଵାରା ସ୍ଵ -ପରକେ ଲକ୍ଷଣୋଂକୋ ଯଥାର୍ଥତଯା ଜାନକର କିଯା ଜା ସକତା ହୈ ..୯୦..

୧. ଜୈସେ କିସୀ ଏକ କମରେମେଂ ଅନେକ ଦୀପକ ଜଲାଯେ ଜାଯେଂ ତୋ ସ୍ଥୂଲଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର ଉନକା ପ୍ରକାଶ ଏକ ଦୂସରେମେଂ ମିଲା ହୁଆ ମାଲୂମ ହୋତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସେ ଵିଚାରପୂର୍ଵକ ଦେଖନେ ପର ଵେ ସବ ପ୍ରକାଶ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ହୀ ହୈଂ;
(କ୍ଯୋଂକି ଉନମେଂସେ ଏକ ଦୀପକ ବୁଝ ଜାନେ ପର ଉସୀ ଦୀପକକା ପ୍ରକାଶ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ; ଅନ୍ଯ ଦୀପକୋଂକେ ପ୍ରକାଶ
ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତେ) ଉସୀପ୍ରକାର ଜୀଵାଦିକ ଅନେକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଏକ ହୀ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହତେ ହୈଂ ଫି ର ଭୀ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର
ଵେ ସବ ଭିନ୍ନ -ଭିନ୍ନ ହୀ ହୈଂ, ଏକମେକ ନହୀଂ ହୋତେ .