ଲଘୁଗୁଣଦ୍ଵାରେଣ ପ୍ରତିସମଯସମୁଦୀଯମାନଷଟ୍ସ୍ଥାନପତିତଵୃଦ୍ଧିହାନିନାନାତ୍ଵାନୁଭୂତିଃ ଗୁଣାତ୍ମକଃ
ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯଃ . ଯଥୈଵ ଚ ପଟେ ରୂପାଦୀନାଂ ସ୍ଵପରପ୍ରତ୍ଯଯପ୍ରଵର୍ତମାନପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵତୀର୍ଣତାରତମ୍ଯୋ-
ପଦର୍ଶିତସ୍ଵଭାଵଵିଶେଷାନେକତ୍ଵାପତ୍ତିଃ ଗୁଣାତ୍ମକୋ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯଃ, ତଥୈଵ ଚ ସମସ୍ତେଷ୍ଵପି ଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ
ରୂପାଦୀନାଂ ଜ୍ଞାନାଦୀନାଂ ଵା ସ୍ଵପରପ୍ରତ୍ଯଯପ୍ରଵର୍ତମାନପୂର୍ଵୋତ୍ତରାଵସ୍ଥାଵତୀର୍ଣତାରତମ୍ଯୋପଦର୍ଶିତସ୍ଵଭାଵ-
ଵିଶେଷାନେକତ୍ଵାପତ୍ତିଃ ଗୁଣାତ୍ମକୋ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯଃ . ଇଯଂ ହି ସର୍ଵପଦାର୍ଥାନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯସ୍ଵଭାଵ-
ପ୍ରକାଶିକା ପାରମେଶ୍ଵରୀ ଵ୍ଯଵସ୍ଥା ସାଧୀଯସୀ, ନ ପୁନରିତରା . ଯତୋ ହି ବହଵୋଽପି ପର୍ଯାଯ-
ଵିଣିଚ୍ଛଯାଧିଗମଂ ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯାଧିଗମଂ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵମିତି . ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯାଧିଗମଶବ୍ଦେନ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵଂ କଥଂ
ଭଣ୍ଯତ ଇତି ଚେତ୍ – ପରମୋଽର୍ଥଃ ପରମାର୍ଥଃ ଶୁଦ୍ଧବୁଦ୍ଧୈକସ୍ଵଭାଵଃ ପରମାତ୍ମା, ପରମାର୍ଥସ୍ଯ ଵିଶେଷେଣ
ସଂଶଯାଦିରହିତତ୍ଵେନ ନିଶ୍ଚଯଃ ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯରୂପୋଽଧିଗମଃ ଶଙ୍କାଦ୍ଯଷ୍ଟଦୋଷରହିତଶ୍ଚ ଯଃ ପରମାର୍ଥତୋଽର୍ଥାଵବୋଧୋ
ଯସ୍ମାତ୍ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵାତ୍ତତ୍ ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯାଧିଗମମ୍ . ଅଥଵା ପରମାର୍ଥଵିନିଶ୍ଚଯୋଽନେକାନ୍ତାତ୍ମକପଦାର୍ଥସମୂହ-
ସ୍ତସ୍ଯାଧିଗମୋ ଯସ୍ମାଦିତି ..✽୧୦.. ଅଥ ପଦାର୍ଥସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯସ୍ଵରୂପଂ ନିରୂପଯତି — ଅତ୍ଥୋ ଖଲୁ
ଦଵ୍ଵମଓ ଅର୍ଥୋ ଜ୍ଞାନଵିଷଯଭୂତଃ ପଦାର୍ଥଃ ଖଲୁ ସ୍ଫୁ ଟଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମଯୋ ଭଵତି . କସ୍ମାତ୍ . ତିର୍ଯକ୍-
ସାମାନ୍ଯୋଦ୍ଧର୍ଵତାସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣେନ ଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ନିଷ୍ପନ୍ନତ୍ଵାତ୍ . ତିର୍ଯକ୍ସାମାନ୍ଯୋର୍ଦ୍ଧ୍ଵତାସାମାନ୍ଯଲକ୍ଷଣଂ କଥ୍ଯତେ –
ଏକକାଲେ ନାନାଵ୍ଯକ୍ତିଗତୋଽନ୍ଵଯସ୍ତିର୍ଯକ୍ସାମାନ୍ଯଂ ଭଣ୍ଯତେ . ତତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତୋ ଯଥା – ନାନାସିଦ୍ଧଜୀଵେଷୁ ସିଦ୍ଧୋଽଯଂ
ସିଦ୍ଧୋଽଯମିତ୍ଯନୁଗତାକାରଃ ସିଦ୍ଧଜାତିପ୍ରତ୍ଯଯଃ . ନାନାକାଲେଷ୍ଵେକଵ୍ଯକ୍ତିଗତୋନ୍ଵଯ ଊର୍ଧ୍ଵତାସାମାନ୍ଯଂ ଭଣ୍ଯତେ .
ତତ୍ର ଦୃଷ୍ଟାଂତଃ ଯଥା – ଯ ଏଵ କେଵଲଜ୍ଞାନୋତ୍ପତ୍ତିକ୍ଷଣେ ମୁକ୍ତାତ୍ମା ଦ୍ଵିତୀଯାଦିକ୍ଷଣେଷ୍ଵପି ସ ଏଵେତି ପ୍ରତୀତିଃ . ଅଥଵା
ନାନାଗୋଶରୀରେଷୁ ଗୌରଯଂ ଗୌରଯମିତି ଗୋଜାତିପ୍ରତୀତିସ୍ତିର୍ଯକ୍ସାମାନ୍ଯମ୍ . ଯଥୈଵ ଚୈକସ୍ମିନ୍ ପୁରୁଷେ
ବାଲକୁମାରାଦ୍ଯଵସ୍ଥାସୁ ସ ଏଵାଯଂ ଦେଵଦତ୍ତ ଇତି ପ୍ରତ୍ଯଯ ଊର୍ଧ୍ଵତାସାମାନ୍ଯମ୍ . ଦଵ୍ଵାଣି ଗୁଣପ୍ପଗାଣି ଭଣିଦାଣି
ଦ୍ରଵ୍ଯାଣି ଗୁଣାତ୍ମକାନି ଭଣିତାନି . ଅନ୍ଵଯିନୋ ଗୁଣା ଅଥଵା ସହଭୁଵୋ ଗୁଣା ଇତି ଗୁଣଲକ୍ଷଣମ୍ .
ଯଥା ଅନନ୍ତଜ୍ଞାନସୁଖାଦିଵିଶେଷଗୁଣେଭ୍ଯସ୍ତଥୈଵାଗୁରୁଲଘୁକାଦିସାମାନ୍ଯଗୁଣେଭ୍ଯଶ୍ଚାଭିନ୍ନତ୍ଵାଦ୍ଗୁଣାତ୍ମକଂ ଭଵତି
ସିଦ୍ଧଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ତଥୈଵ ସ୍ଵକୀଯସ୍ଵକୀଯଵିଶେଷସାମାନ୍ଯଗୁଣେଭ୍ଯଃ ସକାଶାଦଭିନ୍ନତ୍ଵାତ୍ ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣି
ଗୁଣାତ୍ମକାନି ଭଵନ୍ତି . ତେହିଂ ପୁଣୋ ପଜ୍ଜାଯା ତୈଃ ପୂର୍ଵୋକ୍ତଲକ୍ଷଣୈର୍ଦ୍ରଵ୍ଯୈର୍ଗୁଣୈଶ୍ଚ ପର୍ଯାଯା ଭଵନ୍ତି . ଵ୍ଯତିରେକିଣଃ
ପର୍ଯାଯା ଅଥଵା କ୍ରମଭୁଵଃ ପର୍ଯାଯା ଇତି ପର୍ଯାଯଲକ୍ଷଣମ୍ . ଯଥୈକସ୍ମିନ୍ ମୁକ୍ତାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯେ କିଂଚିଦୂନଚରମ-
୧୬୬ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
ରୂପାଦିକକେ ସ୍ଵ -ପରକେ କାରଣ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ପୂର୍ଵୋତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ ହୋନେଵାଲେ ତାରତମ୍ଯକେ କାରଣ ଦେଖନେମେଂ
ଆନେଵାଲେ ସ୍ଵଭାଵଵିଶେଷରୂପ ଅନେକତ୍ଵକୀ ଆପତ୍ତି ଵହ ଗୁଣାତ୍ମକ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର
ସମସ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ, ରୂପାଦିକକେ ଯା ଜ୍ଞାନାଦିକେ ସ୍ଵ -ପରକେ କାରଣ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ପୂର୍ଵୋତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାମେଂ
ହୋନେଵାଲେ ତାରତମ୍ଯକେ କାରଣ ଦେଖନେମେଂ ଆନେଵାଲେ ସ୍ଵଭାଵଵିଶେଷରୂପ ଅନେକତ୍ଵକୀ ଆପତ୍ତି ଵହ
ଗୁଣାତ୍ମକ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯ ହୈ .
ଵାସ୍ତଵମେଂ ଯହ, ସର୍ଵ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯସ୍ଵଭାଵକୀ ପ୍ରକାଶକ ୧ପାରମେଶ୍ଵରୀ ଵ୍ଯଵସ୍ଥା
ଭଲୀ -ଉତ୍ତମ -ପୂର୍ଣ -ଯୋଗ୍ଯ ହୈ, ଦୂସରୀ କୋଈ ନହୀଂ; କ୍ଯୋଂକି ବହୁତସେ (ଜୀଵ) ପର୍ଯାଯମାତ୍ରକା ହୀ ଅଵଲମ୍ବନ
୧. ପରମେଶ୍ଵରକୀ କହୀ ହୁଈ .